رویداد۲۴-مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی استان تهران با اشاره به وجود یک میلیون و صد هزار مهاجر مجاز و غیرمجاز در سطح استان تهران نسبت به ورود گسترده مهاجران بنگلادشی در سال‌های آینده به کشور هشدار داد.سعید بیات (مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی استان تهران) با بیان اینکه اداره کل اتباع استان تهران دارای یک مرکز بازگشت، سه مرکز خدمات و یک اردوگاه مراقبتی است، گفت: از ابتدای تیرماه طرح آمایش ۱۳ آغاز شود. این طرح هرساله به منظور بازشناسی و تمدید اعتبار کارت‌های اقامت موقت اتباع خارجی برگزار می‌شود.
وی با اشاره به آمار اتباع بیگانه در کشور خاطرنشان کرد: در استان تهران حدود ۲۱۹ هزار نفر دارای کارت آمایش معتبر و حدود ۲۱۰ هزار نفر دارای پاسپورت طرح خانواری هستند، حدود ۶۴۰ هزار نفر اتباع غیرمجاز برآورد شده‌اند که در مجموع حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر مهاجران مجاز و غیرمجاز در سطح استان تهران هستند. البته معتقدیم که مهاجران غیرمجاز بیش از این تعداد هستند، چراکه بسیاری از این افراد بین استان‌ها سیال و در پایش‌های آماری قرار نگرفتند.
مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی استان تهران با اشاره به اینکه از جمعیت حدود سه میلیون نفری اتباع بیگانه در داخل کشور نیمی از آنها مجاز و نیمی دیگر غیرمجاز هستند، گفت: بیش از یک سوم اتباع بیگانه در استان تهران حضور دارند، البته این امر دلایل مختلفی دارد. یکی از دلایل اصلی آن میل به سکونت در استان تهران است که این امر در شهروندان ایرانی نیز صادق است و به دلیل جاذبه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مردم کشور خودمان نیز تمایل به زندگی در تهران را دارند. اتباع بیگانه نیز برای یافتن شغل بهتر و درآمد بیشتر به تهران می‌آیند.
حضور یک سوم اتباع خارجی کل کشور در تهران
بیات با بیان اینکه حضور این اتباع در شهر تهران تبعات بسیاری دارد، خاطرنشان کرد: بزرگترین باری که حضور این مهاجران به استان تهران وارد می‌کند بار اقتصادی است. این مهاجران علاوه بر اینکه از همه زیرساخت‌ها و سرانه‌های کشور که برای آنها یارانه پرداخت می‌شود مانند آموزش، درمان، حمل‌ونقل استفاده می‌کنند، فرصت‌های شغلی که در استان ما وجود دارد را نیز اشغال می‌کنند.
وی با تاکید براینکه در حال حاضر از اهدافی که برای حضور اتباع در کشورمان در نظر داشتیم فاصله گرفته‌ایم، گفت: قبل از انقلاب از این افراد در برخی از مشاغل که فاقد متقاضی ایرانی بود، استفاده می‌شد، اما این سال‌ها از این هدف بسیار فاصله گرفته‌ایم. در حقیقت از قبل انقلاب قرار بود از اتباع بیگانه برای کارهای سخت و طاقت‌فرسایی که متقاضی در ایران نداشت استفاده شود، اما در حال حاضر شرایط به گونه‌ای شده که بسیاری از کارهای تخصصی را این افراد فراگرفته‌اند و اشغال کرده‌اند. به طور مثال اگر بخواهید یک کار ساختمانی انجام دهید، همه آنچه در حوزه کار ساختمان لازم داشته باشید از کارگر ساده تا بنای ماهر، سرامیک‌کار، لوله‌کش و برق‌کار را می‌توانید از اتباع بیگانه از جمله افغانستانی‌ها استفاده کنید. حتی در برخی از اصناف حضورشان بسیار پررنگ است.
استفاده کارفرمایان از کارگران غیرایرانی مجاز در تهران
وی با بیان اینکه غالبا آمار اتباع خارجی در کشور ما مربوط به کشور افغانستان است، اما اتباع غیرمجاز دیگری مانند پاکستانی‌ها و بنگلادشی‌ها نیز در تهران حضور دارند که آمارشان نسبت به اتباع افغانستانی قابل توجه نیست، گفت: براساس ضوابط جاری و قوانینی که در حوزه کار تعریف شده اتباع بیگانه در چهار حوزه مجاز هستند که فعالیت داشته باشند، اما متاسفانه به دلیل اینکه تعداد این افراد در کشور بسیار زیاد است و همچنین کشور ما همیشه دچار مسائل خاصی بوده که نتوانستیم به تمام این مسائل به طور خاص بپردازیم و آن را ساماندهی کنیم.
مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی استان تهران با اشاره به اظهارات مقام معظم رهبری و رییس‌جمهوری درباره مشکل بیکاری، گفت: ساماندهی حوزه کار با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، در این زمینه نیز قوانینی وجود دارد. ماده ۱۸۱ قانون کار نیز به صراحت اعلام کرده است، کارفرمایانی که از کارگران خارجی غیرمجاز استفاده می‌کنند باید برای آنها احکامی مانند زندان در نظر گرفته شود. از سوی دیگر متولی حوزه اتباع اداره کل امور اتباع هر استان است که باید نظارت کافی براین حوزه داشته باشد بنابراین جلساتی را برگزار کردیم تا بتوانیم تیم بازرسی را که اداره کل تعاون کار ورفاه اجتماعی استان تهران برعهده دارد را تقویت کنیم و نیازمند پشتیبانی مقامات قضایی در این زمینه هستیم.
ترغیب کارفرمایان به استفاده از کارگران خارجی مجاز
بیات با بیان اینکه هر کارفرمایی به دنبال این است تا برای تامین منافع خود از نیروی کار ارزان‌تر استفاده کند گفت: اداره کار تعاون و رفاه‌اجتماعی استان توان این را دارد که همه کارگاه‌ها را پایش و کارگران غیرمجاز را شناسایی کند بنابراین برای اینکه بتوانیم این حوزه را مدیریت بهتری داشته باشیم باید میل کارفرما را برای استفاده از کارگران ارزان‌قیمت خارجی کمتر کنیم یا حداقل نسبت به بکارگیری اتباع مجاز داری مجوز کار سوق دهیم.
وی با بیان اینکه باید قوانین موجود را که مهمترین آن ماده ۱۸۱ قانون کار است و مجازات زندان را برای کارفرمایی که از نیروی کار خارجی غیرمجاز ارزان استفاده می‌کند فعال کنیم گفت: با اجرای این قانون می‌توانیم هزینه‌های استفاده از نیروی کار ارزان را برای کارفرمای ایرانی بالا ببریم و این کار باعث می‌شود استفاده از نیروی کار ارزان قیمت برای کارفرما صرفه اقتصادی نداشته باشد. این موضوع در دستور کار اداره کل امور اتباع استانداری است همچنین در حوزه‌های دیگر با ساماندهی و جلساتی که در این زمینه داشتیم به شدت دنبال می‌شود.
مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی استان تهران با بیان اینکه برخی از نهادها نیز از اتباع بیگانه استفاده می‌کنند توضیح داد: متاسفانه با این معضل مواجه هستیم که برخی از نهادهای دولتی یا شهرداری‌ها از کارگران خارجی حتی کارگران غیرمجاز استفاده می‌کنند این موضوع سفره ایرانی را کوچک می‌کند و باعث می‌شود همین رمق باقی‌مانده در حوزه اشتغال کشور کمتر شود و از بین برود بنابراین امیدوارم اگر امسال بتوانیم این جدیت را در همه دستگاه‌های ذیربط ایجاد کنیم نتیجه خوبی بگیریم. البته فکر می‌کنم با توجه به حضور گسترده اتباع در استان تهران اثر این اقدامات در استان تهران یک اثر ملی باشد.
۸۶۰ میلیارد تومان هزینه تحصیل فرزندان اتباع خارجی در کشور
بیات با اشاره به فرمان مقام معظم رهبری درخصوص ثبت‌نام فرزندان لازم التعلیم اتباع غیرمجاز گفت: چندسالی است که فرزندان اتباع غیرمجاز نیز می‌توانند در مدارس کشور ثبت‌نام و تحصیل کنند و تاکنون گزارشی مبنی بر اینکه فرزند اتباع غیرمجاز برای ثبت‌نام در مدرسه مشکلی داشته‌است نداشته‌ایم. سالانه حدود دو میلیون تومان سرانه آموزشی برای هر دانش‌آموز است و البته تفاوتی ندارد که برای یک فرد ایرانی باشد یا فرزندان اتباع. در حال حاضر نیز در کشور حدود ۴۳۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی داریم که با توجه به سرانه آموزشی برای هر دانش‌آموز حدود دو میلیون تومان در کشور ، سالانه حدود ۸۶۰ میلیارد تومان هزینه دانش‌آموزان اتباع بیگانه می‌شود.
تحویل روزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ اتباع غیرمجاز به ارودگاه‌ها
وی با بیان اینکه دستگاه‌ها مجاز نیستند به اتباع غیرمجاز ارائه خدمات داشته باشند گفت: براساس قانون اتباع غیرمجاز که در استان تهران حضور دارند باید توسط نیروی انتظامی دستگیر و برای طرد از کشور تحویل اردوگاه مراقبتی استان تهران شوند. ما نیز آمادگی را داریم تا با هر تعداد و ظرفیتی که نیروی انتظامی از اتباع بیگانه به ما تحویل دهد، براساس قوانین از کشور طرد کنیم. در حال حاضر نیز به طور میانگین روزانه ۱۰۰ الی ۱۵۰ نفر از اتباع غیرمجاز به اردوگاه تحویل داده می‌شود. اتباع غیرمجازی که بیش از سه بار از کشور طرد شده و بازگشته‌اند را به مدت یک ماه در این ارودگاه‌ها نگهداری می‌کنیم که البته هزینه‌های زیادی از لحاظ غذا و درمان برای کشور دارد.
مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی استان تهران با بیان اینکه ما هیچ‌گاه خدماتی را که به اتباع بیگانه در کشورمان دادیم رسانه‌ای نکرده‌ایم گفت: کشور در حوزه‌های مختلف سرانه‌های بسیاری را صرف این افراد می‌کند، متاسفانه ما این موارد را به خوبی منعکس نکردیم. پناهندگان جنگی کشورهای همسایه براساس قوانین کنوانسیون بین‌المللی به کشور ما وارد شدند اما در حال حاضر از آن شرایط خارج شده‌اند و به پناهندگان جویای کار یا اقتصادی تبدیل شده و در حقیقت افرادی هستند که به کشور ما به امید کسب درآمد یا به دست آوردن شغل بهتر می‌آیند.
وی با بیان اینکه شرایط حضور اتباع بیگانه بویژه اتباع افغانستان در کشور ما فراهم است خاطرنشان کرد: این افراد وقتی از کشورشان به ایران می‌آیند در همین‌جا ساکن می‌شوند در حالی که اگر شرایط زندگی برای آنها مهیا نبود از اینجا مهاجرت می‌کردند به سمت کشورهای اروپایی اما در حال حاضر ما شاهد این هستیم که علیرغم عدم کمک نهادهای بین‌المللی مانند کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در خصوص تامین هزینه‌های این بخش عظیم از مهاجران در کشور، دولت جمهوری اسلامی ایران متقبل هزینه‌های معیشتی، بهداشتی، رفاهی و ... این جمعیت چند میلیونی شده است و این به زیرساخت‌های کشور ما فشار مضاعف وارد می‌کند. البته این سازمان در خصوص پناهندگان مجاز به کشورهای مهاجرپذیر کمک می‌کند.
۹۵۰ مورد حمله به اماکن مهاجران در آلمان در سال ۲۰۱۷
مدیر کل امور اتباع و مهاجران استان تهران با بیان اینکه در همه جای دنیا برای مهاجران شرایط بسیار سختی را ایجاد می‌کنند و مهاجران در ارودگاه‌ها نگهداری می‌شوند، تاکید کرد: در کشورمان اجازه می‌دهیم تبعه غیرمجاز نیز از خدمات تحصیلی برخوردار شود. همچنین مردم ما با اتباع کشورهای دیگر زندگی مسالمت‌آمیزی دارند و تاکنون شنیده نشده که در کشور ما یک گروه نژادپرست به اتباع دیگر کشورها تعرض کند و آنها را مورد آزار و اذیت قرار دهد، در حالی که در سال ۲۰۱۷ گزارشی در کشور آلمان منتشر شد که براساس آن حدود ۹۵۰ مورد حمله به مسلمانان و اماکن آنها مانند مسجد گزارش شده است، اما در کشور ما علیرغم فشارهای اقتصادی چنین موضوعاتی مشاهده نشده و زندگی بسیار مسالمت‌آمیزی با اتباع بیگانه داشتیم و مردم نیز حساسیتی در این زمینه ندارند.
وی درباره حمایت اداره اتباع از مهاجرانی که به هر دلیل مورد تعرض قرار گرفته‌اند، گفت: نظام جمهوری اسلامی ایران معتقد است براساس دستورات قرآن کریم همه انسان‌ها گرامی و مکرم هستند، بنابراین نگاه ما این است که همه چیز در چارچوب قانون باید باشد و به دنبال این هستیم که همه موضوعات در مسیر قانون طی شود. قاطبه افراد افغانستانی که در ایران ساکن هستند، افراد خوب و شرافتمندی هستند، نوامیس اتباع برای ما مانند نوامیس خودمان هستند. از همین‌رو مهم این است که اگر اتفاقی برای کسی بیفتد باید در مسیر و مدار قانون سپری شود و قوانین جزایی کشور ما تفاوتی بین اتباع بیگانه و شهروند کشور خودمان ندارد و عدالت قضایی در خصوص همه افراد اجرا می‌شود.
بیات در بخش دیگری از صحبت‌هایش درخصوص فرزندان زنان ایرانی که به عقد یک تبعه خارجی در می‌آیند، گفت: فرزندانی که حاصل ازدواج رسمی و قانونی مادر ایرانی و پدر خارجی هستند برابر قانون می‌توانند وقتی به سن ۱۸ سال تمام رسیدند تابعیت جمهوری اسلامی ایران را تقاضا کنند. البته توصیه ما این است که زنان ایرانی با اتباع خارجی ازدواج نکنند، اما در صورتی که ازدواج کنند شرایطی را ایجاد کردیم تا این زنان با مشکلات کمتری مواجه شوند البته مشکل عمده این زنان هویت فرزندانشان بود که این موضوع نیز رفع شده است.
کودکان کار توسط باندهای قاچاق از بنگلادش و پاکستان به ایران می‌آیند
وی همچنین با بیان اینکه کودکان کار غالبا پاکستانی بوده و از طریق باندهای قاچاق به کشور وارد می‌شوند، خاطرنشان کرد: با پدیده‌ای به نام قاچاق سازمان یافته انسان مواجه هستیم. عمدتا افرادی که از این طریق قاچاق می‌شوند پاکستانی و بنگلادشی هستند به طور مثال چندی پیش در منطقه دماوند چند زن و کودک پاکستانی دستگیر شده بودند که با دستور مقام قضایی این افراد پذیرش شدند، اما اگر دستور قضایی نباشد ما براساس قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و فاقد سرپرست کودکان اتباعی که زیر سن قانونی هستند و حکم طرد از کشور را ندارند تا زمان رسیدن به سن قانونی به سازمان بهزیستی تحویل داده می‌شوند و در آن زمان از کشور اخراج می‌شوند.
کاهش نرخ جرم و جنایت توسط اتباع بیگانه در سال‌های اخیر
مدیر کل امور اتباع و مهاجران استان تهران تاکید کرد : این افراد متاسفانه در قبال معادل سه میلیون تومان در سال از خانواده‌‌هایشان اجاره می‌شوند و به مدت یکسال در دیگر کشورها به عنوان متکدی به کار گرفته می‌شوند متاسفانه پدیده قاچاق انسان در همه کشورها وجود دارد. قانون اتباع و مهاجران خارجی را نیز در خصوص پاکستانی‌ها یا افرادی که از طریق این باندهای قاچاق وارد کشور می‌شوند، اجرا می‌کنیم و آنها توسط نیروی انتظامی بازداشت و به مراکز ما تحویل داده می‌شوند. از همین‌رو روزانه با دستگیری اتباع پاکستانی، افغانستانی و بنگلادشی مواجه هستیم که به ارودگاه‌های ما تحویل داده شده و بعد از طی مراحل اداری از کشور خارج می‌شوند.
وی با تاکید براینکه مهمترین برنامه این است که از ورود غیرقانونی این افراد به کشور از طریق باندهای قاچاق جلوگیری کنیم، گفت: کشورهای پاکستان و افغانستان از نظر رفاه اجتماعی و اقتصادی از کشور ما سطح پایین‌تری دارند، بنابراین براساس تبلیغات قاچاقچیان انسان، این افراد برای یافتن درآمد بیشتر به صورت غیرمجاز به ایران می‌آیند. تمام تلاش ما این است که قانون را اجرا کرده تا اجرای قانون باعث شود میل ورود به کشور ما که براساس تبلیغات سازمان یافته در کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان افزایش یافته را کاهش دهیم.
بیات با بیان اینکه ۴ دهه است که میزبان اتباع بیگانه در کشورمان هستیم، گفت: در سال‌های اول انقلاب نرخ باسوادی اتباع ۶ درصد بوده است. در حالی که امروز نرخ باسوادی این افراد ۶۶ درصد است همچنین نرخ جرم و جنایت اتباع بیگانه در این سال‌ها به شدت کاهش یافته است و فرهنگ‌سازی مناسبی در این زمینه صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه اتباع غیرمجاز کشورها غیر هم‌مرز با جمهوری اسلامی ایران پس از دستگیری توسط نیروی انتظامی به سفارت کشور متبوعشان تحویل داده شده و از طریق سفارت به کشورهایشان بازگرداننده می‌شوند، تاکید کرد: یکی از معضلات ما اتباع غیرمجاز بنگلادشی هستند و از آنجا که ما مرز زمینی با این کشور نداریم موضوع خروج این افراد مشکلاتی را برای ما ایجاد می‌کند باتوجه به اینکه بنگلادش کشور بسیار ضعیفی است اگر جلوی ورود این افراد گرفته نشود ما با حجم زیادی از مهاجران بنگلادشی در سال‌های آینده روبرو خواهیم بود.
ارائه خدمات بیمه سلامت به اتباع خارجی
مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی استان تهران با اشاره به خدماتی که به اتباع بیگانه ارائه شده است، گفت: یکی از این اقدامات، ایجاد شرایط لازم برای استفاده اتباع خارجی از خدمات بیمه سلامت است. اقشار آسیب‌پذیر در این طرح به صورت رایگان بیمه می‌شوند. البته این مهم با همکاری کمیساریای عالی سازمان ملل و امور پناهدگان انجام می‌شود.
وی ادامه داد: تاکنون نیز حدود ۸۳۰ نفر از اتباع افغانستانی در رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی فارغ‌التحصیل شده‌اند. همچنین به ۲۱۰ نفر از این افراد بورسیه ادامه تحصیل داده شده و حدود ۱۸ هزار دانشجو و ۱۳ هزار طلبه از اتباع بیگانه در کشور مشغول به ادامه تحصیل هستند و هزینه‌های بسیاری انجام شده تا سطح علمی، فرهنگی و اجتماعی اتباع افغانستانی ارتقا پیدا کند این موضوع باعث شده تا همزیستی بین ما و اتباع بیگانه در کشورمان بیشتر شده و تعارض فرهنگی کمتری داشته و هزینه کمتری از این بابت بپردازیم. همچنین در زمانی که به کشورشان باز می‌گردند زمینه ساز تغییرات فرهنگی و اجتماعی در کشور خودشان باشند.
گفت‌وگو: نجمه رحمتی