رویداد۲۴ فضای روابط تجاری و بانکداری ایران مبهم و غبارآلود است. تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای ایران شوک بزرگی به بازارهای اقتصادی و روابط تجاری و بانکی خارجی ایران وارد کرد، شوکی که تبعات آن از نخستین روز پس از این تصمیم آغاز شد و تا به امروز نیز ادامه دارد و بعید است در آینده نزدیک نیز متوقف شود.
با توجه به تهدیدات روزانه واشنگتن درباره اعمال شدیدترین تحریم‌های طول تاریخ علیه ایران، تحلیلگران بر این باور هستند که این تهدیدات فضای تجارت در ایران را سخت‌تر کرده و خواهد کرد چرا که در نتیجه این تهدیدات شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی ناگذیر از محدود کردن یا قطع روابط خود با تهران از بیم جریمه‌های ناشی از تحریم‌های آمریکا هستند.
بر همین اساس، بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی اعلام کرده‌اند که احتمالا قادر به ادامه فعالیت در ایران و ادامه روابط خود با تهران نیستند، برخی دیگر نیز اعلام کرده‌اند که دیگر تمایلی برای سرمایه‌گذاری در ایران ندارند، در این بین برخی از بانک‌ها و شرکت‌ها نیز به تعاملات اقتصادی خود در ایران پایان داده‌اند. هرچند در این بین هستند شرکت‌ها و بانک‌هایی که اعلام کرده‌اند با قدرت به تعاملات اقتصادی خود ادامه می‌دهند.
در این بین روابط بانکی ایران با کشورهای مختلف غربی و آسیایی که یکی از مهمترین دستاوردهای پسا برجام به شمار می‌رود نیز با خطر نابودی مواجه است، برخی از بانک‌ها از قطع تراکنش‌های خود با ایران خبر داده‌اند و برخی دیگر نیز اعلام کرده‌اند که تنها تا پایان فرصت باقی مانده تا اعمال مجدد تحریم‌های کاخ سفید علیه ایران به تعاملات اقتصادی خود با تهران ادامه می‌دهند. در این بین به نظر می‌رسد آنچه که برای واشنگتن از اهمیت قابل توجهی برخوردار است زمین‌گیر کردن سیستم بانکی کشور است، چرا که از این مسیر می‌تواند به اهداف خود در زمینه تضعیف سیستم اقتصادی کشور دست یابد.
بانک مرکزی و سیف هدف اول واشنگتن
تنها یک هفته پس از اعلام خروج آمریکا از برجام، وزارت خزانه داری این کشور فهرست جدیدی از تحریم های خود علیه ایران را منتشر و در آن «ولی الله سیف» رئیس کل بانک مرکزی ایران را تحریم کرد. بر این اساس، ولی الله سیف مشمول تحریم‌های ثانویه آمریکا شد، به آن معنا که تبعیت از این تحریم برای همه اتباع و نهادهای آمریکایی و همه اتباع و نهادهای کشورهای خارجی که نمی‌خواهند مشمول تحریم‌های آمریکا شوند، لازم‌الاجراء است.
تحریم‌های آمریکا علیه سیف البته بی‌جواب نماند و صندوق بین‌المللی پول با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که از این تحریم‌ها تبعیت نمی‌کند و به همکاری‌های خود با بانک مرکزی ایران و سیف ادامه می‌دهد. در بیانیه صندوق بین‌المللی پول آمده است: «ایران یکی از اعضای صندوق بین‌المللی پول است و صندوق مطابق با مقررات خود، با سیف به عنوان رییس کل و بانک مرکزی ایران همکاری خواهد داشت.»
ژرمن‌ها همچنان وفادار
در حالی که بانک « DZ»یکی از بزرگترین بانک‌های آلمان که بانک مادر بیش از یک هزار بانک تعاونی در آلمان به شمار می‌رود به همراه «دویچ بانک» و «کامربانک» ، دو بانک اصلی این کشور از معاملات خود با ایران عقب نشینی کرده است، اما ۶ بانک کوچک این کشور اعلام کرده‌اند که علی‌رغم تحریم‌های آمریکا اما به دنبال همکاری با ایران هستند.
از سوی دیگر، بانک مرکزی آلمان نیز اعلام کرده که تغییری در همکاری‌های مالی با ایران ایجاد نخواهد کرد. البته ادامه این همکاری را به تصمیم اتحادیه اروپا در زمینه ادامه همکاری با ایران منوط کرده است.
هندی‌ها و رفاقت نیمه راه
۲۵ روز از خروج واشنگتن از برجام می‌گذرد و هندی‌ها بار دیگر ثابت کردند که رفیق نیمه‌راه هستند. دو بانک هندی از صادرکنندگان هندی خواستند که مبادلات مالی‌شان را با ایران تا ماه اگوست و اعمال مجدد تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران تکمیل کنند. این برای نخستین بار نیست و در دوران تحریم ها نیز هندی‌ها بارها به کارشکنی در روابط مالی و تجاری خود با ایران اقدام کردند.
بر همین اساس اتحادیه صادرکنندگان هند گفته که بانک‌های «اینداسلند» و «یو سی او» که تسهیلات صادرات به ایران را ارائه می‌کردند باید تا ۶ اگوست بر اساس ضرب‌الاجل تعیین شده برای اعمال مجدد تحریم‌ها عمل کنند.
همچنین بانک اس بی آی بزرگترین بانک هند به شعبات خود در مورد تبعات همکاری با شرکت‌هایی که با ایران و روسیه مبادلات تجاری دارند، هشدار و دستور داد، از انجام هرگونه نوع همکاری نظیر صدور اعتبارنامه اسنادی یا ضمانت بانکی برای هر معامله مرتبط با ایران خودداری کنند. بر همین اساس ، به شعبات بزرگ این بانک که پرداخت‌های واردات نفت از ایران را انجام می‌دهند، اعلام شده است که به پالایشگاه‌های هندی اطلاع دهند که در صورتی که اجرای تحریم ها ادامه یابد، این بانک از ۴ نوامبر به بعد توانایی انجام چنین تراکنش‌هایی را نخواهد داشت.
سوئیسی‌ها در فکر ماندن یا رفتن؟
بانک بی‌سی‌پی سوئیس یکی از خبرسازترین بانک ها در ارتباط با ایران بود، رویترز هفته پیش اعلام کرد که بانک بی‌سی‌پی از بیم جریمه‌های آمریکا از بازار مالی ایران خارج شده است و مبادلات جدیدش را با ایران متوقف کرده است. این در حالی است که بی‌سی‌پی سوییس که سال ۱۹۶۳ تاسیس شده یکی از بازیگران فعال در ارتباط با تجارت‌های مالی ایران در بازار کالا بوده است.
یک روز پس از آن اما یک منبع آگاه از دولت سوئیس اعلام کرد، بانک بی‌سی‌پی سوئیس که پیشتر ارائه خدمات به شرکت‌های ایرانی را متوقف کرده بود همکاری با ایران را از سر گرفته و هم‌اکنون شرکت‌های نفتی ایرانی می‌توانند از طریق این همکاری پول مورد نیاز خود را نقل و انتقال دهند.
اکنون باید منتظر ماند و دید دومینوی خروج بانک‌های کشورهای مختلف از ایران از بیم تحریم‌ها و مجازات‌های آمریکا به کجا ختم خواهد شد و چه سیاست‌هایی از سوی دولتمردان در این باره اتخاذ می‌شود، آیا مذاکرات با اروپا برای حفظ برجام به نتایج مثبت و در نتیجه نجات روابط بانکی بین‌المللی ایران منجر خواهدشد؟
منبع: فابانیوز