رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان در پاسخ به این سوال که آیا لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران در روز اجرای توافق هسته‌ای می‌تواند موجب بهبود روابط میان تهران و واشنگتن شود، گفت: ما باید صبر کنیم و ببینیم چه چیزی پیش می‌آید. اقدام آمریکا برای تغییر قانون لغو روادید که مسافرانی را که به ایران سفر کرده‌اند هدف قرار می‌دهد بی‌معنی است. من در روزهای گذشته با وزیر امور خارجه آمریکا در این باره گفت‌وگو کردم و اکنون منتظرم تا آنها تصمیم‌گیری کنند.
او ادامه داد: کشور شیعه ایران هیچ ارتباطی با گروه تروریستی داعش ندارد بنابراین واضح است که این قانون جدید آمریکا بی‌معنی است. چراکه نه ایرانی‌ها و نه هیچ‌کسی که تاکنون به ایران سفر کرده‌اند هیچ ارتباطی با وقایع وحشتناکی که در پاریس یا در سن‌برناردینو یا هر جای دیگری اتفاق افتاده، ندارد. اما آنها در این هدف قرار گرفته شده‌اند. من فکر می‌کنم که این امر کسانی را که این قانون را به تصویب رسانده‌اند بی‌اعتبار می‌کند. آنهایی که این قانون را ارائه و آنهایی که آن را اجرا می‌کنند.
ظریف تاکید کرد: این مساله همچنین یک پیام بسیار بد برای ایرانی‌ها به همراه دارد مبنی بر اینکه آمریکا روی سیاست خصمانه در قبال ایران تکیه کرده است و مهم نیست که چه اتفاقی می‌افتد.
وی در ادامه درباره تلاش‌های بین‌المللی برای پایان دادن به بحران سوریه گفت: از اینکه روند دیپلماتیک بین‌المللی در خصوص سوریه سبب شده است ایران و عربستان سعودی بار دیگر وارد گفت‌وگوهای مستقیم شوند خرسندم اما ابهاماتی درباره نیات برخی اعضای جامعه بین‌الملل وجود دارد و مشخص نیست که آیا واقعا آنها از یک راه‌حل دیپلماتیک برای جنگ سوریه حمایت می‌کنند یا نه؟
وزیر امور خارجه ایران در ادامه تایید کرد که این کشور گفت‌وگوهای دوجانبه‌ای با عربستان در هفته‌های اخیر در حاشیه نشست‌ها داشته است، اما این تعاملات بسیار مختصر بوده است.
ظریف افزود: گفت‌وگوهای بسیار کوتاهی وجود داشت که مورد استقبال قرار گرفت. من با همتای عربستانی خود رایزنی کرده‌ام. همچنین سفیر ایران نیز در حاشیه گفت‌وگوهایی داشته است. ما امیدواریم که این شروع خوبی باشد اما حتی نزدیک به آن چه که باید باشد نیست. ما همواره آماده بوده‌ایم تا با همسایگان‌مان وارد تعامل شویم و ما معتقدیم که همسایگان ما در اولویت قرار دارند.
او تصریح کرد: هر زمان که دوستان سعودی ما آماده ورود به یک گفت‌وگوی جدی باشند ایران را آماده خواهند یافت.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در پاسخ به سوالی درباره تلاش‌های جان کری، وزیر امور خارجه و دولت اوباما به علاوه روسیه و اتحادیه اروپا برای متقاعد کردن عربستان درباره حضور ایران در گفت‌وگوها بر سر مسائل منطقه‌یی گفت: این حقیقت که افراد اجازه دهند بازیگران اصلی برخی دیگر را از این روند دیپلماتیک بیرون نگه دارند خلاف قاعده است، این که دور میز مذاکره بازیگران اصلی حضور نداشته و گفت‌وگو نکنند. بنابراین باید بگویم که آن چه پیش از این بوده (حضور نداشتن ایران در مذاکرات ژنو در خصوص سوریه) خلاف قاعده بود، اما اکنون شاهد وقوع آن نیستیم.
وی ادامه داد: من معتقدم که جامعه بین‌الملل درباره تلاش برای تسهیل رایزنی‌ها میان دولت سوریه و مخالفان بدون قرار دادن هرگونه پیش‌شرطی به ویژه درباره اینکه روند انتقالی در سوریه باید به همراه برکناری بشار اسد رئیس‌جمهور این کشور از قدرت باشد، واقع‌بینانه‌تر عمل کرده است.
ظریف تصریح کرد: از نظر من زمانی که افراد فهمیدند این کار غیرممکن است و متوجه شدند که اگر خواهان یک راه‌حل سیاسی برای کابوس سوریه هستند باید بتوانند بدون پیش‌شرط دور یک میز بنشینند. من فکر می‌کنم که این درک درستی است. اینکه شما باید مذاکره را آغاز کنید و از طریق یک روند مذاکره به نتیجه دست یابید، نه اینکه انتظار داشته باشید پیش از آغاز مذاکره نتیجه حاصل شود.
او گفت: به طور قطع اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. ما متاسفانه درباره اینکه تروریست‌ها چه کسانی هستند اختلاف داریم، درباره ظهور القاعده، داعش و جبهه النصره که از سوی برخی همسایگان و دوستان ما به عنوان مخالفان و نه تروریست یاد می‌شوند و به طور قطع ما درباره اینکه این روند سیاسی چگونه باید به یک دولت واحد ملی منتهی شود اختلاف‌نظر داریم. از نظر من موضوع دیگری که ممکن است بر سر آن اختلاف وجود داشته باشد این است که بعضی از دوستان ما همچنان بر این باورند که راه‌حل نظامی برای سوریه وجود دارد.
رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان ادامه داد: فکر می‌کنم که این یک توهم است. به طور قطع باید یک عنصر نظامی در این میان وجود داشته باشد اما باید یک راه‌حل سیاسی پیدا شود. لازم است که ما با اتکا به رویکرد جامع مشکل کنونی این گروههای افراط‌گرا را حل کنیم.
المانیتور در ادامه این گفت‌وگو این سوال را مطرح کرد که آیا تصمیم به اشاره نکردن به نام اسد در قطعنامه تنها توافقی بود بر سر این که یک نبود توافق باقی بماند و مساله به زمان دیگر موکول شود یا این که تفاهمی بود فراتر از آن چه که سوری‌ها آزادند در یک انتخابات تحت نظارت بین‌المللی درباره آینده سوریه تصمیم بگیرند؟ که ظریف پاسخ داد: من فکر می‌کنم آن چه برای جامعه بین‌الملل مهم است تلاش برای تسهیل گفت‌وگو میان سوری‌هاست به جای دیکته کردن مفاد این گفت‌وگوها. در طول چهار سال و نیم گذشته یا دست‌کم پس از گذشت چند ماه ابتدایی، همه در هر دو طرف تصور می‌کردند که همه چیز پس از چند ماه پایان می‌یابد. پس از آن و در طول چهار سال گذشته تلاش‌ها برای پایان دادن به این وضعیت تنها به این دلیل به شکست انجامید که برخی تمایل داشتند نتیجه مذاکرات را پیش از آغاز مذاکرات، تقریباً به صورت یک پیش‌شرط برای مذاکرات تعیین کنند. اکنون نتیجه آن چیزی است که مردم سوریه تصمیم می‌گیرند نه آن چه ما در اتاق مذاکره فکر می‌کنم یا آن چه در یک اتاق زیبا در هتلی در نیویورک یا در وین یا هر جای دیگری درباره سوریه تصمیم‌گیری می‌شود. ما درباره این که این روند سیاسی چگونه باید به یک دولت واحد ملی منجر شود اختلاف‌نظر داریم. ما دیدگاهای‌مان را به صورت شفاف بیان کردیم و امیدواریم که دیگران نیز برای این کار آماده باشند و به طور هم‌زمان به سوری‌ها کمک کنند تا با کمک یکدیگر به این خونریزی‌ها پایان دهند.
وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به سوالی درباره این که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل مانع از حضور گروههای تروریستی در فرآیند مذاکرات می‌شود و این که آیا اجماعی درباره نحوه تعیین این گروه‌ها وجود دارد، اظهار کرد: به نظر من خیلی هم کار دشواری نیست. گروه‌هایی هستند که با القاعده مرتبط‌اند و حتی بیانیه صادر کرده و از القاعده طرفداری کرده‌اند یا این که اساساً شاخه القاعده در سوریه هستند. آنها نمی‌توانند ناگهان به مخالف سوری تبدیل شوند. آنها گروههای تروریستی هستند که عمدتاً از اتباع غیرسوری تشکیل شده‌اند. این که بخواهیم آنها را به صورت آراسته درآورده و به عنوان مخالفان دموکراتیک معرفی کنیم غیرقابل قبول است.
وی در پاسخ به این سوال که شما چطور این گروه‌ها را مشخص می‌کنید و این که چه گروهی را به عنوان مخالف مشروع معرفی می‌کنید که باید آنها را در حضور در مذاکرات تشویق کرد؟ گفت: خب، ما یک خط قرمز تعیین کرده‌ایم مبنی بر این که داعش، جبهه النصره و دیگر وابستگان القاعده نباید به عنوان مخالفان مشروع شناخته شوند. بنابراین هر کس که از میان آنها نباشد و آمادگی نشستن پشت میز مذاکره و تلاش برای راه یافتن راه‌حل سیاسی را داشته باشد، اگر معیارها را رعایت کند، این همان معیار است. اما متاسفانه برخی تلاش می‌کنند که چنین معیاری تعیین نشود.
ظریف در پاسخ به این سوال که آیا ایران توانسته با برقراری آتش‌بس‌های محلی به ارائه دسترسی بهتر برای انتقال کمک‌های بشردوستانه به سوریه کمک کند؟ بیان کرد: ما در چند سال گذشته بارها تلاش کرده‌ایم و در مواردی هم توانسته‌ایم دسترسی به کمک‌های بشردوستانه را فراهم کنیم و حتی آتش‌بس‌های موقتی هم برای خروج غیرنظامیان برقرار شده است. حتی در مواردی این اتفاق افتاده است که به جنگجویانی که دیگر مایل به ادامه جنگ نبوده‌اند اجازه داده شده از مناطق تحت محاصره خارج شوند. بنابراین از نظر من این مساله امکان‌پذیر است منوط بر این که اراده سیاسی برای تعامل در مساله سوریه وجود داشته باشد.
او افزود: برخی برای ادامه خونریزی در سوریه تلاش می‌کنند چراکه این اتفاق به آنهایی که می‌خواهند از آن برای جنگ تبلیغاتی استفاده کنند، مفید است. این یک حقیقت تاسف‌بار است و من از گفتن آن بسیار متاسفم اما مهم است که همه درک کنند نمی‌توان از درد و رنج مردم سوریه پیشرفتی حاصل کرد. در چنین حالتی ما تلاش خواهیم کرد تا هر کمکی که می‌شود انجام دهیم؛ اگر آتش‌بس‌های محلی است؛ اگر آتش‌بس کلی است و یا اگر یک آتش‌بس موقت بشردوستانه است. ما باید هر آن چه می‌توانیم را برای کاهش درد و رنج مردم سوریه انجام دهیم.
محمدجواد ظریف در پاسخ به این سوال که آیا ایران توانسته است درباره درگیری‌های کنونی در یمن گفت‌وگو کند؟ بیان کرد: نه ما برای کمک از طریق سازمان ملل و مذاکراتی که اکنون در ژنو در جریان است تلاش می‌کنیم. ما این گفت‌وگوها را تسهیل کرده‌ایم و به کمک برای برگزاری مذاکراتی که اکنون در جریان است ادامه می‌دهیم. این گفت‌وگوها در حال انجام شدن است و امیدوارم که به جهت درستی پیش برود.
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره قانون آمریکا برای محدودیت صدور ویزا برای کسانی که پیش از این به ایران سفر کرده‌اند گفت که واشنگتن مرتباً در حال ارسال پیام‌هایی مختلف است که اغلب نیز منفی هستند.
رییس دستگاه دیپلماسی ایران افزود: آن چه مهم است این است که آمریکا باید این پیام را به مردم ایران ارسال کند که آماده اصلاح رفتار و سیاست خود در قبال کشورمان است. مصوبه جدید آمریکا کاملا بی‌معنی است. این پیام بسیار بدی برای ایرانی‌ها به همراه دارد مبنی بر این که آمریکا به سیاست خصمانه خود به هر شکل ممکن علیه ایران عادت کرده است.
او در پاسخ به این سوال که ایران اقدامی در قبال آن انجام می‌دهد یا نه؟ گفت: منظور من این است که برای ما مهم نیست در نظام قانونی آمریکا چه اتفاقی می‌افتد، آن چه مهم است این است که دولت آمریکا به عنوان مرجع قوانین ملی در روابط بین دولت‌ها باید مسیر خود را پیش گیرد. من فکر می‌کنم که راه چاره‌ای برای دولت آمریکا وجود دارد که می‌تواند برای کاهش تبعات منفی این مصوبه و منطبق کردن خود با برجام در دستور کار قرار دهد. ما منتظر اقدام آنها هستیم.
وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به سوالی درباره نقش سازمان انرژی اتمی ایران در اجرای تعهداتش طبق برجام و این که کدام نهاد دولتی ایران مسوول اجرای این توافق است؟ گفت: البته این یک روند بین‌نهادی است. وزارت امور خارجه مسوول پیشبرد مذاکرات بود اما ما در عین حال همواره از تخصص و به علاوه مشارکت سیاسی سازمان انرژی اتمی خود به ویژه در مراحل پایانی مذاکرات استفاده کرده‌ایم. ما شاهد آن بودیم که دکتر صالحی، رییس این سازمان با ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا در مذاکرات تعامل داشت که مشخص شد تا چه حد کارساز بود.
وی در ادامه گفت: اکنون هم این یک مساله بین‌نهادی در ایران است که یک هیات تحت نظارت شورای عالی امنیت ملی بر اجرای برجام بر آن نظارت می‌کند. بنابراین این یک فرآیند پیچیده است. اما بیش‌تر به این دلیل است که اقدامات ایران برای اجرای تعهداتش طبق برجام توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راستی‌آزمایی می‌شود. برای ما مهم است که اطمینان حاصل کنیم آمریکا و اروپا به ویژه آمریکا به تعهداتش طبق این توافق پایبند می‌مانند به همین دلیل هم هست که این هیات نظارت در ایران وجود دارد تا از پایبندی آمریکا اطمینان یابد.
خبرنگار پایگاه خبری المانیتور همچنین این سوال را مطرح کرد که روسیه به عنوان یک شریک راهبردی برای ایران در منطقه ظاهر شده است و با توجه به سطح تعاملات تجاری کنونی میان ایران و ترکیه که 10 برابر سطح تجاری با روسیه است، ایران منفعتی آشکار در حفظ روابط خود با آنکارا و مسکو دارد؟ آیا ایران گام‌هایی برای تنش‌زدایی روابط روسیه و ترکیه برداشته است؟ و در این صورت این گام‌ها چه چیزی هستند؟ که رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان در پاسخ گفت: ما تلاش کرده‌ایم در مقابل برخی موضع‌گیری‌های صورت گرفته از خود خویشت‌نداری نشان دهیم. ما سعی کرده‌ایم تا با دوستان ترک خود درباره موضعگیری‌های‌شان در خصوص عراق صحبت کنیم. ما بر این باوریم که تمرکز باید روی مبارزه با داعش و دیگر سازمان‌های تروریستی در عراق و سوریه قرار داشته باشد، نه بر تلاش برای منحرف کردن توجهات از مساله اصلی که همان افراط‌گرایی و تروریسم در منطقه است.
او افزود: بنابراین ما به طور قطع امیدواریم که تحولات منطقه چه در رابطه با تنش میان ترکیه و سوریه و چه در ارتباط با روابط ترکیه و عراق مهار شود. تصورمان این نیست که بیش از این تنشی رخ دهد چراکه هرگونه تنش میان بازیگران منطقه‌یی به طور مستقیم به نفع داعش خواهد بود.
ظریف در پاسخ به سوالی درباره گزارش اخیر روزنامه الحیات درباره فهرستی که اردن از 167 گروه تروریستی در سوریه منتشر کرده و این که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حزب‌الله لبنان هم در این فهرست قرار دارند، گفت: خب اردن وظیفه هماهنگی را برعهده داشت بنابراین فهرستی را از گروه‌هایی تهیه کرد که یک یا چند کشور مدعی بودند سازمان تروریستی به شمار می‌آیند. تنها یک یا دو کشور بودند که سعی کردند از آن به عنوان ابزاری سیاسی برای امتیازگیری استفاده کنند که به نظرم یک امتیاز سیاسی بچه‌گانه است.
وی تصریح کرد: این در حالی است که درباره تعدادی از این سازمان‌ها شامل داعش و جبهه النصره اجماع نظر وجود دارد و اغلب کشورها نیز سازمان‌هایی چون الاحرار الشام که متاسفانه به نشست در عربستان هم دعوت شده بودند سازمان تروریستی می‌دانند. یک یا دو کشور بوده‌اند که برخی اسامی را وارد این فهرست کرده‌اند اما به طور رسمی کنار گذاشته شده است. بنابراین دیگر فهرستی که در آن نام گروه‌هایی باشد که به درخواست دولت سوریه برای مبارزه با داعش و دیگر تروریست‌ها به سوریه رفته باشند، وجود ندارد.
ظریف تاکید کرد: این که برخی تلاش می‌کنند به جای تمرکز روی سازمان‌های تروریستی شناخته شده مانند القاعده، داعش، جبهه النصره، الاحرار الشام و جیش‌الاسلام که همه آنها را سازمان‌های افراط‌گرا می‌دانند، از آنها به عنوان ابزاری برای فشار یا بازی یا امتیازگیری استفاده می‌کنند بسیار ناخوشایند است. منظورم این است که انگار اعلام می‌کنند همه این‌ها متحدان‌شان هستند و اینکه ما می‌خواهیم به هر نحو ممکن این گروه‌ها را حفظ کنیم.
او در پایان یادآور شد: این مساله حامل یک پیام بسیار بد است اما من فکر می‌کنم که در حال حل شدن است. دیگر چنین فهرست‌هایی وجود ندارد و اگر کسی می‌گوید که چنین فهرستی وجود دارد من می‌توانم آن را اساساً رد کنم. اگر نوار ضبط شده‌ای از نشست وجود دارد نشان می‌دهد که چنین احتمالی به طور رسمی کنار گذاشته شده است.