رویداد۲۴-محمدجواد فتحی: مخالفت‌های داخلی مجلس با FATF از بیرون بهارستان هدایت می‌شوند/ هدف نهایی مخالفان از فشارهای آنها این است که اصلاحات مد نظر FATF در لوایح دولت لحاظ نشود/ ذوالنور نیز ورود دقیقه نودی جریانی خاص به کمیسیون امنیت ملی را تصریح‌کرد محمدجواد فتحی: یک سری تریبون‌ها هم برای خود آنها مهیا شده و هم به نفع آنها کار می‌کنند / قسمتی از موافقان این بحث هراس دارند که فعالیت آشکار آنها در موضوعی مانند FATF منجر به رد صلاحیت آنها برای انتخابات مجلس بعدی شود/ در مجلس قبل هم نمایندگانی بعد از حمایت تمام قد از برجام، رد صلاحیت شدند یا برایشان مشکلاتی ایجاد شد که امکان ورود مجددشان به مجلس را گرفت.
ابزاری علیه ایران یا گره‌گشای مناسبات بانکی کشور؛ اینها منتهی علیه تعریف دو گروه موافقان و مخالفان الحاق به FATF از لوایح چهار گانه‌ای است که مجلس در حال بررسی آنهاست. آخرین این لوایح یعنی لایحه پیوستن به کنوانسیون منع تأمین مالی تروریسم فعلاً به کمیسیون امنیت ملی ارجاع شده و آنجا در دست بررسی دوباره قرار گرفته. بررسی که خود حاشیه‌ساز شده است. در حالی که علی لاریجانی دو هفته به کمیسیون امنیت ملی وقت داده تا این لایحه را بررسی و گزارش آن را به صحن ارجاع دهد، در جلسه رأی‌گیری بر سر این لایحه در روز یکشنبه، مخالفان FATF دست به آبستراکسیون زدند تا رأی‌گیری نهایی کمیسیون امنیت ملی به تعویق بیفتد. اقدامی که کمترین نتیجه آن طولانی‌تر شدن روند بررسی این لایحه است.
مجتبی ذوالنور، نماینده نزدیک به جبهه پایداری هم دیروز در گفت‌وگو با برخی رسانه‌ها نه تنها اقدام جریان مخالف دولت به آبستراکسیون را تکذیب نکرد، بلکه با تأیید آن گفت :«ورود دقیقه نودی یک جریان خاص به کمیسیون امنیت ملی» باعث این اقدام شده است.
ذوالنور به «مهر» گفته است: «دوستان ما معتقد بودند که تصویب این لایحه به ضرر مردم است و فشارهای اقتصادی را به دلیل خودتحریمی بر مردم تشدید می‌کند. لذا وقتی متوجه شدیم که نمایندگانی از یک جریان سیاسی خاص که غایب جلسه بودند به طرز مشکوکی در هنگام رأی‌گیری در حال ورود به کمیسیون هستند، احساس کردند که این کار سازماندهی شده است، لذا برای دفاع از منافع ملی جلسه را ترک کردند.» وی مدعی شده است که «معلوم بود سازماندهی شده است که اینها را فراخوان کرده‌اند که بیایند و در هنگام رأی‌گیری حضور داشته باشند، در حالی که چنین چیزی تا به حال در هنگام رأی‌گیری‌های کمیسیون اتفاق نیفتاده است.»
در این شرایط محمدجواد فتحی، نمانیده تهران و عضو کمیسیون حقوقی مجلس در گفت‌وگویی با روزنامه «ایران» توضیح می‌دهد که مخالفت‌های داخلی مجلس با FATF از بیرون بهارستان هدایت می‌شوند. او همچنین توضیح می‌دهد که هدف نهایی مخالفان از فشارهای آنها این است که اصلاحات مد نظر FATF در لوایح دولت لحاظ نشود.
شما چند هفته قبل در مصاحبه‌ای با روزنامه ایران نسبت به پیگیری روند تصویب لوایح مرتبط با FATF اظهار بدبینی کرده بودید. بعد از آن با جلسه غیرعلنی هفته قبل مجلس خیلی‌ها گفتند روند بررسی مثبت شده و مخالفت‌ها کاهش یافته. الان آیا در آن بدبینی خود تجدیدنظر کرده‌اید یا خیر؟
نخیر، من همچنان خوش‌بین نیستم. دلیل عدم خوش‌بینی من هم شاید خیلی واضح باشد که به جهاتی خارج از قواعد آیین‌نامه بحث لایحه الحاق به کنوانسیون منع مالی تروریسم که یکی از لوایح چهارگانه است که مقدمه الحاق به FATF می‌باشند، به یکباره از صحن مجلس به کمیسیون ارجاع داده می‌شود و موضوع دو هفته به تعویق می‌افتد. علی‌القاعده اگر آن جلسه غیرعلنی فاصله‌ها را کم کرده بود، نباید بلافاصله در جلسه بعدی شاهد چنین اقدامی می‌بودیم.
آیا فکر می‌کنید این اتفاقات ناشی از فشارهای بیرون مجلس هستند؟
تصور من این است که از بیرون هم خیلی‌ها دنبال این هستند که ما نتوانیم به این موفقیت دست پیدا کنیم و به نوعی به FATF ملحق شویم.
فکر می‌کنید این فشارها بتوانند مجموعه کار را زمین بزنند؟ چون به هر حال تا الان کار سه لایحه از این چهار لایحه جلو رفته است.
نه اتفاقاً هیچ کدام از این لوایح هنوز جلو نرفته‌اند و به نظر می‌رسد تا تبدیل شدن به قانون هنوز فاصله زیادی دارند. لایحه مبارزه با پولشویی که با ایراد شورای نگهبان مواجه شده و بدون هیچ بررسی به صحن می‌آید. یعنی وضعیت لایحه مبارزه با پولشویی با آن چیزی که روز اول بود، فرقی نکرده و یک قدم هم پیشرفت نداشته. دومی لایحه الحاق به پالرمو است که باز هم با ایراد شورای نگهبان مواجه شده و هنوز به صحن نیامده است. سومی هم اصلاح قانون منع تأمین مالی تروریسم است که آن اصلاحاتی که مدنظر FATF بوده را پوشش نمی‌دهد و به پیش‌بینی من اصلاحاتی که انجام شده مورد موافقت FATF قرار نخواهد گرفت. چهارمی هم که الحاق به کنوانسیون منع تأمین مالی تروریسم است که به این سرنوشت دچار شده.
آیا مخالفان FATF با لابی‌هایی کار خود را در مجلس جلو می‌برند؟ به هر حال بیرون از مجلس یک گارد جدی مقابل این لوایح دیده می‌شود که این تصور را ایجاد می‌کند که مخالفت‌های درون مجلس امتداد و ادامه خطی است که بیرون مجلس پیگیری می‌شود.
به هر حال در همین جریان FATF اعلامیه‌هایی در مجلس بین نمایندگان توزیع می‌شود که فاقد استدلال است و معلوم است از بیرون تنظیم می‌شوند. اینها قرائنی هستند که نشان می‌دهند در بیرون مجلس دست‌هایی وجود دارد که نمی‌خواهند کار این لوایح جلو برود.
به طور مثال می‌توانید بگویید در این اعلامیه‌ها چه چیزهایی گفته می‌شود؟
مثلاً می‌آید از حق شرطی حرف می‌زند که اصلاً قبلاً در این الحاق پیش‌بینی شده. یعنی ایرادی را می‌گیرد که ما می‌بینیم دولت آن را به عنوان یک حق شرط یا حق تحفظ در پیوستن به این کنوانسیون آن را لحاظ کرده است. خب معلوم است اینها اغراضی است که معمولاً بدون آن که شناختی از FATF و این لوایح و کارکرد آنها در نظام بانکی و مالی داشته باشند، درباره آن اظهار نظر می‌کنند. مخالفت‌ها با این ذهنیت صورت می‌گیرد که کنوانسیون‌های یاد شده با اهداف انقلاب اسلامی سازگار نیست و یا کمک به سازمان‌های آزادیبخش را مختل می‌کند.
این تلاش‌ها در مجلس تأثیری هم داشته؟
اگر تأثیر نداشت که کار را دو هفته به تعویق نمی‌انداختند.
این ارجاع با نظر مساعد آقای لاریجانی انجام شد که گمان برده می‌شود مخالفتی با این لوایح ندارد. یعنی شما می‌گویید آقای لاریجانی در همراهی با این جریان این کار را کرده یا زیر فشار آنها مجبور شده است؟
من فکر می‌کنم فشارهای آنها به آقای لاریجانی باعث این اتفاق شد و ایشان زیر فشار مجبور به اتخاذ این تصمیم شد. چون به هر حال آقای رئیس داشت به صورت عادی و معمول مجلس را اداره می‌کرد و پیش می‌برد. من فکر می‌کنم اگر کار لایحه الحاق به کنوانسیون منع تأمین مالی تروریسم به رأی‌گیری می‌رسید، تصویب می‌شد و رأی می‌آورد.
پس چرا ارجاع آن رأی آورد؟ چون اگر این منطق درست باشد، باید ارجاع آن رد می‌شد.
در هر حال برخی با توجیه دقت نظر بیشتر به این ارجاع رأی دادند. یعنی در مجلس یک تشکیکی ایجاد شد و این ایجاد شک هم به اصطلاح گرفت. در واقع القائاتی که شد باعث گردید در مجلس نگاه احتیاطی ایجاد شود.
در داخل کمیسیون هم یک سری اتفاقاتی مثل آبستراکسیون روز یکشنبه رخ داده. فکر می‌کنید این دست اقدامات در چه راستایی باشد؟
یکی از اهداف برای این رفتارها قطعاً وقت‌کشی است. به هر حال ما وقت زیادی برای الحاق به این کنوانسیون‌ها نداریم و اگر با این وقت‌کشی‌ها کار مجلس در بررسی لوایح و همین طور تأیید شورای نگهبان به درازا بکشد، مخالفان به هدف خود رسیده‌اند. بحث دیگر هم به نظر می‌رسد ایجاد سر و صدای زیاد حول و حوش این لوایح باشد تا توجه‌ها را به آن و مخالفت‌هایی که مطرح می‌شود، جلب کند. گرفتن آرامش فضای بررسی این لوایح به نفع مخالفان FATF است و این دست حواشی آنها و عملکردشان درخصوص این لوایح را برجسته کرده و در مرکز دید افکار عمومی قرار می‌دهد. در مورد برجام هم تاکتیک مخالفان تقریباً همین طور بود.
در مقابل مخالفان FATF، طیف موافقان چقدر به صورت جدی در تلاش هستند تا نظرشان در این موضوع تأمین شود؟
به هر حال موافقان و مخالفان باید در نطقی که برای بررسی لایحه دارند، بیایند و حرف‌شان را بزنند. آنجا در نطق‌های 15 دقیقه‌ای موافقان و مخالفان به نظرم می‌رسد که منطق موافقان بتواند فضای مجلس را به نفع خودش تغییر دهد. من خودم به عنوان یکی از موافقان، استدلال‌هایی دارم در ضرورت پیوستن به FATF که شاید خیلی‌ها را قانع کند.
منظور من از تلاش در لابی‌های کف مجلس بود. آنجا موافقان خیلی فعال به نظر نمی‌رسند.
لابی‌های کف مجلس هم به هر حال تابعی هستند از همان نظراتی که داده می‌شوند. به هر حال یک تعدادی هم که در این وسط تصمیم ندارند و به تصمیم نرسیده‌اند، حتماً آن نطق‌ها برایشان تعیین کننده است. اما من قبول دارم که مخالفان اساساً هماهنگی و بیشتر و حرکتی منسجم‌تر دارند، چون یک حمایت سازمانی و مدیریت شده از آنها انجام می‌شود.
از کجا؟
بیشتر از بیرون مجلس. یک سری تریبون‌ها هم برای خود آنها مهیا شده و هم به نفع آنها کار می‌کنند. مضافاً اینکه متأسفانه قسمتی از موافقان این بحث هراس دارند که فعالیت آشکار آنها در موضوعی مانند FATF منجر به رد صلاحیت آنها برای انتخابات مجلس بعدی شود. کما اینکه در مجلس قبل هم بودند نمایندگانی که بعد از حمایت تمام قد از برجام، رد صلاحیت شدند یا برایشان مشکلاتی ایجاد شد که امکان ورود مجددشان به مجلس را گرفت.
شما پیش‌بینی می‌کنید که اگر این لوایح به نتیجه نرسند، در مجلس این اتفاق می‌افتد یا در شورای نگهبان؟ به عبارتی مخالفان زورشان چقدر است که قبل از رسیدن به مرحله شورای نگهبان در همین مجلس مانع این لوایح شوند؟
مخالفان تلاش می‌کنند که این لوایح در مجلس به بن‌بست بخورند چون حداقل این گونه ظاهر مخالفت با FATF خیلی دموکراتیک‌تر از این است که شورای نگهبان مخالفت کند. اما در کل تصور من این است که به عنوان چهار تا شرطی که برای الحاق FATF باید به این چهار لایحه نگاه کنیم، تلاش می‌شود تا طوری این لوایح تصویب شوند که غرض FATF را برای الحاق ایران برآورده نکنند. این گونه مخالفان می‌توانند بگویند ما قانون داریم ولی FATF بهانه‌گیری می‌کند. برآورد کلی من این است که با این سر و شکل و شیوه کار لوایح به جایی نمی‌رسد و اگر دنبال نتیجه باشیم، این کار نیاز به ورود رهبری به قضیه دارد.
یعنی ورود دولت کفایت نمی‌کند یا اینکه ورود کارسازی نداشته؟
دولت کار خودش را می‌کند اما در شرایط فعلی بعد از بدعهدی امریکا نسبت به برجام، انگشت اتهام براحتی به سوی افراد گرفته می‌شود و خیلی‌ها حاضر نیستند در این زمینه دوباره ریسک کنند. یعنی تندروها و مخالفان دولت هزینه دفاع از این نوع سیاست‌ها و روش‌ها در روابط خارجی را بشدت بالا برده‌اند و این وضعیت مثبتی نیست.