آسیا در برابر غرب!/ وضعیت تیم‌های آسیایی در جام جهانی 2018

رویداد۲۴ با حذف ژاپن از گردونه مسابقات جام جهانی تمامی نمایندگان آسیا از جام جهانی کنار رفتند تا بعد از جام جهانی 2002 قاره کهن هیچ نماینده‌ای در مرحله بعد مسابقات جام جهانی نداشته باشند. برای کارشناسان و فوتبال‌دوستان سراسر جهان این موضوع بدل به یک عادت شده که قهرمان‌های جام جهانی را از بین تیم‌های اروپایی و آمریکای جنوبی انتخاب کنند.

منهای سال‌های 1930 و 2002 هیچ‌گاه تیم‌های قاره‌های دیگر جایی میان چهار تیم برتر جهان پیدا نکرده‌اند. حضور کره جنوبی هم در نیمه نهایی به واسطه اشتباهات فاحش داوری در جدال‌های این تیم مقابل ایتالیا و اسپانیا حضوری دلچسب نبود. اما همین حضور مناقشه‌برانگیز و حضور دیگر تیم‌های آسیایی در مرحله حذفی باعث شده آسیا حداقل عملکرد بهتری از قاره آفریقا داشته باشد.

در این دوره جام جهانی عملکرد تیم‌های آسیایی نسبتاً مطلوب بود. منهای استرالیا که تنها یک امتیاز به دست آورد باقی تیم‌های آسیایی حاضر در جام جهانی حداقل یک پیروزی را کسب کردند و توانستند از حیثیت قاره آسیا دفاع کنند.

تیم ملی ایران هم بهترین نتیجه خود در ادوار جام جهانی را در همین دوره کسب کرد و توانست با کسب چهار امتیاز در رده هجدهم جهان قرار بگیرد. این نتیجه باعث شد کارشناسان از بازی‌های تیم ملی ایران به نیکی یاد کنند تا بعد از این همه نگاه‌ها به سمت کارلوس کی‌روش بچرخد و موافقان این مربی او را مهم‌ترین عامل پیروزی تیم ملی فوتبال قلمداد کنند. اما کارلوس کی‌روش در کنار موافقان خود، مخالفان سرسختی هم داشت که از سبک بازی تیم ملی ایران انتقاد و برای اثبات نظرات خود ژاپن و کره جنوبی را مثال می‌زدند.

دو تیمی که با فوتبال زیبای خود توانستند در کنار سایر تیم‌های آسیایی از فوتبال این قاره اعاده حیثیت کنند. اما برای این‌که بتوانیم به سوال اصلی این نوشته پاسخ درستی بدهیم بهتر است در ابتدا نگاهی بی‌اندازیم به عملکرد تمام تیم‌های آسیایی حاضر در جام جهانی و بعد نظر قطعی را صادر کنیم.

ژاپن مسابقات مقدماتی جام جهانی 2018 را با وحید خلیلهوژیچ مربی نامدار بوسنیایی آغاز کرد. مربی که با الجزایر نتایج در خشانی در جام جهانی 2014 کسب کرده بود. ژاپن آغاز بدی در مسابقات مقدماتی جام جهانی داشت و با نتیجه دو بر یک مقابل امارات شکست خورد. همین شکست باعث شد تردیدها درباره خلیلهوژیچ و تیم ملی ژاپن زیاد شود.

آن‌ها در ادامه مسابقات توانستند به عنوان تیم اول گروه ب آسیا به جام جهانی صعود کنند. اما در این میان این خلیلهوژیچ بود که از سرمربیگری تیم ملی ژاپن برکنار شد و جایش را به آکیرا نیشینو مربی بومی و ژاپنی تیم ناگویا گرامپوس داد.

ژاپن تدارک خوبی هم برای مسابقات جام جهانی دید و با تیم‌های قدرتمندی بازی‌های دوستانه برگزار کرد. مالزی، اوکراین، غنا، سوئیس و پاراگوئه حریفان تدارکاتی ژاپن پیش از آغاز مسابقات جام جهانی بودند. آن‌ها جام جهانی را عالی آغاز کردند. پیروزی مقابل کلمبیا قدرتمند شروعی رویایی برای نماینده آسیا بود.

این اولین پیروزی یک تیم آسیایی برابر نماینده‌ای از آمریکای جنوبی در مسابقات جام جهانی فوتبال بود. این شروع رویایی به ژاپن کمک کرد تا با روحیه‌ای عالی به مصاف سنگال نماینده آفریقا برود. ژاپن توانست با یک بازی پرشور مقابل سنگال (که لهستان را شکست داده بود) به تساوی دو بر دو برسد و در بهترین وضعیت برای صعود قرار بگیرد. روز آخر آن‌ها برابر لهستان شکست خوردند اما با توجه به شکست سنگال مقابل کلمبیا در همه چیز با این تیم برابر شدند تا تنها به لطف کسب کارت زرد کمتر به مرحله بعدی مسابقات جام جهانی صعود کنند.

نقطه اوج بازی‌های تیم ملی ژاپن جدال این تیم برابر بلژیک پرستاره در مرحله یک هشتم نهایی بود. جایی که ژاپن با دو گل از بلژیک پیش اُفتاد و تا آستانه صعود به مرحله بعد مسابقات پیش رفت. اما در نهایت اسیر ستاره‌های تیم ملی بلژیک و کم‌تجربگی بازیکنان خود شد و در حالی که می‌توانست با اتلاف وقت و بازی حسابگرانه مسابقه را به وقت‌های اضافی بکشاند شکست خورد تا شایسته‌ترین حذف شده مسابقات جام جهانی لقب بگیرد.

ارائه همین بازی‌های درخشان از تیم ملی ژاپن باعث شد مخالفان کارلوس کی‌روش بیشترین حمله را به او داشته باشند و او را مربی محافظه‌کار و ترسو خطاب کنند که فقط خوب دفاع کردن را به تیم ایران آموزش داده و چیزی درباره حمله به بازیکنان ایرانی آموزش نداده است.

اگر بخواهیم صرفاً از ابعاد فنی به مقایسه تیم‌های ایران و ژاپن بپردازیم باید حق را به مخالفان کی‌روش بدهیم. تیم ملی ژاپن فوتبال به مراتب بهتری از تیم ملی ایران بازی کرد. ژاپنی‌ها دلیرانه، نترس و با قدرت فوتبال بازی کردند. محافظه‌کار نبودند و دلیرانه جنگیدند. این جنگ باعث شد همه دنیا ژاپنی‌ها را تحسین کنند.

تدارک ژاپنی‌ها برای مسابقات جام جهانی غیرقابل قیاس با تیم ملی ایران است. آن‌ها در طول سال با حریفان قدرتمند بیشتری بازی می‌کنند و بازیکنان با تجربه‌تری دارند که در لیگ‌های معتبر اروپایی مثل بوندس‌لیگا بازی می‌کنند. همه این عوامل در درخشش ژاپنی‌ها اثرگذار است و نمی‌توان این عوامل را در درخشش ژاپن نادیده بگیریم.

وقتی کافوی برزیلی نام ایران را از گلدان قرعه‌کشی جام جهانی بیرون آورد کمتر کسی فکر می‌کرد ملی‌پوشان کشورمان از گروه مرگ جام جهانی فوتبال و در حضور اسپانیا و پرتغال چهار امتیاز کسب کنند. حتی خود کارلوس کی‌روش و فدراسیون فوتبال هم به وقع چنین اتفاقی خوش‌بین نبود.

به همین خاطر بود که بازی تیم ملی ایران مقابل مراکش بدل به بازی مرگ و زندگی شد و همه از این موضوع حرف می‌زدند که تیم برنده این جدال می‌تواند به دیدارهای آینده خود اُمیدوار باشد و تیم بازنده باید خیلی زود بار خود را برای بازگشت به کشورش ببندد. این فشارها را بگذارید کنار بازی‌های تدارکاتی ضعیف تیم ملی ایران تا متوجه شوید که کیروش چه کار سختی برای آماده سازی ملی‌پوشان ایرانی داشته است.

لغو پیاپی بازی‌های تدارکاتی تیم ملی ایران، تحریم فوتبالیست‌های ایرانی توسط نایک، اختلافات کی‌روش با مربیان باشگاه‌ها، خط زدن وریا غفوری و سیدجلال حسینی باعث شده بود کارشناسان و هواداران به موفقیت تیم ملی فوتبال ایران به دیده تردید بنگرند. از طرف دیگر درخشش تیم ملی فوتبال در مسابقات مقدماتی جام جهانی و صعود بی‌دردسر تیم ملی به جام جهانی باعث شده بود همه کارشناسان فوتبال دنیا به سرنوشت تیم ملی ایران اُمیدوار باشند و این تیم را یک تیم از پیش بازنده ندانند.

در بازی اول همه چیز برای تیم ملی ایران عالی پیش رفت. تیم ملی ایران هیچ برتر فنی قابل ملاحظه‌ای مقابل مراکش نداشت. بیست دقیقه اول این بازیکنان تیم مراکش بودند که ایرانی‌ها را در زمین خودشان حبس کرده بودند. اما هرچه بازی پیش رفت ایرانی‌ها توانستند از حال و هوای جام جهانی بیرون بیایند و بازی خودشان را ارائه دهند و با یک گل به خودی در ثانیه‌های پایانی به دومین پیروزی تیم ملی فوتبال ایران در ادوار جام جهانی دست پیدا کنند.

بازی با اسپانیا اما حکایت متفاوتی داشت. در این بازی خبری از همان حمله‌های نیم بند روی دروازه مراکش نبود. تیم ملی ایران با یک بازی بسته توانست اسپانیا را کلافه کند. بعد از گل کاستا ایران نشان داد حمله را هم خوب بلد است. گل آفساید عزت‌اللهی و لایی امیری به پیکه چشمه‌هایی از فوتبال تهاجمی بود که تیم ملی ایران می‌توانست هنگام نیاز بازی کند.

بازی آخر تیم ملی ایران مقابل پرتغال جذاب‌ترین و تراژیک‌ترین بازی تیم ملی بود. دفاع خوب، سوپر گل کوآرشما، مهار پنالتی رونالدو توسط بیرانوند، گل کریم انصاری‌فرد از روی نقطه پنالتی، موقعیتی عالی که طارمی به هدر داد و حذف. حذفی تلخ و دردناک که برای اولین بار این جمله کلیشه‌ای را بدل به واقعیتی عینی و ملموس کرد. «تیم ملی ایران حذف شد اما این حذف چیزی از ارزش‌های بچه‌های ما کم نمی‌کند.»

کره جنوبی پُر افتخارترین تیم آسیا در جام جهانی است. اما همین تیم برای صعود به جام جهانی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرد. کره از گروهی که ایران، اُزبکستان، قطر، سوریه و چین در آن حضور داشتند تنها 15 امتیاز کسب کرد و به عنوان تیم دوم و با مشقت فراوان به جام جهانی 2018 صعود کرد. بازی‌های ضعیف باعث شد کره جنوبی مربی نامدار آلمانی خود اُلی اشتلیکه را از کار برکنار و به یک مربی بومی روی بیاورد.

کره جنوبی هم مثل ژاپن تدارک فوق‌العاده و چه بسا بهتری برای بازی‌های جام جهانی دید. آن‌ها با تیم‌های مولداوی، جامائیکا، لهستان، لتونی، هندوراس، بوسنی و هرزگوین، سنگال و بولیوی بازی تدارکاتی برگزار کردند تا برای مسابقات جام جهانی آماده شوند.

تکیه اصلی کره‌ای‌ها به ستاره بزرگ این تیم سون هیون میون بود که در تیم تاتنهام انگلیس بازی می‌کرد. کاپیتان کی سونگ یئونگ هم دیگر ستاره این تیم بود که در تیم سوآنزی توپ می‌زد. آن‌ها در جدال اول برابر سوئد بازی برابری ارائه دادند. در فاز تهاجمی کار خاصی انجام ندادند و نتوانستند موقعیت چندانی خلق کنند. اما سوئدی‌ها هم چندان برتر از کره جنوبی نبودند. تنها به لطف یک پنالتی که با بازبینی ویدئویی انجام گرفت سوئد مقابل کره جنوبی به برتری دست پیدا کرد.

بازی دوم ضعیف‌ترین بازی کره‌ای‌ها در جام جهانی بود. آن‌ها مقابل مکزیک سریع و سرحال حرفی برای گفتن نداشتند و تنها به سوپر گلی که سون هیون مین ستاره این تیم در لحظات پایانی به ثمر رساند قناعت کردند تا خیلی زود از جام جهانی 2018 حذف شوند. اما این پایان کار نبود. کره‌ای‌ها در بازی آخر کاری کردند که تا سال‌ها از یاد فوتبال‌دوستان جهان نخواهد رفت. آن‌ها برای اعاده حیثیت مقابل قهرمان دور قبل جام جهانی یعنی آلمان جنگیدند و در حالی که آلمان به سه امتیاز این بازی برای صعود نیاز مبرم داشت این تیم را شکست دادند تا بزرگترین شوک ممکن را به مسابقات جام جهانی وارد کنند.

چیزی که کره جنوبی در مسابقات جام جهانی 2018 ارائه داد ورای فوتبال بود. میل به پیروزی و خواستن و دفاع از حیثیت چیزی بود که کره‌ای‌ها را در جام جهانی 2018 سرافراز کرد. آن‌ها حذف شده بودند. بازی آخرشان مقابل تیمی قدرتمند و زخم‌خورده بنام آلمان بود. شاید اگر تیم دیگری بود به راحتی مقابل آلمان مغلوب می‌شد.

کره جنوبی اگر مقابل آلمان شکست می‌خورد کسی خورده‌ای به این تیم نمی‌گرفت. تیمی که مقابل سوئد و مکزیک شکست خورده بود طبیعی بود که مقابل آلمان هم ببازد. اما آن‌ها نمی‌خواستند بدترین باشند. این پیروزی تحسین همه جهانیان را برانگیخت و باعث شد همه به تیم ملی کره جنوبی احترام بگذارند. همه، منهای آن چند هوادار کره‌ای که با تخم مرغ از ملی‌پوشان کشورشان استقبال کردند.

عربستان سعودی پس از دو دوره غیبت در جام جهانی دوست داشت جام جهانی متفاوتی را پشت سر بگذارد. آن‌ها در دور مقدماتی قدرتمند ظاهر شدند و به عنوان سرگروه به جام جهانی 2018 راه پیدا کردند.

این سرگروهی آن‌جایی ارزشمند به نظر می‌رسید که یادمان بیاید دو قدرت برتر قاره آسیا یعنی استرالیا و ژاپن هم در این گروه بودند و عربستان بالاتر از این دو تیم توانست جواز حضور در مسابقات جام جهانی را به دست بیاورد.

هنگام قرعه کشی هم عربستان خوش شانس بود. گروه اول برای عربستانی‌ها گروه زندگی به نظر می‌رسید. اروگوئه، روسیه و مصر تیم‌های آسان‌تری بودند تا سایر تیم‌های حاضر در جام جهانی. عربستان برای این‌که بتواند رویای صعود از گروه اول مسابقات جام جهانی را محقق کند تدارک وسیعی دید. بازی‌های دوستانه پُرشمار عربستانی‌ها مقابل تیم‌های مطرح جهان به بازیکنان عربستان کمک می‌کرد ترس آن‌ها از مسابقات بزرگ جام جهانی بریزد.

عربستان با مولداوی، عراق، اکراین، بلژیک، ایتالیا، یونان، آلمان و پرو دیدار تدارکاتی برگزار کرد تا با آمادگی کامل در جام جهانی حاضر شود. اما بازی اول برای عربستانی‌ها یک فاجعه تمام عیار بود. خیلی‌ها پیش‌بینی می‌کردند این افتتاحیه بدترین افتتاحیه ادوار جام‌های جهانی باشد. اما کسی پیش‌بینی نمی‌کرد بازی انقدر یک طرفه از کار دربیاید.

روسیه در بازی آسان با پنج گل عربستان سعودی را شکست داد. تا شاهزاده‌های صحرا (شعار و لقب عربستانی‌ها در جام جهانی) به بدترین شکل ممکن مجازات شوند. در حضور بن سلمان و ولادمیر پوتین افتتاحیه‌ای که حواشی سیاسی‌اش بر ابعاد فنی‌اش می‌چربید با پنج گل به سود روسیه به اتمام رسید تا همه متوجه شوند فوتبال اروپا و آسیا فاصله‌ای نجومی دارند.

هر چند در روزهای بعد ژاپن، ایران و کره جنوبی توانستند با بازی‌های خوب خود از فوتبال آسیا اعاده حیثیت کنند. اما عربستان با شروع نااُمیدکننده‌اش کاری کرد تا رکورد منفی دیگری برای فوتبال آسیا ثبت شود.

هرچند عربستانی‌ها سابقه باخت بدتر از این را هم در جام جهانی داشتند و یک بار با هشت گل مغلوب آلمان شده بودند، اما این شکست پنج گله مقابل روسیه هم تلخی‌های خاص خودش را داشت. بعد از این بازی عربستان خودش را تا حد زیادی جمع و جور کرد و مقابل اروگوئه بازی برابر و سزاوارانه‌ای انجام داد.

آن‌ها تنها با پذیرش یک گل از سوآرز ابر ستاره فوتبال اروگوئه از قدرتمندترین تیم گروه یک مسابقات شکست خوردند تا تلخی جدال مقابل را روسیه را فراموش کنند و آماده اعاده حیثیت مقابل مصر و محمد صلاح شوند. این اتفاق رخ داد و عربستان توانست بازی آخر مقابل مصر را با نتیجه دو بر یک پیروز شود تا چندان تحقیر نشود و بتواند سه امتیاز از جام جهانی با خود به ریاض ببرد.

فوتبال عربستان سعودی دوران گذار را طی می‌کند. در تیم ملی عربستان امسال ستاره درخشانی به چشم نمی‌خورد. عربستان زمانی ستارگان زیادی در دنیای فوتبال داشت. ستارگانی مثل سعید العویران، سامی جابر، حسین عبدالغنی، عبدالله زبرماوی و حمد المنتشری. اما عربستان جام جهانی روسیه فاقد ستاره بود و بدنه تیم را بازیکنان الاهلی و الهلال تشکیل می‌دانند که از حذف شدگان زودهنگام جام باشگاه‌های آسیا بودند.

عربستانی‌ها برای آموزش بهتر ستاره‌های خود را راهی لالیگا کرده‌اند تا بازیکنان این کشور بهتر آموزش ببینند و اصول حرفه‌ای گری را بیاموزند. این اقدام نتیجه‌ای در جام جهانی 2018 برای این تیم به دنبال نداشت. اما می‌تواند عربستانی‌ها را به آینده اُمیدوار کند.

عربستان اگر خواهان پیشرفت است باید اجازه دهد ستارگان فوتبال این کشور از عربستان خارج شوند. وگرنه بعید است این تیم بتواند در سطح جهان حرفی برای گفتن داشته باشد و تا مدت‌ها بعد از این صعود از مرحله گروهی جام جهانی(مثل سال 1994) برای این کشور یک رویا باقی خواهد ماند.

استرالیایی‌ها مهمان ناخوانده قاره آسیا هستند. آن‌ها که خسته از حذف‌های مکرر مسابقات پلی آف جام جهانی بودند (حماسی‌ترینش حذف از پی آف جام جهانی 1998 مقابل ایران) تصمیم گرفتند به قاره آسیا کوچ کنند تا بخت بیشتری برای صعود به جام جهانی داشته باشند. این کوچ نسبتاً اجباری برای اُسترالیایی‌ها خوش یمن بود و آن‌ها توانستند با استمرار بیشتری در جام‌های جهانی حاضر شوند.

استرالیا برای صعود به جام جهانی عذاب زیادی کشید. آن‌ها در گروه دوم دور مقدماتی بعد از عربستان و ژاپن سوم شدند تا به پلی آف مقابل سوریه شگفتی‌ساز بروند.

بعد از پیروزی سخت سه بر دو مقابل سوریه پلی آف بعدی را مقابل نماینده چهارم کونکاکاف یعنی هندوراس برگزار کردند و با پیروزی مقابل این تیم جواز حضور در جام جهانی را گرفتند.

هیچ‌کس پیش‌بینی نمی‌کرد اُسترالیا ضعیف‌ترین تیم آسیایی حاضر در جام جهانی باشد. آن‌ها تدارک به نسبت ضعیف‌تری نسبت به ژاپن، کره جنوبی و عربستان سعودی داشتند و مقابل نروژ، کلمبیا، جمهوری چک و مجارستان بازی کردند و به جام جهانی آمدند.

آن‌ها مقابل فرانسه سزاوارانه بازی کردند و با نتیجه دو بر یک شکست خوردند. در این بازی بود که برای اولین بار در مسابقات جام جهانی از کمک داور ویدیویی استفاده شد و پنالتی به سود فرانسه اعلام گردید. بازی بعدی استرالیا مقابل دانمارک به تساوی یک بر یک انجامید.

گل استرالیا در این بازی هم مثل بازی قبل از روی نقطه پنالتی به ثمر رسید تا این تیم با کورسوی اُمیدی به مصاف پرو برود. آن‌ها اُمیدوار بودند فرانسه دانمارک را شکست دهد تا این تیم با برتری مقابل پرو به دور بعدی مسابقات راه پیدا کند.

این اتفاق هرگز رخ نداد. دانمارک با فرانسه مساوی کرد و اُسترالیا هم مقابل پرو شکست خورد تا بدترین تیم جام جهانی لقب بگیرد. مشکل بزرگ اُسترالیایی‌ها در این دوره جام جهانی عدم انسجام این تیم بود.

بازی قابل پیش‌بینی این تیم و نداشتن ستاره‌هایی که بتوانند جریان بازی را به نفع اُسترالیا عوض کنند باعث شد این تیم خیلی زود و با نتایجی ضعیف از گردونه مسابقات حذف شود. حذفی تلخ که به این تیم لقب ضعیف‌ترین تیم آسیایی در جام جهانی 2018 را اهدا کرد.