با گذشت نزدیک به دو سال از آغاز به کار مجلس خبرگان پنجم، در لیست «خبرگان مردم» که از سوی آیتالله هاشمی رفسنجانی کرسیهای زیادی را در این مجلس بدست آورد، تغییراتی پدید آمد.
این انتخابات شروعی دوباره برای بازگشت اصلاح طلبان به عرصه سیاسی کشور و امیدوارکننده بود. هاشمی رفسنجانی که در انتخابات ریاست جمهوری با حمایت تمام قد از حسن روحانی، انتخاب او را تضمین کرده بود، با ارائه فهرست انتخاباتی «خبرگان مردم» حامیان اعتدال را به عنوان نامزدهای مجلس خبرگان رهبری معرفی کرد و به این انتخابات در تمام شهرها رونق بخشید.
همزمانی این انتخابات با انتخابات مجلس شورای اسلامی اگرچه دلیل مهمی برای گرم شدن تنور رقابت ها بود؛ اما نباید از تلاش‌هایی گذشت که هاشمی برای تخصیص کرسیهایی از این مجلس به نام اصلاحطلبان انجام داد.
در آن انتخابات که در هفتمین روز از اسفند 94 برگزار شد، سه لیست خود را برای کارزار انتخابات آماده می کردند؛ «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم»، «جامعه روحانیت مبارز» و در نهایت «خبرگان مردم» که برخی جفاکارانه آن را لیست انگلیسی خطاب کردند.
سهم هر لیست در مجلس خبرگان
با برگزاری این انتخابات بین منتخبین پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری که در خردادماه 95 آغاز به کار کرد، جامعه روحانیت، بیشترین سهم را با 66 کرسی به خود اختصاص داد. البته ناگفته نماند که هیچ کدام از این افراد نامزد اختصاصی جامعه روحانیت نبودند و نامشان دست کم در یک لیست دیگر هم آمده بود.
جامعه مدرسین رتبه دوم در این انتخابات را به خود اختصاص داد 64 منتخب این لیست به مجلس خبرگان رفتند. البته بین آنها تنها سه منتخب، نامزد اختصاصی بودند که نامشان تنها در لیست جامعه مدرسین قرار داشت.
در این میان لیست خبرگان مردم، 55 منتخب را به مجلس خبرگان فرستاد. این لیست بیشترین تعداد نامزد اختصاصی را داشت؛ چنانکه 16 عضو مجلس خبرگان، نامشان تنها در لیست خبرگان مردم آمده بود.
در افتتاحیه پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری و پس از آنکه برخلاف انتظارات آیت الله هاشمی رفسنجانی برای ریاست این مجلس کاندیدا نشد، آیتالله احمد جنتی به عنوان رئیس مجلس پنجم خبرگان رهبری با کسب 51 رای، انتخاب شد. آیتالله محمدعلی موحدی کرمانی که از اعضای فهرست خبرگان مردم بود نیز با 65رای به عنوان نائب رئیس اول انتخاب شد. از این فهرست، آیتالله قربانعلی دری‌نجف آبادی نیز با 49 رأی منشی و آیتالله سید هاشم حسینی بوشهری به عنوان کارپرداز فرهنگی برگزیده شد.
اما این ترکیب در اسفند ۹۶ تنها با یک تغییر مواجه شد و همان یک تغییر هم از لیست هاشمی بود. آیتالله کعبی جایگزین آیتالله دری‌نجف‌آبادی شد.
در جدول زیر، سهم هر سه لیستی که در انتخابات خبرگان شرکت و کاندیداهای‌شان روانه مجلس شدهاند، میآید:
لیست های حمایت کننده | تعداد منتخبین خبرگان |
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم | 64 |
منتخبینی که نامشان تنها در لیست جامعه مدرسین بود | 3 |
جامعه روحانیت مبارز | 66 |
منتخبینی که نامشان تنها در لیست جامعه روحانیت مبارز بود | 0 |
لیست خبرگان مردم | 55 |
منتخبینی که نامشان تنها در لیست خبرگان مردم بود | 16 |
منتخبینی که نامشان در هر سه لیست بود | 35 |
منتخبینی که نامشان در دو لیست جامعه مدرسین و جامعه روحانیت بود | 25 |
منتخبینی که نامشان در دو لیست خبرگان مردم و جامعه روحانیت بود | 5 |
منتخبینی که نامشان در هیچ لیستی نبود (مستقل) | 4 |
سرنوشت لیست هاشمی چه شد؟
خبرگان مردم دور پنجم این مجلس را که در خرداد ماه 95 آغاز کردند ولی تنها 7 ماه هاشمی رفسنجانی را در جمع خود دیدند. آیتالله هاشی رفسنجانی دی ماه 95 دارفانی را وداع گفت تا در اولین سال کاری خبرگان پنجم، صندلی یکی از اعضای لیست خبرگان مردم خالی بماند. هرچند انتخابات 96 فرصتی برای انتخاب جایگزین هاشمی بود، اما با تصمیم خبرگان رهبری این انتخاب به سال 98 موکول شد.
آیتالله نصرالله شاه‌آبادی از دیگر افراد لیست «خبرگان مردم» مورد تایید هاشمی بود که در دومین سال از حضورش در این مجلس و در سن 86 سالگی به لقااءلله پیوست. آیتالله محمدحسن زالی که او نیز از لیست خبرگان مردم و همچنین از نمایندگان تهران در این مجلس است نیز، هم اکنون در بستر بیماری است. این عضو مجلس خبرگان رهبری به دنبال سانحه واژگونی خودروی سواری شخصی در محور چابهار-بندرعباس حوالی زرآباد در تاریخ دهم فروردین دچار ترومای از ناحیه گردن، قفسه سینه و پای چپ شده بود.
6 صندلی در هیات اندیشه ورز، سهم لیست هاشمی شد
هیات اندیشه ورز مجلس خبرگان رهبری از ابداعات پنجمین دوره فعالیت این مجلس است. هیاتی که به توصیه رهبری انقلاب و به منظور نگاه کلان به مسیر انقلاب از ابتدا تا به امروز و تحلیل و بررسی اهدافی که تاکنون در این مسیر به آن دست یافته و یا از دستیابی به آن بازمانده‌ایم تشکیل شد. این هیات با 10 عضو از اسفندماه گذشته آغاز به کار کرد.
عباس کعبی، سیدهاشم حسینی بوشهری، سیدابراهیم رئیسی، عبدالمحمود عبداللهی، محسن قمی، محمود محمدی عراقی، محسن محمدی اراکی، قربانعلی دری نجف آبادی، محمدهادی عبدخدایی و ابوالقاسم وافی از اعضای این هیات هستند. در این میان 6 نفر از 10 نفر اعضای این هیات -حسینی بوشهری، قمی، محمدی عراقی، دری نجف آبادی، عبدخدایی و وافی- در لیست خبرگان مردم هاشمی حضور داشتند.
سهم لیست هاشمی از سایر نهادها
در مجلس 86 نفره خبرگان، هستند افرادی که صندلی های دیگری را از سایر نهادها کسب می کنند. در این میان لیست خبرگان مردم نیز به نسبت به سهم خوبی در این چیدمان دست یافته است. 15 نفر از اعضای مجلس خبرگان رهبری نماینده ولی فقیه در استانها بوده و امامت جمعه مراکز استان ها را برعهده دارند؛ از این میان 7 نفر منتخب لیست خبرگان مردم بودند.
7 نفر از این اعضای خبرگان امام جمعه موقت شهرهای مختلف هستند که از این بین دو نفر با لیست معرفی شده از سوی هاشمی به مجلس راه یافته اند. 3 نفر از اعضای خبرگان رهبری نیز از اعضای شورای نگهبان هستند که از این بین تنها یک نفر از لیست خبرگان مردم است. 8 نفر از 86 نفر اعضای خبرگان رهبری عضو مجمع تشخیص مصلحت هم هستند که از این تعداد 4 نفر از لیست خبرگان مردم برگزیده شده اند.
در جدول زیر اسامی تمامی اعضای مجلس خبرگان به همراه سمت های دیگر آنان آمده است. خط تیره در کنار برخی از اسامی به این معناست که این اعضا یا فقط در مجلس خبرگان حضور دارند و یا اینکه در حوزه، مشغول تدریس هستند.
اسامي استان ها | نمایندگان/لیست حمایت کننده | وضعیت فعلی |
آذربايجان شرقي | محسن مجتهد شبستری/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | عضو مجمع تشخیص مصلحت |
علی ملکوتی/ هر سه لیست | - | |
محمدتقی پورمحمدی/ هر سه لیست | امام جمعه مراغه | |
هاشم هاشم‌زاده هریسی/ خبرگان مردم | - | |
محمد فیضی سرابی/ هر سه لیست | - | |
آذربايجان غربي
| علی اکبر قریشی/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | نماینده ولی فقیه و امام جمعه ارومیه |
عسکر دیرباز / جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | - | |
جواد مجتهد شبستری/ مستقل | - | |
اردبيل | سید حسن عاملی/ سه لیست | نماینده ولی فقیه و امام جمعه اردبیل |
میرفخرالدین موسوی ننه کرانی/ خبرگان مردم | - | |
اصفهان | سیدیوسف طباطبایی نژاد/ هر سه لیست | نماینده ولی فقیه، امام جمعه اصفهان |
مرتضی‌مقتدایی/ هر سه لیست | - | |
عبدالنبی‌نمازی/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | امام جمعه کاشان | |
سیدابوالحسن‌مهدوی/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | امام جمعه موقت اصفهان | |
عبدالمحمود عبدالهی/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | - | |
البرز | سید محمدمهدی باقری/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | - |
محسن کازرونی/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | - | |
ايلام | سیدمحسن سعیدی/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | - |
بوشهر | سيدهاشم حسيني بوشهري/ هر سه لیست | امام جمعه موقت قم |
تهران | اکبر هاشمی رفسنجانی/ خبرگان مردم و جامعه روحانیت | فوت شد |
محمد آقاامامی/ هر سه لیست | امام جمعه موقت تهران | |
حسن روحانی/ هر سه لیست | رییس جمهور/عضو مجمع تشخیص مصلحت | |
محسن قمی/ هر سه لیست | - | |
محمدعلی موحدی/ هر سه لیست | عضو مجمع تشخیص مصلحت | |
قربانعلی دری‌نجف‌آبادی/ هر سه لیست | نماینده ولی فقیه و امام جمعه اراک | |
سید ابوالفضل میرمحمدی/ خبرگان مردم و جامعه روحانیت | - | |
محمد محمدی‌نیک/ هر سه لیست | - | |
ابراهیم حاج‌امینی نجف‌آبادی/ هر سه لیست | - | |
سید محمود علوی/ خبرگان مردم | وزیر اطلاعات | |
نصرالله شاه‌آبادی/ خبرگان مردم | فوت شد | |
محمدعلی تسخیری/ خبرگان مردم | مشاور عالی رهبر ایران در امور جهان اسلام | |
محسن اسماعیلی/ خبرگان مردم | حقوقدان شورای نگهبان | |
محمدحسن زالی(فاضل گلپایگانی)/ خبرگان مردم | در بستر بیماری | |
سیدهاشم بطحائی/ خبرگان مردم | - | |
احمد جنتی/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | دبیر شورای نگهبان/عضو مجمع تشخیص مصلحت | |
چهارمحال و بختياري | علیرضا اسلامیان/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | - |
خراسان جنوبي | سیدابراهیم رئیسی/جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | تولیت آستان قدس رضوی/عضو مجمع تشخیص مصلحت |
خراسان رضوي | سیدمحمود هاشمی شاهرودی/جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | رییس مجمع تشخیص مصلحت |
حسن عالمی/هر سه لیست | - | |
سيداحمد علم الهدي/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | نماینده ولی فقیه و امام جمعه مشهد | |
سید احمد حسینی/هر سه لیست | - | |
سید مجتبی حسینی/جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | نماینده ولی فقیه در عراق | |
محمد مهدي عبدخدايي/هر سه لیست | - | |
خراسان شمالي | حبیب‌الله مهمان نواز/جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | فوت شد |
خوزستان | عباس کعبی/جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | - |
سیدمحمدعلی موسوی جزایری/هر سه لیست | نماینده ولی فقیه و امام جمعه اهواز | |
عبدالکریم فراحانی/جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | - | |
محسن حیدری آل‌کثیر/جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | - | |
محمدحسین احمدی/ خبرگان مردم | - | |
سیدعلی شفیعی/ هر سه لیست | - | |
زنجان | محمد حاج ابوالقاسم/ جامعه مدرسین | - |
سمنان | سيد محمد شاهچراغي/هر سه لیست | نماینده ولی فقیه و امام جمعه سمنان |
سيستان و بلوچستان | عباسعلی سلیمانی/هر سه لیست | نماینده ولی فقیه و امام جمعه زاهدان |
مولوی نذیر‌احمد سلامی/ هر سه لیست | - | |
فارس | سیدعلی اصغر دستغیب/ هر سه لیست | - |
احمد بهشتی/هر سه لیست | - | |
اسدالله ایمانی/ جامعه روحانیت و جامعه مدرسین | نماینده ولی فقیه و امام جمعه شیراز | |
سید محمد فقیه/ خبرگان مردم | - | |
علی اکبر کلانتری/ مستقل | - | |
قزوين | علی اسلامی/ جامعه مدرسین و جامعه روحانیت | امام جمعه تاکستان |
مجید تلخابی/ خبرگان مردم | - | |
قم | محمد مومن/ هر سه لیست | عضو فقهای شورای نگهبان/عضو مجمع تشخیص مصلحت |
کردستان | ماموستا فایق رستمی/ خبرگان مردم | - |
سیدمحمد حسینی/جامعه مدرسین | نماینده ولی فقیه | |
کرمان | سیداحمد خاتمی/ جامعه مدرسین و جامعه روحانیت | امام جمعه موقت تهران |
محمد بهرامی‌خوشکار/ هر سه لیست | - | |
امان‌الله علیمرادی/ هر سه لیست | - | |
کرمانشاه | امان الله نریمانی/ خبرگان مردم | - |
محمود عراقی محمدی/ هر سه لیست | عضو مجمع تشخیص مصلحت | |
کهکيلويه و بوير احمد | سيد شرف الدين ملک حسيني/ هر سه لیست | نماینده ولی فقیه و امام جمعه یاسوج |
گلستان | سیدکاظم نورمفیدی/ خبرگان مردم و جامعه روحانیت | نماینده ولی فقیه و امام جمعه گرگان |
عبدالهادی مرتضوی شاهرودی/ خبرگان مردم و جامعه روحانیت | - | |
گيلان | سید علی حسینی اشکه وری/ خبرگان مردم و جامعه روحانیت | - |
زین العابدین قربانی/ هر سه لیست | تا چندی پیش نماینده ولی فقیه در گیلان بود که جای خود را به رسول فلاحتی داد. | |
رضا رمضانی/ هر سه لیست | - | |
احمد پروانی/ مستقل | - | |
لرستان | احمد مبلغی/ جامعه روحانیت و خبرگان مردم | - |
هاشم نیازی/ خبرگان مردم | - | |
مازندران | صادق لاریجانی/ جامعه مدرسین و جامعه روحانیت | رییس قوه قضاییه/عضو مجمع تشخیص مصلحت |
نورالله طبرسی/ هر سه لیست | نماینده ولی فقیه و امام جمعه ساری | |
علی معلمی/ جامعه مدرسین و جامعه روحانیت | - | |
سید رحیم توکل/ خبرگان مردم | - | |
مرکزي | محسن محمدی عراقی (اراکی) / جامعه مدرسین و روحانیت | - |
احمد محسنی گرکانی/ هر سه لیست | - | |
هرمزگان | سید روح الله صدرالساداتی/ مستقل | - |
همدان | سيد مصطفي موسوي/ جامعه مدرسین | - |
آیتالله غیاث‌الدین طه‌محمدی | نماینده ولی فقیه و امام جمعه همدان | |
يزد | ابوالقاسم وافی/ هر سه لیست | - |