رویداد۲۴ کلاف سر در گم تحریم‌ها، این عبارتی است که برای قراردادهای اقتصادی ایران با شرکت‌هایی چون توتال، بوئینگ و پژو و... می‌توان تفسیر کرد. قرار بود، شرکت‌های اروپایی که زمانی از ایران رفته بودند با برگشت دوباره خود گذشته را جبران کنند و با هیچ تحریمی از ایران نروند اما کوچک‌ترین تلنگر باعث شد همان شرکت‌ها برای خروج از ایران پا پیش بگذارند و این موضوع به شرکت‌هایی که در کشورمان سرمایه‌گذاری کرده بودند هم سرایت پیدا کرد.
قبل از تحقق برجام کارشناسان بر سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های خارجی تأکید کردند و یادآور شدند اگر سرمایه‌گذاری از طرف خارجی صورت گیرد دیگر شرکت‌ها ایران را ترک نخواهند کرد چرا که منافع‌شان به خطر می‌افتد. اما گذشت زمان و تحریم مجدد ایران نشان داد که سرمایه‌گذاری آنها هم مانعی برای خروج از ایران نیست. چرا که شرکت‌های اروپایی منافع‌شان در امریکا است و حاضر نیستند شریک دیرینه خود را از دست بدهند.
از طرفی برخی از کارشناسان هم یادآور شده بودند که وزارتخانه‌ها و شرکت‌ها نباید با مجموعه‌هایی وارد مذاکره شوند که زمانی از ایران رفته بودند و به تحریم‌ها دامن زدند.این مجموعه‌ها نمی‌توانند شریک خوبی باشند.
بدین جهت پیش‌بینی دوم کارشناسان این روزها درست از آب درآمده است چرا که بدعهدی از سوی مجموعه‌هایی صورت گرفت که پیش از برجام از کشورمان رفته بودند.
شرکت پژو که با عذرخواهی برگشت و مدیر ارشد آن گفت برای جبران به ایران بازگشته‌ایم چند وقتی است که در مورد چگونگی همکاری‌های غیر مستقیم با شرکت‌های ایران خودرو و سایپا مذاکره می‌کند. آنها می‌گویند سرمایه‌گذاری را متوقف می‌کنیم اما مدیران فرانسوی شرکت ایکاپ، شرکتی که سال ۹۵ تأسیس شد تا خودروهای ۲۰۰۸، ۲۰۸ و ۳۰۱ را با ایران خودرو تولید کند، از ادامه همکاری‌ها صحبت می‌کنند و می‌گویند با سرعت داخلی‌سازی خودروهای جدید را شروع کردیم تا در صورت تحریم، همکاری‌ها تحت‌الشعاع قرار نگیرد.
این اتفاق باعث میشود که در نهایت ایران در مورد تأمین قطعات خودروهای خانواده پژو سراغ چین یا ترکیه برود که قطعاً این مهم هزینه‌های تولید را افزایش خواهد داد.
شرکتی که قرار بود به قول کارلوس تاوارس سنگ تمام بگذارد چند روزی است که برای کاهش همکاری‌ها و هدایت ایران به شرکت‌های جانبی پای میز مذاکره می‌نشیند.
سؤال این است که سرنوشت ۴۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در شرکت ایکاپ با چه سرانجامی روبه‌رو خواهد شد. شهرام آزادی عضو هیأت علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی معتقد است: با تعلیق فعالیت پژو سیتروئن در ایران و حتی در صورت خروج دیگر خودروسازان خارجی، خودروسازان داخلی بر توسعه خودروهای داخلی و پلت‌فرم‌های در دست طراحی متمرکز خواهند شد بنابراین اصطلاحاً دست این شرکت‌ها در حنا نمی‌ماند.
از هیچ ظرفیت قانونی چشم‌پوشی نکنیم
شرکت بوئینگ هم جزو مجموعه‌هایی است که ساز مخالف خود را کوک کرده است. مدیران آن تا جایی پیش رفتند که هر گونه امضای تفاهم و قراردادی را نقض کردند و می‌گویند تفاهمی حاصل نشده بود و این شرکت هواپیمایی تعهدی به ایران ندارد. این گفته‌ها باعث شد عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی نسبت به ادعاهای شرکت بوئینگ واکنش نشان دهد.
وی در حاشیه روز قدس به خبرنگاران گفت: در مقابل تصمیم بوئینگ برای خروج از قرارداد فروش هواپیما به ایران از تمام ظرفیت‌های قراردادی و قانونی خود استفاده می‌کنیم. مردم ایران مأیوس نباشند، شرایط بدتری را پشت سر گذاشته‌ایم. نباید از هیچ ظرفیت قانونی چشم‌پوشی کنیم.
تذکر برای نقض قراردادها
سید تقی کبیری عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی درباره اقدام گروه هواپیماسازی بویینگ امریکا مبنی بر فسخ قرارداد با ایران گفت: در تجربیات قبلی ما از امریکایی‌ها، شاهد نقض قراردادهایشان با دیگر کشورها هم بوده ایم، با خروج این کشور از برجام، بهانه‌ای برای فسخ اینگونه قرارداده برایشان ایجاد شد.باید از همان ابتدا تضمین قوی از این شرکت هواپیماسازی می‌گرفتیم تا براحتی قراردادهایشان را نقض نکنند البته در این راستا تذکراتی داده بودیم.
بعد از برجام، ایران‌ایر قرارداد ۱۶.۶میلیارد دلاری با بوئینگ برای خرید ۸۰هواپیمای مسافربری امضا کرده بود، همچنین قراردادی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار هم برای تحویل ۱۰۰ هواپیمای جت با شرکت رقیب بوئینگ، ایرباس، امضا کرده بود. با تحریم‌های امریکا هر دوی این قراردادها لغو میشود چراکه برخی از قطعات هواپیمای ایرباس هم در امریکا تولید میشود و برای فروش به آنها نیاز به مجوز امریکا وجود دارد.
سرانجام توتال چه میشود
شرکت دیگری که از ایران رفت، توتال است. این مجموعه هم مانند سایر شرکت‌های اروپایی برای افزایش همکاری‌های مشترک به کشورمان آمد ولی اکنون دیگر خبری از این مجموعه قدرتمند نیست. ادامه فعالیت توتال در فاز ۱۱ پارس جنوبی(توتال حدود ۹۰ میلیون دلار در فاز ۱۱ هزینه و مناقصه‌های مربوطه را برگزار کرده است) با خروج ترامپ از برجام در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته و چنانچه این شرکت موفق نشود از امریکا معافیت بگیرد از این قرارداد خارج میشود و طبق آنچه از پیش تعیین شده شرکت چینی CNPCI جایگزین توتال خواهد شد. حال سؤال مهم اینجاست که با توجه به اینکه توتال مناقصه‌های فاز ۱۱ را برگزار کرده بود، اگر از قرارداد خارج شود، تکلیف مناقصه‌ها چه خواهد شد؟