رویداد۲۴-رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران با بیان اینکه از مجموعه باغات تهران ۴۰۰ هکتار با ارزش اکولوژیک باقی مانده است، بر نقش مافیای باغ‌خواری و فساد سیستمایک در نابودی باغات تاکید کرد. او خط مقدم اقدامات شورای شهر را پیدا کردن جایگزینی برای مصوبه برج باغ‌ها خوانده و از خطر خشکاندن باغات در صورت تعلل بیشتر ابراز نگرانی کرد.سیدآرش حسینی میلانی (عضو شورای شهر تهران و رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر) در گفتگو با خبرنگار ایلنا از مواضع خود و شورای پنجم در حوزه محیط زیست دفاع کرده و به این سوال پاسخ داد که چرا مواضع رادیکال و تندتری برای حفظ ارزش‌های باقیمانده محیط زیستی تهران به ویژه باغات توسط شورای پنجم اتخاذ نمی‌شود؟
او ورود به مسائل زیست محیطی را به دلیل وجود ذی‌نفعان و ذی‌نفوذهای مختلف دارای پیچیدگی‌های فراوان دانست و نقش مافیای باغ‌خواری و فساد را در نابودی باغات تهران توضیح داده و برخی اقدامات شورای پنجم برای حفظ باغات را تشریح کرد.
نمی‌توان نسخه سریع برای مسائل محیط زیستی پیچید
میلانی در پاسخ به این سوال که چرا با توجه به سمت خود به عنوان رئیس کمیته محیط زیست مواضع تندی نسبت به حفظ ارزش‌های باقیمانده محیط زیست تهران اتخاذ نمی‌کند، گفت: مسائل محیط زیستی به سادگی و صرفا با انتقاد رادیکال قابل حل نبوده و نمی‌توان نسخه‌ی سریع برای آن پیچید زیرا این مسائل ماهیت خاص و پیچیده‌ای دارد و حل و فصل آن نیازمند بررسی و کار کارشناسی است و متاسفانه مدافعان واقعی محیط زیست در صحنه عمل هم کم‌شمار هستند.
از نظر این عضو شورای شهر، مسائل محیط زیستی و روند توجه و قانونگذاری با آنها پیچیده بوده و این موضوع نه فقط در ایران بلکه در سطوح بین‌المللی نیز صدق می‌کند.
پس از حاد شدن همه به فکر راه‌حل می‌افتند
وی با بیان اینکه مسائل محیط زیستی در ابتدای پیدایش چندان توجه و حساسیتی را ایجاد نمی‌کنند، گفت: جامعه بشری ابتدا با غفلت یا تفنن به مسائل زیست محیطی نگاه میکرد ولی این مسائل به تدریج آنقدر شدت پیدا کرده و حاد شد که ابتدا مردم را تحت فشار قرار داده و متاثر کرد. سپس در مرحله آخر، مسئولان متوجه اهمیت موضوع شده و درصدد حل آن می‌افتند. برخی از مسئولان طرفدار محیط زیست هستند اما وقتی تغییر می‌کنند و از سمت خود کنار می‌روند، مسئولان جدید تمام مسیری که افراد قبلی طی کرده بودند را برمی‌گردانند.
حسینی میلانی ادامه داد: نمونه‌اش را می‌توان در ایالات متحده و پس از انتخاب ترامپ به عنوان رئیس‌‌جمهور آمریکا دید. شاهد بودیم که باراک اوباما طرفدار اقدامات پیشگیرانه برای تغییر اقلیم کره زمین بود اما ترامپ به طور کلی از کنوانسیون پاریس خارج شد. پس شاهد هستیم که حتی شرایط دفاع از محیط زیست هم پایدار نیست.
مسائل محیط زیستی همچون یک کوه یخ هستند
وی با بیان اینکه به تازگی مباحثی همچون تبعیض مثبت نسبت به محیط زیست مطرح شده است، تصریح کرد: حوزه‌هایی مثل محیط زیست که به صورت طبیعی مدافعی ندارد، باید مورد حمایت بیشتر قرار بگیرد. علت آن، این است که منطق کسب و کار و زندگی مردم در جهت حفاظت از محیط زیست نیست و گروه‌های مختلف اقتصادی می‌خواهند از محیط بهره برده و در نتیجه آن را آلوده کرده و منابع را مصرف می‌کنند.
سخنگوی کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران افزود: حرف اصلی این است که مسائل محیط زیستی پیچیده بوده، چندین لایه اجتماعی دارد و اقتصاد مردم و سیاست و فرهنگ مستقیما با آن در ارتباط هستند. در حقیقت، مسائلی مانند تخریب باغات و آلودگی هوا لایه‌های رویی عرصه محیط زیست هستند و ما نباید مسائل محیط زیستی را محدود به این مسائل کنیم. در واقع، مسائل محیط زیستی همچون یک کوه یخ هستند که دارای لایه‌های زیرین بوده و عمق مسائل آن به راحتی قابل رویت نیست.
قدرت مافیای باغ‌خواری در تهران و فساد سیستماتیک
وی در پاسخ به این سوال که آیا رویکردهای غیررادیکال موجب نخواهد شد تا ظرفیت‌های تهران در عرصه‌هایی همچون باغات نابود شود؟ ابراز داشت: ورود به بحث نابودی باغات از بحث حفظ حقوق عامه و حفاظت از حق هوای پاک آغاز شد چراکه باغات نقش ریه‌های تنفسی تهران را داشتند. مافیای باغ‌خواری توان خود را به کار می‌برد تا بتواند ملکی را تغییر کاربردی داده و از رهگذر تغییر کاربری، برج‌سازی کند؛ تحولی که در حدود ۱۵ سال گذشته اتفاق افتاده و مشاهده می‌کنیم باغات بسیاری به اسم مصوبه برج باغ تخریب شد.
اگر به آنها بگویید درختی از بین رفته، به شما می‌خندند
وی ادامه داد: بخشی از نابودی باغات هم به علت فساد موجود در سیستم است. برخی هم هیچ اهمیتی به از بین رفتن درخت نمی‌دهند و اگر به آنها بگویید درختی از بین رفته؛ به شما می‌خندند. از دید آنها ارزش حفظ یک درخت اصولا قابل مقایسه با ساختمان‌سازی نیست این نگاه فقط در متولیان ساخت و ساز نیست بلکه برخی از عموم مردم نیز درختان را یک امر مزاحم تلقی می‌کنند. در نتیجه باتوجه به همه این موارد ما تلاش می‌کنیم با یک منطق مستحکم در بحث حفظ باغات تهران وارد شویم.
چقدر از باغات تهران باقیمانده؟
۴۰۰ هکتار باغ با ارزش اکولوژی شناسایی شدند
وی با بیان اینکه در باغات تهران حدود ۲۲ هکتار بافت میراثی وجود دارد، عنوان کرد: براساس بررسی‌هایی که انجام داده‌ایم، تا این لحظه حدود سه هزار و ۵۰۰ پلاک در محدوده مناطق ۲۲ گانه تهران شناسایی شده است و ۴۰۰ هکتار آن باغ‌هایی هستند که ارزش اکولوژیک دارند. به سخن دیگر، درختانی در این باغات وجود دارند که بن‌شان صد سانتی‌متر و بیشتر است.
میلانی ادامه داد: ۴۰۰ هکتار، رقم کمی نیست و می‌توان تعداد قابل توجهی بوستان در این باغات احداث کرد. همه این باغ‌ها خصوصی بوده و باید به این نکته توجه شود که بودجه بسیار زیادی برای خرید و تملک آنها نیاز است. حال سوال این است که با توجه به این شرایط چه گزینه هایی روبروی ما قرار دارد؟ از منظر بحث تملک باغات فقط برای سال ۹۷ توانستیم در لایحه بودجه، ردیف ۶۰ میلیارد تومانی را مصوب کنیم.
این عضو شورای شهر تهران در واکنش به این سوال که شهرداری می‌تواند دارایی‌های خود همچون شهر آفتاب را در عوض حفظ باغات تهران هزینه کند، گفت: این هم یک پیشنهاد است اما تنها مسئله شهر تهران، مسئله باغات نیست و مسائل دیگری هم وجود دارند. ما در شهری زندگی می‌کنیم که روزانه نزدیک به پنج میلیارد تومان خرج جمع‌آوری زباله آن می‌شود و هزینه نگهدای شهر در ماه بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان است.
خط مقدم اقدامات ما مصوبه برج باغ است
حسینی میلانی با تاکید بر اینکه رسانه‌ای کردن نابودی باغات به اندازه سیاست‌گذاری در این زمینه از جمله بالا بردن عوارض قیمت و جریمه قطع درخت تاثیرگذار است، اظهار داشت: خوشبختانه همه اعضای شورای شهر نسبت به مساله باغات حساس هستند و به وضوح مشاهده می‌کنید این حساسیت بیش از هر زمان دیگری است.
وی افزود: در حال حاضر خط مقدم اقدامات ما مصوبه برج‌باغ و سرانجام آن است. اساس کار ما این است که بتوانیم کاربری‌های سازگار با باغ را طوری تعریف کنیم که مالکان برای حفظ باغات انگیزه داشته باشند. تعیین قواعد بازی برد - برد در کنار دیده‌بانی مستمر شورا و جامعه مدنی اثربخشی بسیار بالاتری دارد.
تعلل شهرداری در ارائه طرح جایگزین برج باغ
رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران با اشاره به لغو مصوبه برج باغ توسط شورای پنجم و پیشنهادات معاونت معماری و شهرسازی در این رابطه بیان کرد: پیشنهاداتی که تاکنون از سوی معاونت معماری و شهرسازی به شورای شهر تهران اراده شده، تفاوت چندانی با مصوبه برج باغ نداشته و تقریبا آن طرح‌ها ۹۰ درصد شبیه به طرح‌های سابق است و فقط کمی تعداد طبقات را کاهش داده‌اند.
حسینی میلانی با بیان اینکه شورای پنجم به هیچ وچه پیشنهادات ارائه شده کنونی را نمی‌پذیرد، یادآور شد: شورای شهر پنجم خط قرمزها و اصولی دارد. این خط قرمزها و اصول، همان برنامه‌ها و شعارهایی بود که ما در انتخابات شوراها بیان کردیم و مردم به ما رای دادند. ما به مردم قول دادیم که مصوبه ویرانگر برج باغ را لغو کرده و در حفظ و صیانت باغات تلاش کنیم.
این نگرانی وجود دارد که مافیای برج‌خواری، باغات را بخشکاند
این عضو شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال که با توجه به افزایش سرعت تخریب باغات، تا چه اندازه می‌توان ۴۰۰ هکتار باغ دارای ارزش اکولوژیکی را نجات داد؟ یادآور شد: هرچند مصوبه برج باغ‌ها لغو شده اما ما نباید فرض کنیم که همه چیز تمام شده و باغات تهران حفظ شده‌اند. اکنون این نگرانی وجود دارد که مافیای برج‌خواری، باغات را بخشکاند. در واقع ما باید هرچه سریع‌تر راهکاری برای مصوبه جایگزین طرح لغو شده برج باغ‌ها باشیم. در راهکار جایگزین هم باید بتوانیم به مالکان باغ مشوق‌هایی بدهیم تا از خشک کردن درختان جلوگیری شود. به عبارت دیگر، صیانت باغات صرفا با تصرف و تملک جواب نمی‌دهد.
حسینی میلانی در تشریح آسیب‌هایی که مصوبه برج باغ به باغات تهران زد، بیان کرد: براساس طرح برج باغ افراد اجازه داشتند ۳۰ درصد در محوطه باغ ساخت و ساز کرده و ۷۰ درصد از باغ حفظ شود اما حفظ شرایط اکولوژیک کل باغ در این مصوبه ذکر نشده بود. وقتی فردی برجی ۱۱ طبقه در باغ احداث میکرد، در نتیجه آن، گودبرداری گسترده ساختمان خود به خود بقیه باغ را هم نابود میکرد و موجب می‌شد تا ریشه‌های درختان نابود شود.
وی درباره پیشنهاد اولیه شهرداری برای جایگزین طرح برج باغ گفت: پیشنهاد مقدماتی شهرداری این بود که قطعات بین دو هزار تا پنج هزار متر را مجوز هفت طبقه بدهیم اما این پیشنهاد هم هیچ فرقی با مصوبه برج باغ ندارد. پیشنهاد ما بین دو تا سه طبقه است. می‌توان کاربری‌هایی همچون کلینیک پزشکی یا خانه سالمندان در آن باغ‌ها احداث کرد.
در دو سال ۲۰۰ اصله درخت در باغ برره خشکانده شد
رئیس کمیته محیط زیست به سرنوشت باغ ۲۲ هزار متری برره از قربانیان مصوبه برج باغ نیز اشاره کرد و اظهار داشت: حدود ۲۰۰ اصله درخت از باغ برره باقی مانده است، در حالی که در سال ۹۳، ۴۰۵ اصله درخت در این باغ وجود داشت و شاهدیم در پروسه دو ساله ۲۰۰ اصله را خشکانده‌اند. برجی که در این باغ مجوز ساخت گرفته، شش طبقه زیرزمین و ۱۴ طبقه روی زمین است. قسمت جنوبی که قرار است ساختمان در آن ساخته شود، به صورت کامل از بین رفته است. مسئله اساسی برای تخریب‌کنندگان ارزش افزوده‌ای‌ست که از نابودی این درختان برای آنها ایجاد می‌شود که بسیار بیشتر از دادن جریمه بابت قطع درختانی با بن ۶۰، ۷۰ سانتی با قیمت ۲۰ میلیونی تومانی است.
جریمه قطع درختان باید افزایش یابد
حسینی میلانی با ضروری دانستن افزایش قیمت جریمه قطع درختان تصریح کرد: افزایش قیمت هزینه قطع درختان در دستورکار کمیسیون قرار دارد. ما باید به سمت یافتن ارزش واقعی درختان حرکت کنیم. ارزش واقعی یک درخت هم باید براساس میزان غبارگیری، تولید اکسیژن و کاهش آلودگی صوتی آن باید محاسبه می‌شود.
باغات تهران پس از 20 سال شناسنامه‌دار می‌شوند؟
رئیس کمیته محیط زیست درباره طرح شناسنامه باغات که براساس آن می‌توان به معضل باغ یا غیرباغ بودن پایان داد نیز اظهار داشت: خوشبختانه فاز نخست طرح شناسنامه باغات پیش از سال جاری از سوی شهرداری به شورای شهر ارسال شد و ما در حال پیگیری این موضوع هستیم. این یکی از دستاوردهای مهم شورا است. انجام این طرح و ارائه آن قدمتی ۲۰ ساله دارد و شهرداری تهران باید از دو دهه پیش باید طرح شناسنامه باغات را عملیاتی میکرد اما این طرح بنا به دلایل مختلف به سرانجام نرسیده بود.
حسینی میلانی اضافه کرد: با فشار شورای پنجم و مصوبه شورای قبل این طرح به نتیجه رسیده و ما در حال صحت‌سنجی باغاتی هستیم که شناسایی شده و به ما اعلام شده‌اند. از آنجایی که تعداد پلاک‌ها زیاد است تلاش می‌کنیم این صحت‌سنجی در زمان مناسب به پایان برسد و بالاخره پلاک‌های شناسایی شده در سامانه شفافیت قرار گرفته و تکلیف باغات مشخص می‌شود و این یک گام رو به جلو است.
احکام قضایی بی‌سرانجام برای متخلفان تخریب باغات و صاحبان پرنفوذ
وی در پاسخ به این سوال که چرا حکم پرونده‌هایی که در مورد تخریب باغات صادر شده اجرایی نمی‌شوند و در صورتی که احکام قضائی اجرایی نشود دیگر شناسنامه باغات چه ارزشی دارد؟ تصریح کرد: ما نیاز به اراده جدی در سازمان پارک‌ها، شهرداری مناطق و قوه قضائیه داریم تا با تخریب‌کنندگان باغ‌ها برخورد کنند. این راهبرد، پرچالش است و سازمان مدیریت شهری باید آمادگی لازم را برای این عرصه مهم کسب کند.
سخنگوی کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با بیان اینکه برخی از صاحبان باغات پر نفوذ هستند، خاطرنشان کرد: باید یک تصمیم‌گیری کلان صورت گیرد و مشخص شود که آیا شهرداران مناطق قصد برخورد با متخلفان و رویارویی با انواع فشارها را دارند یا خیر؟ چراکه درگیری حقوقی نیاز به پرونده‌سازی و حجم زیادی از اقدامات دارد.
حسینی میلانی با تاکید بر اینکه شورای شهر در حال حاضر تمرکز بر پیشگیری از تخریب را دارد، ابراز داشت: مسئله این است که وقتی هم تخلف در باغی ثابت می‌شود، برای برخورد با این تخلفات باید حکم قضایی صادر شود و سازمان بوستان‌ها نمی‌تواند خودسرانه آن باغ را ضبط کرده و با متخلفان برخورد کند. از سوی دیگر، شهرداری فاقد ابزار و اهرم‌های کافی برای برخورد است.
عضو شورای شهر در انتهای سخنانش از رسانه‌ها و فعالان مدنی فعال در عرصه محیط زیست انتقاد کرده و خاطرنشان کرد: در شهر تهران NGOها و گروه‌های مردم‌نهاد محیط زیستی کمتر در مورد پروژه‌های مخرب واکنش خودجوش و گسترده‌ای دارند. گام اول برای تقویت نهادهای مدنی انتشار اطلاعات حاصل از پژوهش‌های علمی است اما جامعه رسانه‌ای در این زمینه وظیفه دارد به این سمت حرکت کند. مدت‌ها است پرونده باغات در صحن شورا بررسی می‌شوند اما شاهد هستیم که هیچ کدام از رسانه‌ها به صورت جدی و عمیق وارد این مسئله نشده‌اند. این فرآیند پیش از این به صورت غیرعلنی بررسی می‌شد اما حالا که موضوع شفاف است هیچ مطلبی حتی در حد یادداشت منتقدانه هم در رسانه‌ها از این موضوع نمی‌بینیم.
گفتگو: فرانک جواهری