کارنامه هفت اصلاح‌طلبی که به دادگاه رفته‌اند

از یک ماه پیش که محمدرضا خاتمی به ایلنا خبر داده بود که در کنار شش کنشگر اصلاح‌طلب دیگر به دادگاه احضار شده، این علامت سوال برای مردم به وجود آمد که این هفت نفر کیستند و اتهام آنها چه بوده است؟ محمدرضا خاتمی می‌گوید فعلاً اجازه نداده‌اند خودمان پرونده را مطالعه کنیم و وقتی پرونده را خودمان نخوانده‌ایم، نمی‌دانیم باید از چه چیزی دفاع کنیم.

محمدرضا خاتمی برادر رییس جمهور سابق و از دانشجویان تسخیرکننده سفارت که بعد از پیروزی سیدمحمد خاتمی، دبیر کل حزب جبهه مشارکت شد و بعد از پیروزی لیست این حزب در انتخابات مجلس ششم، در کنار مهدی کروبی در جایگاه نایب‌رییس نشست.

او یکی از معدود دبیران کل احزاب ایرانی بود که از مسئولیت دبیر کلی استعفا کرد تا محسن میردامادی در سال ۸۸ دبیرکل جبهه مشارکت باشد. حالا رضا خاتمی که از رهبران انقلاب دوم بود سی و هشت سال و چهار روز بعد از انقلاب دوم به دادگاه خواهد رفت.

محمدرضا خاتمی تنها دبیرکلی نیست که امروز در دادگاه از خود دفاع خواهد کرد. علی شکوری‌راد، دیگر پزشک اصلاح‌طلبی است که امروز به دادگاه می‌رود. شکوری‌راد گرچه شهرت خاتمی را ندارد اما روزگار زیادی را به کنشگری سیاسی پرداخته است. در دهه شصت در دفتر تحکیم وحدت و در دهه هفتاد در شورای هماهنگی نیروهای خط امام (به نمایندگی از انجمن اسلامی پزشکان) و در دهه هشتاد در ستاد مصطفی معین (به‌عنوان رئیس ستاد) و میرحسین موسوی (رییس کمیته انتخابات) و سرانجام در دهه نود به‌عنوان دبیرکل حزب نوپای اتحاد ملت. شکوری‌راد ریاست فراکسیون مشارکت در مجلس ششم را نیز برعهده داشت.

گرچه علی شکوری‌راد دبیرکل حزب اتحاد ملت بود، اما در اولین کنگره این حزب اتفاقی افتاد که در تاریخ احزاب ایران بی سابقه بود. در حالی که چند وزیر و جمعی نماینده سابق و اعضای وقت شورای شهر و تعدادی از مدیران ارشد اجرایی و سیاسی در کنگره این حزب برای عضویت در شورای مرکزی این حزب نامزد شده بودند، اما نفر اول آذر منصوری بود. این اولین بار در تاریخ سیاست ایران بود که در انتخابات یک حزب، یک خانم به‌عنوان نفر اول برگزیده می‌شد.

پیش از آذر منصوری البته سیاستمداران زن دیگری در سپهر سیاست ایران حضور داشته‌اند؛ دختران هاشمی و طالقانی، خواهر کدیور، همسر میرحسین موسوی و .... اما منصوری بی‌شک مشهورترین سیاستمدار خانوده خود است. منصوری نیز مثل دیگر افراد احضار شده به مواضع رادیکال مشهور نیست. در یک نوبت در یاسوج جمعی از نیروهای تندرو قصد حمله با چاقو به او را داشتند.

در این جمع اما مرد بی سر و صدای دیگری هم هست. حسین کاشفی. فردی که ده سال قبل به‌عنوان فردی معتدل در مجموعه جبهه مشارکت و کنار رضا خاتمی به دیدار سران موتلفه می‌رفت و هشدار می‌داد که فردی که عنان مملکت را به دست گرفته، به تحزب اعتقادی ندارد. اعضای موتلفه نیک می‌دانستند این کاشفی بود که خانه احزاب را تبدیل به مجموعه‌ای پویا و تاثیرگذار در سیاست ایران کرده بود. با این حال از سال ۸۴ فعالیت خانه احزاب هم رو به افول رفت و سرانجام منحل شد و وقتی بار دیگر در دولت جدید رونق به کار سیاسی بازگشت باز هم این حسین کاشفی بود که پرچم‌دار بازگشایی خانه احزاب شده بود. با این همه کسی از او نیز یک جمله ساختارشکنانه ندیده است. حسین کاشفی احتمالا اولین‌بار است که به‌عنوان متهم پرونده‌ای راهی دادگاه می‌شود.

خرداد ۷۶ که یاران خاتمی سرمست از پیروزی هرکدام گوشه‌ای از کار را برعهده گرفته بودند، حمیدرضا جلایی‌پور که با مدرک جامعه‌شناسی استاد دانشگاه تهران شده بود، روزنامه جامعه را به‌عنوان اولین روزنامه جامعه مدنی ایران منتشر کرد. اولین روزنامه رنگی بخش خصوصی و اولین روزنامه که نسخه‌ای از آن روی اینترنت قرار می‌گرفت. سطح مقالات منتشر شده در جامعه به حدی بالا بود که جمعی از نویسندگان آن مدتی بعد همان نوشته‌ها را کتاب کردند. جلایی‌پور البته مزه توقیف را چشید اما سبک روزنامه‌نگاری جامعه در روزنامه‌های ایران نهادینه شد. سال ۹۴ جلایی‌پور تلاش زایدالوصفی در فضای مجازی داشت تا مردم را به حضور در انتخابات و رای به اصلاح‌طلبان مجاب کند و از معدود سیاستمدارانی بود که پیروزی لیست امید را پیش‌بینی کرده بود.

محمد نعیمی‌پور یکی دیگر از افرادی است که امروز در دادگاه از خود دفاع خواهد کرد. نعیمی‌پور نیز مثل رضا خاتمی از دانشجویان تسخیرکننده سفارت به شمار می‌رود و مثل رضا خاتمی در جایگاه هیات رییسه مجلس ششم نشسته است و مثل جلایی‌پور مدتی مدیریت یک رسانه را بر عهده داشت. (مدیرمسئول نوروز که بعد از دو شماره به نام یاس نو منتشر شد.) با این حال در همه این سال‌ها حضور جدی در عرصه سیاسی نداشته و اگر این احضار بود، به همین اندازه محدود هم نام او شنیده نمی‌شد و تنها چند مصاحبه درباره مجلس در نشریات خاص مثل چشم‌انداز ایران از او منتشر شده است.

وقتی محسن صفایی فراهانی سال ۸۸ مدتی به زندان افتاد، بسیاری از مردم نسبت به حضور او در میان فعالان سیاسی تعجب کرده بودند. صفایی فراهانی برای بسیاری مردم ایران موفق‌ترین رئیس فدراسیون فوتبال تاریخ ایران بوده که یک بار هم در جنجالی‌ترین برنامه ۹۰، بحث‌ها به موضوع عملکرد علی‌آبادی کشیده شد که حاشیه‌های فراوانی در پی داشت. احمدی‌نژاد در مناظره‌های ۸۸ از نقش‌آفرینی صفایی فراهانی در ستاد میرحسین موسوی انتقاد کرد که التبه صفایی فراهانی پاسخ او را به تندی داد.