«یار دبستانی من» را من خوانده‌ام

رویداد۲۴-«در تاریخ آهنگ‌های حماسی و انقلابی ایران، شاید هیچ سرودی به پای "یار دبستانی" ماندگار نبوده و به قول "جمشید جم"، خواننده این سرود انقلابی، صدای ظلم‌ستیزی چهار نسل از اول انقلاب تاکنون بوده است؛ آهنگی که در کنار برخی از آثار دیگر آن ایام همچون: ای ایران، ایران ایران و ... هنوز هم مو بر تن سیخ می‌کند و احساس استبدادستیزی و استکبارستیزی را در آدمی زنده می‌کند.»

«در آستانه فرا رسیدن سالگرد ایام پیروزی انقلاب، برگزاری جشنواره موسیقی حماسه، دفاع و مقاومت در تبریز بهانه‌ای شد که با جمشید جم خواننده سرود ماندگار یار دبستانی من به گفت‌وگو بنشینیم:

گزیده این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم:

• هر آن چه از دل بر آید بر دل نشیند! سال‌های منتهی به انقلاب همه مردم برای یک هدف، یکدل و یکصدا و متحد بودند. هر کس می خواست کاری برای انقلاب انجام دهد. اتفاقا چون تمام کارها با خلوص نیت و از صمیم قلب بود، بسیاری از آثار آن زمان ماندگار شد. یکی هم سرود "یار دبستانی" بود.
• ما هم چون بسیاری از مردم جزو انقلابی ها بودیم. حتی بنده محرم سال ۵۷ از ناحیه پا مورد اصابت گلوله قرار گرفتم که آثارش هم اکنون نیز باقی مانده و راه رفتن و بالا رفتن از پله را برایم مشکل کرده است. در آن دوران شاهد جنایات رژیم پهلوی در حوادثی چون ۱۳ آبان بودم و همواره تلاش می کردم دینم را برای مردم ادا نمایم. این بود که با همکاری دوستان و گروهی از نوازندگان انقلابی تصمیم گرفتیم اثری حماسی خلق کنیم که به درد آن ایام بخورد.
• حدودا دو ماه به پیروزی انقلاب مانده بود که دوست عزیزم جناب آقای "منصور تهرانی"، شاعر و آهنگساز سرود ماندگار "یار دبستانی" نزد بنده آمد و پیشنهاد ساخت این اثر را ارئه کرد. این بود که با هماهنگی و تمرین گروهی از دوستان نوازنده، سرود "یار دبستانی" آذرماه ۵۷ در استودیو صبای تهران اجرا و ضبط شد. یادم می آید که روی انتخاب سازها و حتی ریتم و آهنگ آن مدت‌ها مشورت کردیم و در نهایت به سرودی رسیدیم که همینک بعد از گذشت ۴۰ سال همچنان زنده است.
• به نظرم دلیل ماندگاری تمام آثار آن دوران، از جمله سرود "یار دبستانی" در وهله اول، نیت صادقانه آن بود. معتقدم هر اثری که صادقانه و با خلوص نیت خلق شود ماندگار خواهد بود. در آن دوران همه مردم فقط برای یک هدف برادرانه کنار هم ایستاده و مبارزه می کردند و هیچ عامل مادی باعث برتری همدیگر نبود. عامل دوم هم ذات استکبارستیزی و استبدادستیزی انسان‌های آزاده است که چنین سرودهایی را ماندگار می‌کند. سرشت آدمی همواره به سوی ظلم‌ستیزی سوق می‌یابد و سرودهای حماسی چون یار دبستانی هم دقیقا با این خلقیات آدمی همخوان است.
• در آن سال‌ها سرودهای مختلفی تولید می‌شد ولی ما هرگز انتظار نداشتیم که «یار دبستانی» این قدر گل کند و بازتاب داشته باشد. یادم هست چند روز بعد از اجرای این سرود، در حال عبور از چهارراه ولیعصر بودم که دیدم رادیوی تمام مغازه‌ها و حتی دست‌فروش‌ها "یار دبستانی" را با صدای بلند پخش می‌کنند. به طور حتم، خوشحال و حیرت زده بودم که این سرود با استقبال مردم مواجه شده؛ به طوری که دوست داشتم با صدای بلند فریاد بزنم این سرودی که گوش می کنید را من خوانده‌ام.
• راستش را بخواهید بنده جایی حضور پیدا می کنم که تمام مردم، فارغ از فکر و اندیشه و جناح و تفکر سیاسی حضور دارند. از این که "یار دبستانی" چهل سال است با چهار نسل مختلف زندگی کرده افتخار می‌کنم اما اعتقاد دارم این سرود متعلق به هیچ جناح و تفکری نیست و متعلق به تاریخ انقلاب و این مردم است.
• باید یادآوری کنم که اساس و اصل موسیقی اقوام مختلف ایران، رزمی و حماسی است و این نوع موسیقی با خاک و تاریخ و فرهنگ ما عجین بوده و نمونه اش در آثار شعرای بزرگی چون فردوسی و نظامی و ... آمده است. حتی موسیقی‌های مذهبی ما، حتی با ریتم های آرام هم سرشار از حماسه است؛ چه در موسیقی محرم باشد چه در سرودهای مربوط به شهدا و حتی مدافعان حرم.
• ما نباید زیاد دنبال این باشیم که کجای موسیقی حرام است کجایش حلال؛ چرا که موسیقی زمان و مکان دارد و ضرورت شرایط و زمان و مکان است که نوع موسیقی را ایجاب می‌کند. روزهای اول انقلاب کجا بودیم؟ چرا کسی دنبال این مباحث نبود؟ پاسخ این است که شرایط آن دوران موسیقی حماسی را ایجاب می‌کرد برای تهییج، همدلی و اتحاد مردم برای رسیدن به یک هدف. همین وضعیت در دوران دفاع مقدس هم تکرار شد و آثاری خلق گردید که اتفاقا در تاریخ جنگ تحمیلی ماندگار شدند. البته باید از حق نگذریم که وضعیت امروز خیلی بهتر شده اما برای اینکه راه را طی کنیم هنوز زمان زیادی داریم.
• قبول دارم که وضعیت کنونی موسیقی در کشور دل شکستن دارد؛ چرا که ایران مهد بسیاری از موسیقی‌هاست اما به دلیل نامهربانی‌های صورت گرفته، امروز خودمان در این حوزه فقیر شده‌ایم!
• متولد اول مردادماه ۱۳۳۰ تهران هستم و بزرگ شده ورامین. هنر و ادبیات خوانده‌ام و همینک به عنوان کارشناس مجری موسیقی صداوسیما در رادیو مشغول فعالیت هستم.