رویداد24- طی روزهای اخیر فضای رسانه ای
كشور متاثر از اظهارات ولی الله سیف و محمد جواد ظریف بوده است كه ایران
همانگونه كه به تعهدات برجامی خود عمل كرده است باید از مواهب این توافق
نیز بهره مند شود. با این حال رسانه های مخالف برجام ( برنامه جامع اقدام
مشترك )به دنبال بهره برداری از این اظهارات برای تخطئه كامل توافق هسته ای
ایران و 1+5 هستند. غافل از اینكه مخاطب این سخنان رییس كل بانك مركزی و
وزیر امور خارجه نه رقبا و جناح های سیاسی داخلی، بلكه طرف توافق با ایران
در ایالات متحده آمریكا است.
26 دی ماه تحت عنوان روز اجرای برجام
نقطه عطفی در فرایند توافق هسته ای جمهوری اسلامی ایران و گروه1+5 به شمار
می رود، در این روز عملا و با اجرای تعهدات جمهوری اسلامی ایران تحریم های
جمهوری اسلامی ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و
ایالات متحده امریكا برچیده شد. با این حال یكی از پیامدهای 36 سال خصومت
ایران و ایالات متحده شبكه درهم تنیده ای از تحریم ها علیه جمهوری اسلامی
ایران بوده است كه بعدها در قالب تحریم های اولیه و ثانویه دسته بندی شد.
اگر
تحریم های اولیه شركت ها و نهادهای اقتصادی آمریكایی و تعاملات اقتصادی
آنها با ایران را دربر می گرفت، تحریم های ثانویه گستره تحریم ها را به
تعاملات نهادهای اقتصادی و بانكی سایر كشورهای دنیا با ایران تعمیم می داد.
در جریان مذاكرات هسته ای ایران با گروه 1+5 مقرر شد تحریم های ثانویه
علیه جمهوری اسلامی ایران برچیده شود و ایالات متحده آمریكا مزاحمتی برای
تبادلات مالی و اقتصادی سایر كشورها با ایران ایجاد نكند.
هر ناظر منصفی
گشایش های ایجاد شده برای اقتصاد ایران طی سه ماه اخیر را می بیند. با این
حال طبیعی است كه با گذشت زمان نواقص و كاستی های این توافق آشكار شود و
اساسا تشكیل نهادی تحت عنوان كمیسیون مشترك برجام به منظور حل و فصل چنین
نواقصی پیش بینی شده است.
جمهوری اسلامی ایران به اذعان مدیر كل
آژانس بین المللی انرژی اتمی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و حتی
مقامات آمریكایی، تعهدات خود را عملی كرده است و این حق ایران است كه اجرای
كامل و بی قید و شرط تعهدات طرف مقابل را مطالبه كند. سخنان چند روز اخیر
رییس كل بانك مركزی جمهوی اسلامی ایران در شورای روابط خارجی آمریكا و
همچنین اظهارات محمد جواد ظریف چه در نشست خبری مشترك با فدریكا موگرینی و
چه در گفت و گو با برخی از رسانه های غربی -با این ترجیع بند كه آمریكا
مزاحمتی در تعاملات اقتصادی ایران ایجاد نكند- هم در همین راستا قابل
ارزیابی است.
اگرچه مقامات آمریكایی طی سه ماه اخیر از اجرای تعهدات
برجامی خود سخن گفته اند ولی در عمل آنچه مانع از روانسازی تعاملات
اقتصادی ایران می شود این كه مقامات آمریكایی با برجسته سازی تحریم های
غیرهسته ای عملا مانع از تعاملات اقتصادی غیرآمریكایی ها با ایران می شوند.
علاوه بر این شواهدی در دست است كه برخی از مقامات آمریكایی تجارب تحریمی
خود علیه جمهوری اسلامی ایران را در اختیار رقبای متخاصم منطقه ای ایران
قرار می دهند كه از جمله آن می توان به اعمال تحریم های ثانویه عربستان
سعودی علیه نفتكش هایی اشاره كرد كه از بنادر و پایانه های نفتی ایران
بارگیری می كنند. وگرنه سعودی ها فاقد توان فكری و كارشناسی لازم برای
اعمال چنین سیاست هایی هستند.
شاید بتوان ریشه این رفتار آمریكایی
ها را در خود برجام جست و اینكه حفظ تحریم های اولیه آمریكا علیه جمهوری
اسلامی ایران دقیقا و كاملا به ضرر بنگاه های اقتصادی آمریكا تمام می شود و
از این رو اتخاذ چنین رویه ای در تعامل با رقبای اقتصادی و سیاسی به ویژه
اتحادیه اروپا امری غیرمعمول در عالم رقابت های سیاسی و اقتصادی نیست.
در
هر صورت امروز محمد جواد ظریف در حاشیه امضای موافقتنامه تغییرات آب و
هوایی با جان كری همتای آمریكایی خود دیدار و اجرای تعهدات آمریكایی ها را
به همتای خود گوشزد می كند و در جریان سومین نشست كمیسیون مشترك برجام در
روز جمعه هم مقامات آمریكایی باید پاسخگوی رویه هایی باشند كه در سه ماه
اخیر در عمل به تعهدات خود در پیش گرفته اند. نكته مهم آنكه برجام، ظرفیت
های سیاسی و حقوقی لازم را برای پیگیری این مطالبه از مقامات آمریكایی به
ویژه در كمیسیون مشترك فراهم كرده است. از سویی زیر ساخت های حقوقی تحریمها
علیه ایران در روز اجرای برجام برچیده شده است و از سوی دیگر اروپایی ها
كه به دنبال تبدیل شدن به شریك اول اقتصادی ایران هستند، خواستار برطرف شدن
هر چه سریعتر موانع دست یابی به این مهم هستند.