سیاسی ترین جام های جهانی را بشناسید/ از ایتالیا و نروژ تا ایران و مراکش

رویداد۲۴- مازیاروکیلی*تاریخ ورزش پُر است از نزاع‌های سیاسی ورزشی. از نزاع انگلیس و آرژانتین در جام جهانی1986 بگیر که گل مارادونا به انگلستان، پیروزی چپ های فالکلند بر لیبرال های انگلستان و تاچر خوانده شد تا رویایی ایران و آمریکا در جام جهانی 1998که به بازی قرن معروف شد.

همین امروز وزیر امور خارجه مراکش اعلام کرد این کشور روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع خواهد کرد. علت قطع روابط دیپلماتیک با ایران تلاش ایران برای کمک به جبهه پولیسارو عنوان شده است. جبهه پولیسارو از سال 1976 کشوری بنام جمهوری دموکراتیک عربی صحرا در مستعمره پیشین اسپانیا ایجاد کرده است. هم اکنون جمهوری صحرا تنها کنترل 20 تا 25 درصد این منطقه را بر عهده دارد و بقیه این ناحیه تحت کنترل دولت مراکش است و دولت مراکش آن را جزء استان‌های جنوبی خود می‌داند. این مسئله بدان معنا است که بازی ایران در دور مقدماتی جام جهانی 2018 چیزی فراتر از فوتبال خواهد بود و بدل به نزاعی سیاسی خواهد شد.

 1938 و دردسرهای اتریش

رد پای فوتبال در سیاست را می‌توان در سال 1938 مشاهده کرد. این دوره از مسابقات جام جهانی در فرانسه برگزار شد کاملاً زیر سایه سیاست قرار داشت. اسپانیا در آتش جنگ داخلی می‌سوخت. آلمان، اتریش را اشغال کرد و به همین خاطر اتریش که به جام جهانی هم صعود کرده بود نتوانست در جام جهانی بازی کند. هیتلر تیم ملی آلمان را وادار کرد تا از چهار بازیکن اتریشی در ترکیب خود استفاده کند.

ایتالیا سیاه پوش در حمایت از موسولینی

همان سال تیم ملی ایتالیا که تحت سلطه کامل بنیتو موسولینی قرار داشت در اولین بازی این مسابقات بین ایتالیا و نروژ بازیکنان در حمایت از موسولینی لباس سیاه پوشیدند و در ابتدای بازی به سبک فاشیستی ادای احترام کردند. پوتزو سرمربی ایتالیا انقدر به این کار ادامه داد که تماشاگران شروع به فحاشی کردند.ایتالیا در این جام سرانجام به فینال رسید و موسولینی قبل از برگزاری فینال مسابقات اعلام کرد بازیکنان ایتالیا بهتر است یا این بازی را ببرند  یا بمیرند. ایتالیایی‌ها بردند و قهرمان شدند. جام جهانی به علت وقوع جنگ جهانی و خرابی‌های ناشی از این جنگ به مدت دوازده سال تعطیل شد.

1966 فینال انگلیس و آلمان

اتفاق مهم بعدی جام جهانی در سال 1966 رخ داد. فینال جنجالی انگلیس و آلمان جایی که انگلیس توانست آلمان را در فینال شکست دهد، آن هم به لطف یک گل جنجالی که خیلی‌ها هنوز اعتقاد دارند آن توپ از خط نگذشته و به همین خاطر قهرمانی را حق آلمان می‌دانند. این پیروزی تاریخی باعث ساخت شعاری سیاسی از سوی شد. شعاری که انگلیسی‌ها  سال‌ها بعد آن را با صدایی بلند در آلمان پس از پیروزی پنج بر یک مقابل این کشور فریاد زدند. ((ما یک جام جهانی را بردیم و دو جنگ جهانی را)). شعاری که بسیار برای مردم گران تمام شد و بعد از اتمام بازی و باخت سنگین آلمان به انگلستان پدر رودی فولر سرمربی وقت تیم ملی آلمان از ناراحتی این باخت سکته کرد.
 
1978 جام جهانی نظامی!

جام جهانی دیگری که در فضایی به شدت سیاسی و امنیتی برگزار شد جام جهانی 1978 آرژانتین بود. آرژانتین در اواخر دهه هفتاد زیر نظر یک حکومت نظامی اداره می‌شد. بازی‌ها در این دوره از مسابقات جام جهانی به صورت هم‌زمان برگزار نمی‌شد و همین امر احتمال تبانی را افزایش می‌داد. یکی از بازی‌هایی که اکثر کارشناسان و طرفداران فوتبال آن را یک تبانی آشکار می‌دانند جدال میان آرژانتین و پرو بود که با شش گل به سود آرژانتین به پایان رسید. اکثر هواداران فوتبال این پیروزی را یک تبانی آشکار می‌دانستند. دولت وقت آرژانتین به شدت این موضوع را تکذیب کرد و اعلام کرد این پیروزی در شرایطی عادی به دست آمده است. اما چند ماه بعد وفتی که تعدادی از سلاح‌های مورد نیاز پرو توسط آرژانتین تامین شد، بسیاری از اهالی فوتبال آن را با شکست پرو در جام جهانی مرتبط دانستند. ژنرال فرانکو هم چهار سال بعد به اُمید آن‌که با کسب میزبانی مسابقات و قهرمانی در مسابقات جام جهانی بتواند چهره فاشیستی دولت خود را در سطح جهان تعدیل نماید میزبانی مسابقات را به عهده گرفت. اما از بخت بد او اسپانیا حتی به جمع چهار تیم نهایی مسابقات هم راه پیدا نکرد و در همان مراحل اولیه حذف شد.

1986 و جدال چپ های فالکلند و تاچر

بازی سیاسی بعدی که در جام جهانی انجام شد جدال تیم‌های آرژانتین و انگلستان در جام جهانی 1986 بود. این مسابقه در حالی انجام شد که چهار سر قبل دو کشور بر سر جزیره فالکند با یکدیگر درگیری نظامی پیدا کرده بودند و این درگیری نظامی به سود انگلستان به پایان رسیده بود. به همین خاطر مردم آرژانتین پیروزی در این مسابقه را بسیار مهم می‌دانستند. این مسابقه محل جولان ستاره بی چون و چرای آن سال‌های جهان فوتبال دیگو مارادونا بود. مارادونا گل اول را با دریبل نیمی از بازیکنان انگلستان به ثمر رساند. اما مهم‌ترین حادثه این مسابقه در نیمه دوم اتفاق اُفتاد. زمانی که مارادونا توپ ارسالی را با دست درون دروازه جای داد و داور گل را قبول کرد. مارادونا بعدها اعلام کرد، این دست خدا بود که توپ را وارد دروازه کرد به همین خاطر این گل به دست خدا معروف شد.

1998 ایران و آمریکا، بازی قرن و گل قرن

 اما یکی از سیاسی‌ترین بازی‌های جام جهانی فوتبال جدال میان ایران و آمریکا در جام جهانی 1998 بود. بازی که به خاطر شرایط سیاسی دو کشور در شرایط بسیار خاصی برگزار شد. حضور برخی گروه‌های مخالف نظام حاکم ایران در ورزشگاه و مواضع خصمانه دو کشور نسبت به یکدیگر باعث شد این مسابقه بدل به چیزی فراتر از یک مسابقه فوتبال شود.

ایران توانست آمریکا را با نتیجه دو بر یک شکست دهد و اولین پیروزی خود در جام جهانی را جشن بگیرد. گل حمید استیلی هم به عنوان گل قرن انتخاب شد. در سال‌های بعد این بازی در کنار بازی آرژانتین بدل به شیرین‌ترین خاطرات مردم ما از جام‌های جهانی فوتبال شدند.

اما این تنها واقعه سیاسی جام جهانی 1998 نبود. طالبان که به تازگی در افغانستان قدرت گرفته بود و مردم این کشور را به خاک و خون می‌کشید در ایام جام جهانی به مدد فوتبال برای چند روز حملات خود را متوقف کرد، تا افغانستان برای چند روز هم که شده روی آرامش را ببیند. فیفا حق پخش این مسابقات را به کشور افغانستان اهدا کرده بود و همین امر باعث شد جنگ برای مدت کوتاهی در افغانستان متوقف شود. اگرچه جام جهانی فوتبال در سال 1998 برای مردم افغانستان صلح را به ارمغان آورد.

2006 جام جهانی  مهمتر از حمله به غزه

 مسابقات در سال 2006 برای مردم غزه فاجعه آفرید. در اواسط برگزاری جام جهانی 2006 بود که رژیم اشغالگر قدس به نوار غزه حمله کرد. این رژیم احساس می‌کرد این حملات به علت برگزاری مسابقات جام جهانی بازتاب وسیعی در دنیا نخواهد داشت. اما بر خلاف تصور رژیم اشغالگر قدس این حملات بازتاب وسیعی در سطح جهان پیدا کرد و حتی بازیکنانی مثل رونالدو برزیلی و کریستیانو رونالدو از مردم غزه حمایت و به فلسطین سفر کردند. مجموع وقایعی که در جام‌های جهانی اتفاق اُفتاده نشان می‌دهد فوتبال و سیاست پیوندی ناگسستنی با یکدیگر دارند. به طوری که در تمام ادوار جام جهانی همیشه مسابقاتی وجود داشته‌اند که رنگ و بوی سیاسی داشته باشند. مثل جدال افتتاحیه این دوره جام جهانی فوتبال میان عربستان و روسیه. حالا باید منتظر بود و دید آیا جدال ایران و مراکش بدل به مسابقه‌ای سیاسی خواهد شد یا خیر. اتفاقات سیاسی اخیر و قطع روابط دیپلماتیک میان ایران و مراکش نشان می‌دهد باید منتظر یک مسابقه سیاسی دیگر باشیم.