تهدید بحران آن را به فرصت تبدیل کنیم

امروزه مدیریت در جهان تحول اساسی یافته است. مدیریت فرایند به کارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه‌ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می‌گیرد. با توجه به بحران آب و منابع آبی یکی از موثر ترین مدیریت ها مدیریت بحران آب است. 

بحران وضعیتی غیر عادی است که در اثر رخداد های طبیعی یا عملکرد های انسانی به طور ناگهانی در جامعه به وجود می آید و مشقت سختی و خسارت عمده ای را به یک مجموعه یا جامعه انسانی تحمیل می کند و بر طرف کردن آن نیاز به اقدامات و عملیات اضطراری فوق العاده و سریع دارد. 

در قرن حاضر با توجه به رشد سریع شهرها مصرف آب بیش از پیش مورد تقاضا قرار گرفته است  و از طرفی ثابت بودن منابع آبی منجر به بروز بحران آب و به تبع آن وضعیت ناگوار اقتصادی اجتماعی و سیاسی خواهد شد. با مدیریت صحیح می توان راه کارهایی در سطح کلان و خرد برای جلوگیری از مشکل بحران و کمبود آب یافت. 

ایران از نظر جغرافیایی دربخش نیمه خشک و خشک جهان قرارگرفته به شکلی که میانگین بارش درایران حدود 250 میلیمتراست درحالی که میانگین جهانی حدود 850 میلیمتراست یعنی بیش از سه برابر ایران. 

ایران در شرایطی درمناطق مختلف داخلی با بحران آب رو به رو خواهد شد که در خارج از مرزها و با کشورهای همسایه هم می تواند طی سال های آینده سرحق آب رودخانه های مرزی مشکلات متعددی داشته باشد. ایران با پنج کشورعراق (کارون)، ترکمنستان (اترک)، آذربایجان (ارس)، ارمنستان (ارس) وافغانستان ( هیرمند) رودخانه مشترک دارد و طبق آمارهای وزارت نیرو سالانه حدود 12ميليارد مترمكعب آب از طريق رودخانه هاي مرزي وارد كشورمي شود. 

طبق تحقیقات سازمان ملل تا سال 2025 تعداد کشورهایی که از کمبود آب رنج خواهند برد به 30 کشور می رسد که 18 کشور از میان آن ها درخاورمیانه و شمال آفریقا جای گرفته و این می تواند حساسیت منطقه خاورمیانه که ایران هم در آن جای گرفته برای بروز«جنگ آب» یا «جنگ پنهان» را در ده های آینده نشان دهد. 

 

 از عوامل کمبود آب در ایران میتوان به رشد سریع جمعیت و پراکندگی نامناسب آن،کشاورزی ناکارآمد، سوء مدیریت و عطش بیش از حد توسعه، ساختار نامناسب حکمرانی آب، تعدد ذی مدخلان، مدیریت ناهماهنگ، ضعف سیاسی سازمان حفاظت از محیط زیست و فقدان نگرش دراز مدت اشاره نمود. 

مصارف آب شامل چهار بخش خانگی عمومی صنعتی و کشاورزی است که مصرف خانگی بیشترین مقدار مصرف را داراست. 

برای مقابله با بحران آب باید مجموعه از عملیات از طریق سازمان های دولتی، خصوصی و مردمی در رویارویی با بحران با هدف تقلیل خسارت و ضایعات، عادی سازی شرایط و باز گرداندن به حالت پیش از بحران صورت گیرد. 

جهت مقابله با این بحران می بایست تهدید را به فرصت تبدیل کرد و برای مقابله با این تهدید ها می بایست بر تعداد سدها و منابعی که آب مطمئن و قابل برنامه ریزی شده ای را در اختیار قرار دهند افزوده شود و آب شرب و غیر شرب در مصارف تفکیک گردد، همچنین بازیافت آب که شامل استفاده از منابع آب فاضلاب و استفاده از آب باران است، که این امر میتواند کشور عزیزمان را از این بحران خارج نماید. متاسفانه بسیاری از آب بارندگی ها به حدر می رود و استفاده نمی شود که میتوان با الگو گرفتن از کشورهای پیشرو در این زمینه با بازیافت پساب به این امر نایل گردید، طبق آمار منتشره بیشتر از 80 درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود و این مقدار آب در کشت هر محصول متفاوت است؛ با اجرایی شدن طرح آب مجازی می توان محصولاتی که دارای بالاترین میزان مصرف آب هستند از کشت یا تولید کنار گذاشته یا خارج از کشور تهیه شوند  همچنین نمیتوان از نقش موثر و پررنگ رادیو تلویزیون و مطبوعات جهت فرهنگ سازی در جهت بهبود روند مصرف آب چشم پوشی نمود.