رویداد۲۴ شهرداری تهران در طول ۱۲ سالی که در اختیار جریان اصولگرا و به‌طور خاص محمدباقر قالیباف و تیم مدنظر وی بود به قرائت افراد مطلع دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است. از ابهامات مالی و اداری بسیار، پرونده واگذاری املاک نجومی، استخدام‌های بی رویه و بدون قاعده در شهرداری که امروز این سازمان را گرفتار چندین هزار نیروی مازاد کرده تا داستان شهرفروشی و... عملکرد قالیباف و تیم متبوعش را به شدت زیر سوال می‌برد. گرچه اصولگرایان در شورای دوم، سوم و چهارم نیز از این مساله بی بهره نیستند.
بخش‌هایی از اصولگرایان اجازه تحقیق و تفحص و استیضاح از شهردار را در صحن علنی شورا ندادند. حال با روی کارآمدن شورای جدید و به تبع آن شهردار جدید تهران این رویکردها به کلی تغییر کرده و شورا و شهرداری با استراتژی مقابله با فساد و شفاف‌سازی در همه امور وارد عرصه شده‌اند.
در این راستا بوده که بیش از ۱۲ پرونده از عملکرد و تخلفات شهرداری سابق از سوی شهرداری برای بررسی به دستگاه قضا فرستاده شده است. عملکرد شهرداری در این نقطه متوقف نماند بلکه بعضا استخدام‌های بی ضابطه و بدون قاعده نیز جای خود را به روال مشخص اداری و سازمانی داده‌اند تا افرادی شایسته و متخصص وارد شهرداری شوند، گرچه در راستای همین اصلاحات در شهرداری و مبارزه با فساد شهردار قبلی با استعفای خود به نوعی خود را قربانی این پروژه کرد، اما موجب شد تا این رویه همچنان ادامه پیدا کند و شهرداری و شورا با عهد خود با مردم مبتنی بر مبارزه با فساد و شفافیت در امور پایبند بمانند.
برای بررسی عملکرد شهرداری تهران در یک سال گذشته و حواشی پیرامون آن «آرمان» با سیدمحمود میرلوحی عضو شورای شهر تهران و فعال سیاسی اصلاح‌طلب به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.
شورای شهر قرار بوده بر اساس مصوبه‌ای از استخدام بر اساس روابط خویشاوندی در شهرداری جلوگیری کند. چه اقداماتی برای مقابله با متخلفان از این مصوبه صورت گرفته است؟
شورای شهر مصوبه‌ای را تصویب کرده که به موجب آن با آشناگرایی در استخدام و تعیین پست‌ها در شهرداری مقابله خواهد شد. این موارد در استخدام امسال در مقایسه با استخدام‌هایی که در سال 95 و 96 صورت گرفته بسیار ناچیز است. حدود 13 هزار نفر در یک سال آخر مدیریت آقای قالیباف صورت گرفته که 6 هزار نفر از آنها زیر دیپلم بوده‌اند.
کل جمعیتی که در طول مدیریت جدید در شهرداری استخدام شده‌اند 120 نفر هستند که اغلب از دانشگاه‌های برتر تهران فارغ التحصیل شده‌اند. این نیروها تازه نفس هستند و توانایی‌های قابل توجهی دارند که البته جریان رقیب با اظهارات خلاف واقع سعی در تخریب شهرداری جدید دارند. آنها با دامن زدن به چند مورد جزیی که در مقایسه با آنچه در دوره فعالیت آنها صورت گرفته، ناچیز است، سعی در پنهان کردن تخلفات استخدامی خود دارند.
منتها روزی خواهیم گفت کسانی که وارد شهرداری شده‌اند چه نسبت‌هایی با چه کسانی دارند. آنهایی که دست بر انتقاد می‌برند حرفی برای گفتن ندارند و عملکرد خود آنها پرسش برانگیز است. می‌گویند فلان معاون برادر خود را به شهرداری آورده در صورتی که خود آنها می‌دانند برادر آن معاون 20 سال قبل از ورود وی در شهرداری مشغول بوده و اصلا هیچ ارتباطی با انتساب فامیلی ندارد. به هر حال این صحبت‌ها مهم نیست. آنچه مهم است اقدامی است که انجام داده‌ایم و با قصد اینکه به سنت استخدام در شهرداری تبدیل شود آن را نهادینه خواهیم کرد.
مصوبه‌ای که شورای شهر در زمینه تعارض منافع در شهرداری دنبال می‌کند فقط در رابطه با استخدام‌هاست یا حوزه‌های دیگر را هم شامل می‌شود؟
مساله تعارض منافع فقط مخصوص استخدام نیست. مسائل قراردادهاست. مساله انتصاب در حوزه‌های مختلف و... است. مصوبه خوبی در شورای شهر به تصویب رسیده است و بر اساس آن مسائل شفافیت و پاسخگویی و عدالت. همه در شرایط برابر قرار بگیرند یعنی شایسته سالاری مبنای انتخاب، انتصاب و ترفیع شود.
در شهری که دانشگاه شریف، پلی تکنیک، تهران، خواجه نصیر، علم و صنعت دارد و می‌بینیم 3 میلیون نفر فوق‌لیسانس و دکترای بیکار در آن زندگی می‌کنند، آیا شایسته است نیروهای شرکتی زیردیپلم را وارد سازمان کنیم؟ اقدامی که متاسفانه در طول بیش از 10 سال رخ داده است. با مصوبه‌ای که تصویب شده و پیگیری‌های شورا امیدوارم اقدامات سنجیده علمی صورت گیرد. در این بین تبلیغات منفی رقیبان علیه این اهداف و اقدامات مربوط به آن وجود دارد. البته نگرانی‌های دوستان ما هم وجود دارد و حساسیت‌های رسانه‌ها و افکار عمومی هم در میان است که ما استقبال می‌کنیم. از سوی دیگر این شفاف‌سازی در مقیاس بزرگتر برای کشور ضرورت دارد.
برای اینکه این سیل بنیان کن جماعت رانت خوار و فرصت طلب را از بین ببریم و اعتماد عمومی را بار دیگر به جامعه برگردانیم شفاف‌سازی را در جامعه ترویج کنیم باید شفاف‌سازی صورت گیرد. جمعیت رانت خوار و فرصت طلب اعتماد عمومی را از بین بردند، به فرصت‌های اقتصادی در کشور آسیب زدند و با عملکردشان موجب شدند که نیروهای خدمتگزار و شایسته، احساس غم و ضرر کنند لذا باید از طریق پاسخگویی به شفافیت در جامعه دامن بزنیم.
ارزیابی شما از تضعیف شهردار توسط برخی اشخاص و جریان‌ها چیست؟
این اتفاق هم از آن دست رویدادهایی بود که به برکت سازمان و ساختار شیشه‌ای برملا شد. کسی که خود را از جانب شخصی معرفی کرده بود که در یکی از مراکز امنیتی مشغول است. در این راستا جناب افشانی تعجب کرده بود که چرا چنین سفارشی صورت گرفته است و از آنجایی که در سازمان شیشه‌ای چنین آداب و روش‌هایی معمول نیست در مکالمه دوم تصمیم می‌گیرد مساله را از طریق آقای سیف‌الهی پیگیری کند که مشخص می‌شود این اقدام کار جعلی بوده است.
در سازمان شیشه‌ای چنین اقدامات جعلی دوامی نخواهد داشت، چرا که فضای حاکم بر این سازمان شفاف‌سازی و شفافیت امور است و از این رو سریعا برملا خواهد شد. اگر فضایی غیر از این فضا حاکم بود شاید ماه‌ها و سال‌ها چنین مساله‌ای مخفی می‌ماند و سوءاستفاده‌های زیادی صورت می‌گرفت که خوشبختانه در فضای جدید سریعا لو رفته و پیگیری و برخورد با عاملان صورت گرفت. اگر این مساله پیش‌تر اتفاق می‌افتاد کسی به خود اجازه نمی‌داد پیگیری کند، اما سازمان شیشه‌ای کاملا کارآمدی خود را نشان داده است و در راستای شفاف‌سازی اقدامات مفید زیادی انجام داده و خواهد داد.
این اقدامات و اقدامات دیگری از این دست بارها به منظور تضعیف شهرداری صورت گرفته است. این اقدامات و اهدافی که در این زمینه در مقام اقدامات مخرب تجلی می‌یابد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما خیلی نمی‌خواهیم به چنین اقداماتی اعتنا کنیم، بله عده‌ای همه ما را قبول ندارند و عده‌ای رقیب هستند. من هنوز به نکته‌ای که سازمانی بخواهد اقدامی موثر علیه شهرداری صورت دهد، مشاهده نکرده‌ام و فکر نمی‌کنم تاثیر هم داشته باشد. به هر حال اگر آنها اقداماتی می‌کنند، شورا و دیگران حمایت می‌کنند و حل می‌شود.
ضرورت همدلی برای مقابله با چنین اقداماتی احساس می‌شود؟
قبلا هم گفتیم که تیم 22 نفره‌ای هستیم و احساس دوستانمان بر این است که با هم تلاش می‌کنیم و انشاءالله کار را پیش خواهیم برد.
اخیرا آقای فتاح رئیس کمیته امداد امام خمینی(ره) اظهار داشته که اگر آقای محسن هاشمی شهردار می‌شد بهتر بود؛ این مساله دخالت در کار شورا برای انتخاب شهردار نیست و اساسا چه ارتباطی به سایر نهاد‌ها دارد؟
سخنان آقای فتاح دو بخش داشت که هم آقای هاشمی را تکریم و احترام کرد و بعد هم مطلبی برای آقای افشانی گفت که خیلی سودمند بود که شاید این مطلب به خوبی منعکس نشد.
آقای فتاح در مورد آقای افشانی گفت که وقتی وی تودیع می‌شد 22 سکه به او هدیه داده بودند. آقای افشانی مدیر کمیته امداد را دعوت می‌کند و آن 22 سکه را جهت کمک به ایتام به کمیته امداد می‌دهد. این مطلبی است که فقط آقای افشانی، فتاح و مدیر مربوطه کمیته می‌دانند و من این را برملا می‌کنم. به همین دلیل آقای فتاح خیلی از شهردار تمجید و ستایش کرد.
عملکرد شهرداری در این مدتی که شهردار جدید روی کار است را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما حدودا 2 ماه دیگر زمان داریم تا عملکرد شهرداری یک ساله شود. احساس ما این است که تلاش قابل توجهی انجام شد. اینکه چقدر نتیجه بخش بود و توانستیم موفق شویم و تاثیرگذار بوده به‌نظر می‌آید که در این باره باید جامعه، شهروندان و رأی دهندگان اظهارنظر کنند. البته ما خوشبین هستیم که توانستیم همین برندی که اکنون مطرح است و احساس می‌شود که قانونمدار است، قصد دارد ضابطه مند عمل کند، فضا را شفاف کند و پاسخگو باشد و با فساد مقابله کند، انضباط مالی را دنبال کند علمی و کارشناسی عمل کند را پیش ببریم و فکر می‌کنیم افکار عمومی تا حدودی این پیام را دریافت کردند.
چون می‌دانند که کار کردن در شرایط فعلی سخت و شرایط خاص خود را دارد. همین که بالاخره پروژه‌ها فعال می‌شود، باغ‌ها حفظ می‌شود، وضع هوا اگر بهتر نشده حداقل بدتر نشده و نظم و انضباط در کارها آمده به‌نظر می‌آید اقدامات شهرداری تاکنون موثر بوده و پیام شورا به افکار عمومی منتقل شده است.
شهردار تهران همواره بر مبارزه با فساد تاکید داشته و شورای شهر نیز این مساله را با جدیت دنبال می‌کند. چه میزان هماهنگی میان شهرداری و شورا برای مقابله با فساد وجود دارد؟
با شناختی که در این چند ساله از آقای افشانی دارم احساس می‌کنم عزم او برای مقابله با فساد جزم است. دوستان و همکاران نیز در مجموعه شورا نشان دادند که بر مبارزه با فساد مصرند و شناخت نسبی به این مساله وجود دارد. البته این قضیه اژدهای چندسر است و ساده نیست که فکر کنیم با شعار، چند اقدام، این مساله حل خواهد شد.
حقیقت این است که مساله مبارزه با فساد از همه چیز حتی جنگ با صدام و ترامپ سخت‌تر است. به‌ویژه در اینجا سخت‌تر است چون در جای دیگری باید کاری را کارمندی انجام دهد که بعضی اوقات تخلف صورت گرفته یا رشوه‌ای داده می‌شود، اما اینجا منافع طرفین مطرح است و متاسفانه به‌نظر می‌آید افراد پذیرفته‌اند که گزارش کردن و گزارش دادن تخلفات در اینجا به راحتی جاهای دیگر نیست. لذا باید کار سنگینی در شفافیت، آموزش جامعه و کارکنان، برخورد با تخلف، فساد و همه اینها و کارهایی که در حوزه قراردادها و مزایده ها، مناقصه‌ها و جلوگیری از رانت و مسائلی از این دست باید کار دامنه دار و گسترده‌ای صورت گیرد.
البته نمی‌خواهم بگویم چون کار دامنه دار است نمی‌توان آن را رها کرد، نه چون بحمد‌الله ما کار را پیش می‌بریم، اما با همه وسعت و جدیتی که در جمع کار دوستان است این کاری است که باید همه‌جانبه همه کمک کنند. به‌خصوص باید شهروندان کمک کنند تا بتوانیم اقدامات موثری انجام دهیم و در مرحله نخست فساد را مهار کنیم و در مرحله بعد نیز به درمان بپردازیم و بتوانیم شهرداری را از فهرست سازمان‌های مشکل دار و با نرخ بالای تخلف به سطح عادی بیاوریم تا بلکه در رده سازمان‌های خوشنام قرار گیرد.
باید کار سنگینی انجام شود که این عزم جزم در شورا و شهرداری وجود دارد. امیدواریم این اراده سست نشود و رسانه‌ها و افکار عمومی همکاری کنند، دامن بزنند و مطالبه کنند تا انشاءالله به نتیجه برسیم.
یکی از ویژگی‌های کشورها و شهرهای در حال توسعه این است که اقتصاد آنها بزرگ می‌شود. اگر در چنین شرایطی به ساز و کارهای مدرن و مرسوم در دنیا پایبند نباشیم قطعا با یک اقتصاد بزرگ شرایط نابسامانی ایجاد می‌شود. در حقیقت اقتصاد بزرگ شده اما به صورت رانتی و در آن اختلاس‌های بزرگی رخ می‌دهد که بعضا باور آنها مشکل است.
چطور می‌شود صحبت از ردپای مافیا در همه بخش‌ها ، مواد غذایی تا سایر بخش‌ها همچون پسماند و... باشد؟ علت این امر آن است که اقتصاد ما بزرگ شده اما در حوزه فرهنگ مقررات شرایط اجتماعی رسانه‌ها و نظارت دستگاه‌های نظارتی به درستی محقق نشده است.
بسیاری از فشارهایی که به شهرداری وارد می‌شود از ناحیه مبارزه با فساد است. این مساله را چه میزان قبول دارید و تحلیل شما در این باره چیست؟
همه چیز موفقیت ما در گرو همین مساله است. یک قلم از این موضوع سال گذشته همین داستان شرکت رسا تجارت و 4500 میلیارد منابع است. اگر نظم و انضباط مالی و قانون مداری و سلامت حاکم شود بسیار منافع فوق‌العاده‌ای دارد و همه گره‌ها را می‌گشاید. ما اگر الان این کار را می‌کنیم به این خاطر است که فکر می‌کنیم افکار عمومی پشتیبان ماست.
پیمانکاران سالم، توانمند و دارای برند فنی پشتیبان هستند. زمانی که رانت ایجاد و فساد ایجاد می‌شود و پارتی بازی جای سلامت را می‌گیرد همه چیز به مشکل می‌خورد. پروژه‌ها با تاخیر انجام می‌شود، منابعی که اختصاص پیدا می‌کند در پروژه مصرف نمی‌شود و به جاهای دیگری می‌رود و طوری هزینه می‌شود که بعد‌ها دود آن به چشم همه خواهد رفت. این فساد است. با این حال فکر می‌کنم با روالی که ما انجام می‌دهیم خیلی پروژه‌ها ارزان‌تر تمام خواهد شد و کیفیت پروژه‌ها بالاتر خواهد رفت و مردم راضی خواهند شد.
شهرداری جایی است که همه با آن سر و کار دارند و اگر اینجا سالم و قانونمند باشد بسیار می‌تواند موجب رضایت جامعه باشد و در تولید و توزیع ثروت و رضایت مردم بسیار نقش داشته باشد. در حالی که اگر مسیر ناهموار را برود تخلفات و فسادهایی رخ خواهد داد که پیامدهای آن یکی دوتا نیست. امیدواریم این عزم را دوستان افکار عمومی، شهروندان و به‌خصوص رسانه‌ها رها نکنند و هر روز مطالبه کنند تا قدمی به جلو برداریم. امروز منابع و فرصت‌ها بسیار گسترده شده و متاسفانه مسابقه‌ای برای کسب رانت و استفاده فرصت‌ها توسط افرادی که استحقاق آن را ندارند، ایجاد شده است.
امروز جامعه به واسطه آسیب بخش خصوصی و اینکه دولت صلاحیت بنگاهداری را ندارد آسیب دیده است. در حقیقت از سویی دولت صلاحیت بنگاهداری را ندارد و از سوی دیگر بخش خصوصی آسیب دیده، لذا در این میان خلأیی شکل گرفته و موجب ایجاد فضای رانتی شده است که در این فضا افرادی که صلاحیت‌های فنی علمی تجربی و مالی را ندارند می‌توانند سوءاستفاده کنند، بر همین اساس متاسفانه مافیاهای مختلفی شکل گرفته که همه جا را قبضه کردند.