رویداد۲۴- نامگذاری سال جاری تحت عنوان «حمایت از کالای ایرانی» باعث شده است بحث حمایت از تولید مورد توجه جدی‌تر قرار گیرد. در این میان همواره پدیده قاچاق کالا یکی از اصلی‌ترین موانع پیش پای تولید شناخته شده است. بر همین اساس انتظار می‌رود حداقل پس از سال‌ها، امسال این مسئله مورد توجه ویژه قرار گیرد.
اما قطعا نحوه انجام این امر از اهمیت بسیاری برخوردار است. اکنون به اعتقاد بسیاری دست‌اندرکاران در کشور با پدیده قاچاق سازمان یافته و مافیایی مواجه هستیم و در موارد متعدد گفته می‌شود در مقابله با این بخش اقدامی جدی صورت نمی‌گیرد. در مقابل هرگاه بحث قاچاق مطرح می‌شود به فعالیت کوله‌بران و واردات ته‌لنجی اشاره می‌شود.
قاچاق در کشور ما حالت مافیایی دارد
رئیس جدید ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از جمله معتقدان مافیای قاچاق است که در مراسم معارفه خود بر این نکته تاکید کرده و گفته نصف عمر خود را در محضر مرزنشینان گذرانده‌ام و می‌دانم که هر گاه اسم قاچاق به میان می‌آید، ذهن همه به سمت مرزها و مرزنشینان می‌رود، اما این نگاه درستی نیست.
علی مویدی خرم‌آبادی اظهار کرد: وزیر کشور بر این نکته تاکید دارد که برای مقابله با قاچاق لازم است که کانون‌ها شناسایی شوند. قاچاق در کشور ما حالت مافیایی دارد و این گونه نیست که ما بخواهیم تمام توجه خود را به سمت مرزنشینان و مرزبانان معطوف کرده و به آنها سخت بگیریم.
وی همچنین معتقد است که قاچاق کاملاً سازمان‌یافته است و هوشمندانه انجام می‌شود که در این راستا باید به کانون‌های اصلی و کانون‌هایی که این فکر را تولید می‌کنند ضربه زد.
سهم کوله‌بران از قاچاق چقدر است؟
سال گذشته سخنگوی وقت ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز سهم هر یک از این بخش‌ها در واردات قاچاق را مورد اشاره قرار داد. قاسم خورشیدی بر این اساس اظهار کرد که در سال ۱۳۹۴ کالای همراه مسافر ۲۳ درصد، کوله‌بری ۱۹ درصد، اقلام ممنوعه ۱۲ درصد و مبادی رسمی ۳۰ درصد در وارات قاچاق سهم داشتند.
با این‌وجود از تابستان سال قبل با هدف ساماندهی فعالیت‌های کوله‌بری اقداماتی صورت گرفته که در موارد متعدد اعتراضات مرزنشینان و نمایندگان مجلس را به همراه داشته است.
طرح ساماندهی مبادلات مرزی مرداد سال گذشته با رایزنی های فرماندار بانه و نماینده سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی، تصویب و به دنبال اجرای این طرح معابر موقت مرزی به دستور دولت مرکزی عراق بسته شد.
با اجرای طرح مبادلات مرزی که با سفر مدیرکل دفتر گمرک ایران به بازارچه سیرانبند بانه افتتاح شد و بدین‌ترتیب فعالان اقتصادی می توانستند کالاهایی را که در ایران نمایندگی ندارد یا مشابه داخلی آنها تولید نمی‌شود را وارد کشور کنند اما تجربه نشان داد فعالان اقتصادی بانه به این دلیل که نرخ گمرک تعیین شده زیاد است به ندرت از این شیوه استفاده کردند. حتی کار تا جایی پیش رفت که بازاریان شهرستان بانه در روزهای ابتدای امسال به نشانه اعتراض نسبت به بسته شدن مرزها، مغازه ها و پاساژهای سطح شهر را تعطیل کردند، زیرا با اجرای این طرح، نرخ گمرک کالاهای خارجی افزایش یافته و به گفته فعالان اقتصادی، خرید و فروش آنها دیگر مقرون به صرفه نبود، به همین دلیل این افراد از مسئولان خواستار پایین آمدن نرخ گمرکات و بازگشت آنها به حالت قبل شدند.
چرا بانه را قطب قاچاق می‌نامند؟
طبق اظهارات یکی از فعالان اقتصادی این استان، ۹۵ درصد از کالاهای قاچاق از طریق دیگر مرزهای سطح کشور وارد می شود اما همچنان بانه به عنوان قطب قاچاق شناخته شده و این در حالی است که مردم این شهر تنها جهت کسب درآمد نه چندان زیاد خود به ناچار دست به دامان کوله بری می شوند.
هیرش صالح‌زاده خاطرنشان کرد: گفته می‌شود طرح ساماندهی مبادلات مرزی جهت حفظ کرامت انسانی و حذف کوله بری است که بازاریان نیز آن را تصدیق و موافقت کرده اند اما این درحالتی ممکن است که نرخ گمرکات همچنان به قوت خود باقی بماند.
اما سرپرست امنیتی و انتظامی استانداری کردستان در پاسخ به این درخواست ها می‌گوید تعطیلی بازار بانه به دنبال درخواست تجار بانه برای اخذ تخفیف ۵۰ درصدی گمرک است که در حال حاضر ۲۰ درصد تخفیف تصویب شده و تخفیف ۵۰ درصدی ممکن نیست.
سرپرست امنیتی و انتظامی استانداری کردستان اظهار کرده که تعطیلی بازار بانه به دنبال درخواست تجار بانه برای اخذ تخفیف ۵۰ درصدی گمرک است که در حال حاضر ۲۰ درصد تخفیف تصویب شده و تخفیف ۵۰ درصدی ممکن نیست.
میرزایی در خصوص دلایل نارضایتی بازاریان شهرستان بانه، گفته که خواسته این افراد افزایش تخفیف گمرکی به ۵۰ درصد است و این درحالی است که بیشترین تخفیفات گمرکی کشور در بنادر هم ۲۵ درصد است و در کردستان امکان اخذ تخفیف ۵۰ درصدی گمرک غیرممکن است و به نفع کشور نخواهد بود.
سرپرست امنیتی و انتظامی استانداری کردستان نیز کوله‌بری را نماد بدبختی و مصیبت توصیف و اظهار امیدواری کرده که این عنوان با اجرای طرح ساماندهی مرزها فراموش و پیله وری جایگزین آن شود که به نفع مرزنشینان نیز خواهد بود.
برای رفع دغدغه‌های معیشتی مرزنشینان اقدام کنید
اما به دنبال این وضعیت نمایندگان این استان نیز وارد عمل شده و نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور ارسال کرده و در قالب آن خواستار برقراری مجدد مبادلات مرزی و رفع مشکلات و دغدغه معیشتی مردم مناطق مرزنشین شدند. این نمایندگان در بخش‌هایی از نامه خود اعلام کردند «می‌بینیم که به بهانه‌های مختلف مناطق مرزی و شهرهای کردنشین با بی‌مهری شدید مسئولین از جمله شخص جنابعالی روبرو شده‌اند. آیا جواب رشادت‌ها، از جان گذشتگی‌ها، مرزداری‌ها و مشارکت حداکثری مردم این دیار در انتخابات، بستن مرزها، تعطیلی کوله‌بری و معیشت حداقلی آنان بود؟ آیا می‌خواهید دیوار اعتماد این مردم پاک و بی‌آلایش، نوع‌دوست و عاشق وطن را برای همیشه فرو بریزید؟ آیا می‌خواهید مزد سال‌ها زحمات و مرزداری این مردم را با تحریم اقتصادی و خالی نمودن سفره‌های خانواده آنان پاسخ دهید؟ از طرفی نه شرع و نه قانون به کسی اجازه نمی‌دهد اینگونه با مردم خود و مرزداران اصلی این سرزمین برخورد کند.
لذا ما نمایندگان مناطق کردنشین و مرزی ضمن هشدار جدی نسبت به ادامه وضعیت موجود از جنابعالی و مسئولین امنیتی درخواست داریم که سریعا نسبت به برقراری مجدد مبادلات مرزی همانند سابق و رفع مشکلات و دغدغه‌های معیشتی مردم مناطق مرزنشین اقدام فرمایید.»
نماینده بوکان در مجلس نیز به انتقاد از این وضعیت پرداخته و اظهار کرده که امروز بر اثر بی تدبیری دولت، مرزنشینان که تنها راه درآمدشان کوله‌بری بوده است، هیچ درآمدی ندارند.
محمدقسیم عثمانی در تذکری شفاهی در پایان یکی از جلسات علنی مجلس در روزهای گذشته تاکید کرده که باید به داد مرزنشینان برسیم. امروز مرزنشینانی که مرزداران کشور هستند در اثر بی تدبیری دولت تنها راه درآمدشان قطع شده است مردمی که هیچ اشتغالی ندارند و تنها محل درآمدی آنها کوله بری بوده چرا باید اینگونه مورد بی حرمتی قرار بگیرند. مردم مرزنشین غرب کشور گرفتار هستند قبل از انتخابات می گفتند کوله بران را بیمه کنید ولی بعد از انتخابات راه اصلی درآمد آنها را قطع کردند. چرا اینگونه بی تدبیری در رابطه با مردم مرزنشین انجام می دهید.
علی مطهری که ریاست مجلس را بر عهده داشت، نیز اظهار کرد که قبلا نیز این تذکر در مجلس بیان شده و ما از دولت خواستیم تا بیایند و توضیح دهند تا ضرورت این کار چه بوده اما تا به امروز جوابی نگرفتیم ان‌شاءالله که بیایند و پاسخگو باشند.
وعده حل مشکل در هفته گذشته
اما پس از این صحبت‌ها وزیر کشور در هفته های گذشته در جلسه بررسی آخرین وضعیت بازارچه های مرزی کشور که با حضور مسئولان مختلف برگزار شده بود، با اشاره به مشکلات پیش آمده برای فعالیت کوله بران در برخی از استانهای مرزی اعلام کرد که دولت با طرح جدیدی که اخیرا به تصویب رسانده بدنبال ساماندهی فعالیت کوله بری در استانهای مرزی است.
رضا رحمانی فضلی تصریح کرده باید براساس برنامه‌ریزی دقیق تعداد کوله بران واقعی که در استان های مورد نظر فعالیت دارند شناسایی شوند تا بر این اساس بتوان نسبت به حل مشکلات آنها اقدام کرد.
وزیر کشور از معاون امنیتی انتظامی این وزارتخانه خواسته در جلسه مشترک با استانداران مرزی و دستگاه‌های مسئول ظرف یک هفته آینده موانع پیش روی فعالیت کوله بران در استانهای مورد نظر را بررسی و راهکارهای پیشنهادی را ارائه کنند.
البته هفته گذشته این مهلت به پایان رسیده است و معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت پیگیری مجدد این بحث را به جلسه امروز موکول کرده است.
و اما آخرین اظهار نظرها
اما تنها چند روز پس از اظهارات وزیر کشور و وعده او مبنی بر حل مشکلات موجود در هفته گذشته اخباری مبنی بر بازداشت ۲۹ نفر دررابطه با سوءاستفاده از کارت بازرگانی مرزنشینان کردستان منتشر شده و مدیرکل اطلاعات استان کردستان گفت: از محل سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی مرزنشینان کردستانی تاکنون پرونده‌ای بالغ بر میلیون‌ها دلار سوءاستفاده مالی کشف شده است و ۲۹ نفر نیز بازداشت شده‌اند که اکثریت بازداشت‌شدگان مربوط به سایر استانهای کشور هستند.
آیت‌الله حسینی شاهرودی نماینده ولی فقیه در استان کردستان با اشاره به اینکه کالاهایی که توسط کولبران وارد کشور می شود همان تولیدات داخلی است، گفت: در این راستا برای اینکه این سود به واسطه‌ها نرسد، ایجاد یک بازارچه محلی در مرز می تواند کار اساسی و مفیدی باشد.
استاندار سیستان و بلوچستان نیز از ایجاد شش بازارچه جدید در سیستان و بلوچستان در آینده نزدیک خبر داده و گفته است که سه بازارچه در شمال استان ساخته خواهد شد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز هفته گذشته در قالب سفر به این استان وعده داده مشکلات بازاریان بانه‌یی و دیدگاه های آنان پیرامون اجرای طرح ساماندهی مبادلات مرزی را با امانت داری و نظر مساعد به مسئولان وزارت کشور منتقل می کنیم و به بازاریان اطمینان می دهم دولت منافع ملی را توأم با منافع مرزنشینان تدوین خواهد کرد.
رئیس سازمان توسعه تجارت درباره مهم ترین دغدغه های بازاریان بانه در زمینه اجرای مصوبه ساماندهی مبادلات مرزی اظهار کرده: هم در زمینه وارد کردن حجم زیاد کالاهای خریداری شده که در آن سوی مرز مانده و هم پیرامون افزایش تخفیفات گمرکی که مشوق کافی برای ورود گردشگران و خرید از بازارهای این شهر را فراهم کند، در جلسه روز شنبه با حضور مسئولان کشوری و وزارت کشور به طور قاطع دفاع خواهم کرد.
مجتبی خسروتاج با اشاره به ظرفیت های مهم استان کردستان و شهرستان بانه در زمینه های اقتصادی و گردشگری، ضرورت برنامه ریزی برای اجرای طرح های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را یادآور شد و تصریح کرد: ایجاد منطقه آزاد تجاری در بانه هم به شرطی که ایجاد منطقه ای برای امکان صادرات تولیدات، فرآوری و صنعت باشد، مورد حمایت دولت است.
فعالیت غیر ساماندهی شده کوله‌بران در سال‌های گذشته همواره به عنوان یکی از گلوگاه‌های ورود کالای قاچاق محسوب می‌شده و تولیدکنندگان به کرات بر لزوم توجه به این بخش تاکید کرده‌اند. با این حال در بسیاری استانهای مرزی معیشت مردم از این راه می‌گذرد و لازم است در تصمیم‌گیری‌های مربوطه به این نکته توجه شود. قطعا مبارزه با پدیده شوم قاچاق اتفاقی بسیار مثبت تلقی می‌شود. با این وجود در ماه‌های گذشته حتی نمایندگان مجلس بارها خواستار توجه به معیشت مرزنشینان غرب کشور شده‌اند اما همواره از سوی فعالان دولتی با استدلال ساماندهی این تذکرات مورد توجه شایسته قرار نگرفته است.
این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که در مبارزه با قاچاقچیان یقه سفید که به قاچاق سازماندهی شده مشغول هستند سختگیری کمتری صورت می‌گیرد تا جایی که فرمانده ناجا چندی پیش در یک برنامه تلویزیونی اظهار کرد:متاسفانه هرگاه ما شبکه و باندی را شناسایی کردیم و افراد مافیا قاچاق هر موقع که به سمتشان می رویم، توصیه ها به ما زیاد می شود و برای ما مشکل ایجاد می کنند و گاهی پرونده ای را که در یک ماه می توانیم به نتیجه برسانیم یک سال طول می کشد. ما پرونده ای داریم که مربوط به سه سال گذشته است اما متاسفانه هرازچندگاهی یک نامه ای می آید که این کالا قاچاق نبوده و ما باید دوباره از نو برویم و آن اثبات کنیم. اما وقتی سراغ قاچاقیان خرد می رویم دیگر چنین توصیه هایی به ما نمی شود.