رویداد۲۴-دکتر سید ابوالحسن شاهزاده فاضلی، رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی گفت: ایران یکی از کشورهای با تنوع زیستی بسیار بالا در زمینه گیاهی، جانوری و میکروارگانیسم است. دکتر سید ابوالحسن شاهزاده فاضلی درباره تنوع زیستی ایران به ایرنا افزود: کشور ما به‌دلیل تنوع شرایط اقلیمی و آب و هوایی، اعم از درجه حرارت، رطوبت، شوری و ارتفاع از سطح دریا دارای تنوع زیستی فراوانی است.
وی اظهارداشت: تنوع اقلیمی در کشور ما سبب تنوع زیستی خیلی زیادی شده که هرکدام از این مناطق، زمینه را برای رشد و نمو یکسری از موجودات فراهم کرده‌اند.
رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی به عوامل تهدید‌کننده تنوع زیستی در کشور اشاره کرد و گفت: دو دسته عوامل طبیعی و انسانی تهدید‌کننده تنوع زیستی هستند. عوامل طبیعی مانند سیل، زلزله، آتشفشان، رانش زمین، تغییرات جوی و خشکسالی هستند که گیاهان و جانوران آن مناطق را از بین می‌برند.
شاهزاده فاضلی، توسعه صنعتی، جنگ و توسعه شهری را از مهم‌ترین عوامل انسانی که تنوع زیستی را تهدید می‌کنند، نام برد و گفت: توسعه صنعت سبب افزایش آلودگی‌ها یا آلاینده‌های شیمیایی شده که این موضوع زنگ خطری برای تنوع زیستی است.
رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران گفت: توسعه شهری سبب شده تا خیلی از اراضی کشاورزی و مناطق زیست طبیعی جایگزین مناطق مسکونی شود. وی، عوامل انسانی را بیشترین تهدید‌کننده تنوع زیستی اعلام کرد و بیان داشت: در سه چهار دهه اخیر بیشترین عامل تهدید‌کننده تنوع زیستی عامل انسانی بوده است.
وی گفت: هرچند عوامل انسانی همچنان تهدید‌کننده اصلی تنوع زیستی هستند اما عوامل طبیعی مانند خشکسالی در سال‌های آینده بروز بیشتری در این زمینه پیدا خواهند کرد.
وی در ادامه روند روبه‌رشد خشکسالی و افزایش دما را از شاخصه‌های مهم تغییرات اقلیمی در کشور اعلام کرد و گفت: شرایط جوی کشور روبه خشکسالی و افزایش دما پیش می‌رود و این موضوع می‌تواند برخی از تنوع زیستی ما را در معرض نابودی قرار داده یا سبب انقراض برخی از گونه‌های گیاهی و جانوری شود.
رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی اظهار داشت: پیش‌بینی‌های چند سال اخیر متخصصان علوم جوی و زمین شناسی نشان دهنده تغییرات شرایط جوی در کشور بوده و به همین دلیل شاهد افزایش دما و خشکسالی در کشور هستیم.
وی ادامه داد: کاهش بارش‌ها و برداشت‌های غلط از آب‌های زیرزمینی، سبب شده تا شرایط خشکسالی سال به سال در کشور ما بیشتر شود و باید اقدامات اساسی برای رفع این معضل انجام گیرد.
شاهزاده فاضلی با اشاره به اینکه آخرین آمار در این زمینه نشان دهنده کاهش حدود 30 درصدی بارش در کشور نسبت به سال گذشته است، بیان داشت: اگر این روند ادامه پیدا کند برخی از مناطق قابل زیست موجودات اعم از گیاهی و جانوری در معرض انقراض قرار می‌گیرند.
رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران گفت: از الان باید به فکر باشیم و گونه‌هایی را که در آن مناطق رشد و نمو می‌کنند حداقل به جاهای مناسب منتقل کنیم تا از انقراض آنها جلوگیری شود.
وی برلزوم بهره‌برداری صحیح از آب بخصوص در حوزه کشاورزی، تأکید کرد و گفت: بیشترین حجم آب ما در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود. به همین دلیل کارشناسان توصیه می‌کنند که کاشت برخی محصولات کشاورزی مانند هندوانه که آب خیلی مصرف می‌کنند، کاهش محسوس پیدا کند.
شاهزاده فاضلی دومین عامل جلوگیری‌کننده از خشکسالی در کشور را جایگزین کردن نحوه کشت سنتی به کشت‌های گلخانه‌ای اعلام کرد و گفت: این روش کشت هم مصرف آب را خیلی کاهش و هم حجم تولید را افزایش می‌دهد.
وی، هدایت فاضلاب‌های شهری پس از تصفیه برای استفاده در کشاورزی را عامل سوم برای جلوگیری از خشکسالی اعلام کرد و افزود: این موضوعات در کشورهای پیشرفته رعایت شده و براثر آنها هم کشاورزی پربازده‌ای دارند و هم مشکل کمبود آب و خشکسالی را مدیریت کرده و تقریباً از بحران آب عبور کردند.
جمع‌آوری 2 تا 3 هزار گونه گیاهی در بانک ژن کشور
وی ادامه داد: بین 2 تا 3 هزار گونه‌های مختلف در بانک‌های ژن کشور اعم از باغ‌های گیاه شناسی و سردخانه‌های بذر جمع‌آوری شده‌اند. تعدادی از گونه‌های گیاهی بومی کشور را به دلایل مختلف، نمی‌توان در بانک‌های ژن نگهداری کرد.
رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران گفت: براساس مطالعات گیاه شناسان که از حدود 70 سال پیش، آغاز شده ، پیش‌بینی می‌شود بین 6هزار تا 8 هزار گونه گیاهی در کشور وجود داشته باشد. وی به انقراض برخی از رقم‌های گیاهی کشور اشاره کرد و گفت: هرچند آمار دقیقی در مورد انقراض گونه‌های گیاهی کشور وجود ندارد اما برخی از رقم‌های گیاهی از جمله برخی سبزیجات یا نابود شده یا در معرض خطر قرار گرفته‌اند.
شاهزاده فاضلی، مهم‌ترین علت انقراض این رقم‌های گیاهی در کشور را تکثیر نشدن آنها اعلام کرد و گفت: رقم‌های گیاهی به دلایل مختلف از فهرست فعالیت کشاورزان خارج شده که این کار سبب انقراض آنها شده است.
وی تأکید کرد: احیای کشاورزی بومی و اصلاح ژن از کارهای مهم برای جلوگیری از انقراض گیاهان در کشور است که باید این روش در دستور کار قرار گیرد تا گیاهان موجود در کشور از انقراض نجات پیدا کنند.
برخی از نژادهای گاو بومی ایران در معرض انقراض قرار دارند
شاهزاده فاضلی ادامه داد: تولید شیر بیشتر سبب شده تا دامداران گاوهای محلی را با نژادهای خارجی بخصوص هلشتاین جابه‌جا کنند که این موضوع سبب شده تا برخی از نژادها در معرض انقراض قرار گیرند. رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران گفت: گاوهای ایرانی مانند گلپایگانی تقریباً منقرض شده و گاو سیستانی هم در لبه انقراض قرار دارند.
وی افزود: در سایر دام‌ها مانند گوسفند هم نژادهایی مانند مغانی و افشاری داریم که اگر رسیدگی، اصلاح و تکثیر نشوند، کم کم به سرنوشت برخی از نژادهای گاو ایرانی دچار می‌شوند.گفتنی است، شعار روز جهانی تنوع زیستی برای سال ۲۰۱۸ «گرامیداشت ۲۵ سال اقدام برای حفظ تنوع زیستی» انتخاب شده است.