رویداد۲۴-"۱۳ آبان" داروخانه‌ای با تعداد ۲ میلیون مراجعه‌کننده در سال است که مهمترین گزینه بیماران و خانواده‌های آنان برای تامین داروهای کمیاب یا گران تلقی می‌شود، اما در پاسخ به مراجعه‌کنندگان در رابطه با موجودی برخی داروهای خارجی پاسخی به غیر از "نداریم" ندارد، مشاور وزیر بهداشت در پاسخ به چرایی این مسئله اینطور می‌گوید: «داروهایی که خارج از فهرست دارویی است، مشابه ایرانی ندارد و معمولا بیمه آن را پوشش نمی‌دهد و بسیار گران است، بنابراین باید مسئولیت دارویی را بپذیریم که بیمه آن را پوشش می‌دهد و با توجه به اینکه داروی داخلی وجود دارد و موثر و مورد تایید نیز است، باید داروی داخلی مصرف شود، مگر آنکه دارویی تولید داخل نداشته باشد.ایلنا: دفترچه آبی‌رنگ را در دست می‌فشارد، رنگ چشم‌ها به سرخی می‌زند؛ همینطور که بیرون می‌آید، شماره می‌گیرد: «میگن نداریم.» بعد درست مقابل پله‌ها می‌ایستد و فکر می‌کند، دوباره موبایل را تا دم گوش‌هایش بالا می‌آورد و بعد با تردید می‌گوید: «نمیشه ایرانی‌ش رو بگیرم؟ می‌تونی از دکترت بپرسی، شاید بشه.» آن طرف خط جمله‌ای گفته می‌شود که مرد جوان را مهمان یک نفس عمیق می‌کند. از جایش تکان نمی‌خورد، درست در همان لحظه یک زن با تردید و نگرانی از داروخانه بیرون می‌آید و پس از چند ثانیه گریه آرامی را از سر می‌گیرد.
«داروی شیمی درمانی میخوام، خارجی‌ش نیست، ایرانی‌ش جواب نمیده، دکتر هم قبول نمی‌کنه، دیگه کجاها رو باید می‌رفتم تا پیدا کنم؟ واقعا نمی‌دونم باید چکار کنم، دخترم سرطان داره، باید داروی خارجی شیمی درمانی رو مصرف کنه.» بعد لحظه‌ای مکث کرده و به فکر فرو می‌رود، انگار که بخاطر آورده باشد: «قبلا می‌گفتن نیست؛ مطمئن بودیم بعد از چند روز بالاخره دارو رو گیر میاریم.» بعد اینطور ادامه می‌دهد: «الان وقتی میگن نیست، یعنی نیست؛ یعنی ایرانی بخرید، اونم با اون همه عوارض مصرف دارو.»
یک مرد حدود ۵۰ ساله نزدیک می‌آید: «از بازار سیاه بخرید، البته از آدم مطمئن که داروی ایرانی رو جای خارجی بهتون نندازه، بالاخره این دارو که وارد میشه، ممکنه حالا حالاها دست شما نرسه، یه کم بیشتر پول بدین تا زودتر برسه دستتون، اونجا هم بگن نداریم، یعنی واقعا نیست.»
اضطراب در نگاه افراد منتظر در داروخانه
پشت گیت‌های دریافت نسخه اضطراب در نگاه افراد منتظر دیده می‌شود، بیشتر از دو پاسخ وجود ندارد؛ "موجود هست یا موجود نیست"، اما اضطراب برخی مراجعان با رنگ پریدگی خاصی توامان است، بیمارانی که خود برای تهیه داروی شیمی درمانی مراجعه کرده‌اند: «دکترم قبول نمی‌کنه، میگه داری ایرانی رو تو جواب نمیده، چی کار کنم؟ منتظر شم بمیرم؟ با این حال باید پاشم بیام دنبال دارویی که نیست؟ از طرفی هم عوارض مصرف داروی ایرانی و خارجی باهم فرق می‌کنه، خارجی‌هاش بهتره، اینو من نمی‌گم، خیلی‌ها میگن.»
تعداد افرادی که دنبال خرید برخی داروهای خارجی هستند که نمونه آن در داخل نیز تولید می‌شود، بیشتر می‌شود، افرادی که اغلب آنان درخواست داروهای شیمی درمانی و پیوند مغز استخوان دارند. داروخانه‌ای با تعداد ۲ میلیون مراجعه‌کننده در سال که مهمترین گزینه بیماران و خانواده‌های آنان برای تامین داروهای کمیاب یا گران است، اما در پاسخ به مراجعه‌کنندگان در رابطه با موجودی برخی داروهای خارجی پاسخی به غیر از "نداریم" ندارد، تا جایی که یکی از متصدیان داروخانه ۱۳ آبان تاکید می‌کند که ممکن است با ارسال لیست کمبود در رابطه با برخی داروها، پس از چند روز داروها تامین شود، اما مساله این است که بیماران سرطانی چاره‌ای جز قبول داروهای ایرانی ندارند، چرا که مدت‌هاست از واردات مشابه خارجی آن جلوگیری می‌شود.
داروخانه ۱۳ آبان حدود ۲۰ درصد از داروهای تخصصی و فوق تخصصی کشور را توزیع می‌کند و از کل کشور برای دریافت دارو به این داروخانه می‌آیند، اما طبق گفته یکی از متصدیان داروخانه ۱۳ آبان در رابطه با دیگر داروهایی که مشابه تولید داخل ندارند نیز نوسانات ارزی موجب کمبودهایی شده که ممکن است در این داروخانه یا مرکز هلال احمر یافت شوند، البته اگر شانس ترخیص زودهنگام و برچسب‌گذاری به موقع را داشته باشند. در کنار این مسائل باید به موضوع دیگری نیز اشاره کرد؛ این داروخانه با ۸۵ شرکت تأمین دارو کار می‌کند، اما بدلیل عدم پرداخت بدهی‌های تامین اجتماعی، ۴ شرکت این داروخانه را در لیست سیاه قرار داده‌اند و در آستانه ورود به لیست سیاه ۶ شرکت دیگر نیز هست که همین مساله به خودی خود می‌تواند دلیل دیگری برای کمبود برخی داروها و بروز مشکلات برای مردم باشد.
سازمان غذا و دارو:
قرار نیست، داروی خارجی در بازار وجود داشته باشد
۸۰ درصد داروهای شیمی درمانی در داخل کشور تولید می‌شود
درحالی که مراجعه‌کنندگان به این داروخانه به خصوص آنهایی که دنبال تهیه داروهای بیماران سرطانی و شیمی درمانی هستند، بارها تاکید کردند که پزشکان معالج‌شان از تجویز داروهای ایرانی ممانعت می‌کنند، اما کیانوش جهانپور (سخنگوی سازمان غذا و دارو) تاکید کرد که قرار نیست، داروی خارجی در بازار وجود داشته باشد.
او تصریح کرد: ۸۰ درصد داروهای شیمی درمانی در داخل کشور تولید می‌شود و طبق برنامه ششم توسعه ملزم شده‌ایم که از برند و داروی خارجی حمایت نکنیم و در مواردی که داروی مشابه در داخل تولید می‌شود فقط تا سقف ۱۰ درصد اجازه واردات داروی خارجی صادر شده و مابقی توسط تولید داخل تامین می‌شود، مگر اینکه داروی تولید داخل تا ۹۰ درصد نیاز بازار را تامین نکند و در این صورت داروی خارجی وارد می‌شود، این یک الزام است.
داروهای تولید داخل استانداردهای لازم و کیفی را دارند
سخنگوی سازمان غذا و دارو در ادامه تاکید کرد که در مجموع داروهای تولید داخل استانداردهای لازم و کیفی را دارند و مطالعات بالینی بر روی این داروها انجام شده است.
جهانپور در واکنش به اینکه مردم به دنبال داروی خارجی هستند و پزشکان داروهای مشابه داخلی را تایید نمی‌کنند، بیان داشت: بخشنامه‌ای صادر شده مبنی بر اینکه شیمی درمانی نباید در مطب‌ها انجام شود به هر حال پزشک دارو را تایید می‌کند و نظام دارویی به گونه‌ای است که تجویز یک برند خاص به نوعی تخلف است.
وی تصریح کرد: اگر پزشکان فکر می‌کنند که داروهای ایرانی عوارض دارد، می‌توانند عوارض را به مراکز ثبت و بررسی عوارض ناخواسته داروها (ADR) گزارش کنند، گرچه مطالعات متعددی انجام شده است، اما اگر باز هم دارویی عارضه‌ای خاص داشته باشد از ادامه تولید آن جلوگیری خواهد شد.
سخنگوی سازمان غذا و دارو تاکید کرد که هر دارویی که تولید مشابه داخلی داشته باشد، حداکثر تا سقف ۱۰ درصد اجازه واردات برای آن وجود دارد.
او در رابطه با کمبود داروی بیماران پیوندی کلیه بیان داشت: در مواردی کمبود داریم، لیست روزانه برای این داروها وجود دارد و مانیتور می‌شود تا تامین شود.
وزارت بهداشت:
داروی تولید داخل بیماران سرطانی مورد تایید است
معنایی ندارد وارد بازی شویم که واردکنندگان دارو سود ببرد
عباس زارع‌نژاد (مشاور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) در این باره به خبرنگار ایلنا گفت: بیماران سرطانی نباید داروی خارجی مصرف کنند. پزشکانی که به بیماران خود می‌گویند، باید برای درمان سرطان داروهای خارجی مصرف کنند، اشتباه می‌کنند، چرا که در شرایطی که نیاز به اولویت‌بندی در واردات دارو وجود دارد و یک دارو در داخل کشور تولید می‌شود، نباید شرایطی به وجود بیاید که نمونه خارجی آن وارد شود. داروی داخلی وجود دارد، موثر و مورد تایید نیز است و باید داروی داخلی مصرف شود، مگر اینکه تولید داخل نداشته باشد.
او افزود: اینکه مردم را به سمت داروی خارجی سوق دهیم و پزشک هم بگوید که بیمار باید داروی خارجی مصرف کند، در حالی که داروی ایرانی وارد چرخه تولید در داخل شده است و مراحل دقیق را هم گذرانده است، معنایی ندارد که وارد بازی شویم که واردکننده سود ببرد. بنابراین با توجه به اینکه امسال تولید داخل نامگذاری شده است، باید در بخش دارو به خودکفایی برسیم، چرا که ارزبری داروی خارجی بسیار بالاست.
۹۶ درصد داروها در کشور تولید داخل است
در ذهن بیمار داروی خارجی را تبلیغ می‌کنند
زارع‌نژاد تصریح کرد: ۹۶ درصد داروها در کشور تولید داخل است، اما ۵۰ درصد مبلغ ریالی آن برای واردات مصرف می‌شود، یعنی چهار درصدی که وارد می‌شود، معادل ۵۰ درصد هزینه‌های کل داروهای کشور است، بنابراین داروهای بسیار گران‌قیمتی به حساب می‌آیند و وقتی یک داروی تولید داخل وجود دارد، چرا باید هزینه‌ها را بالا برد.
مشاور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به اینکه داروی هپاتیت c برای هر دوره‌ای نزدیک به ۲۰۰ میلیون تومان بود، اما الان با یک صدم قیمت و با یک دوره درمان توسط داروی تولید داخل بیماران را نجات می‌دهد، گفت: حال می‌توانیم بگوییم که دارویی که تاثیر یا مشابه خارجی دارد را مصرف نکنند و در عوض داروی خارجی خریداری کنند با این منطق که داروی ایرانی به بدن بیمار نمی‌سازد؟ این تبلیغاتی است که در ذهن بیمار به وجود می‌آورند.
زارع‌نژاد تاکید کرد که داروهایی که خارج از فهرست دارویی است، مشابه ایرانی ندارد و معمولا بیمه آن را پوشش نمی‌دهد و بسیار گران است، بنابراین باید مسئولیت دارویی را بپذیریم که بیمه آن را پوشش می‌دهد و بی‌تدبیری است، اگر که مردم را به سمت داروهای خارجی سوق دهیم و این با هیچ عقل و منطقی جور در نمی‌آید، بالاخره دارویی که در کشور تولید شده، مراحل کیفیت را گذرانده است. به خصوص داروهایی که با روش مهندسی معکوس تولید می‌شوند و آنها هیچ تفاوتی با داروهای تولید خارج ندارند.
کمبود حدود ۳۰ تا ۳۲ قلم دارو در کشور
عدم تخصیص ارز از دلایل کمبود دارو
زارع نژاد تاکید کرد که باید جامعه پزشکی با این امر همراهی کنند، شرایط را درک کنند و این اطمینان برای آنها ایجاد شود که این دارو با مشابه خارجی فرقی ندارد و باید در قالب همایش‌ها و سمینارها و مطالعاتی که در این زمینه انجام شده این باور را ایجاد کرد. برخی پزشکان هم هستند که ممکن است به دلیل وجود بحث‌هایی مردم را به سمت داروهای خارجی سوق دهند در هر صورت باید به این باور برسند که در حال حاضر نیز کمبود برخی دارو وجود دارد.
مشاور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پایان تاکید کرد که شرایط نرمال کمبود دارو در کشور حدود ۳۰ تا ۳۲ قلم دارو است در برخی از اقلام دارویی نه به خاطر تحریم بلکه به خاطر عدم تخصیص ارز، انبارگردانی یا مشکل در توزیع کمبودهایی ایجاد شده است، اما به تدریج به سمت رنج طبیعی کمبود دارو خواهیم رفت.
گزارش: یاسمن خالقیان