رویداد۲۴-اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی تهران که به عنوان پارلمان بخش خصوصی دارای ارکان و وظایف متنوعی در اقتصاد کشور است، از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که در این بین بخش بازرگانی بیشترین نماینده و بخش معدن کمترین نماینده را در اتاق بازرگانی تهران دارند.
پس از حصول توافق هسته‌ای و اجرایی شدن برجام در سال گذشته، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی یا همان پارلمان بخش خصوصی به یکی از محل‌ها و نهادهای پر رفت و آمد اقتصادی در عرصه داخلی و خارجی بدل شده است، تا جایی که در ماه‌های اخیر تقریبا تمامی هیات های اقتصادی و تجاری که به ایران سفر کرده‌اند در بالاترین سطوح در اتاق بازرگانی حضور یافته و با رییس اتاق دیدار و گفت و گو کرده‌اند.
با این بهانه به سراغ بررسی ساختار و ارکان مختلف تشکیل دهنده اتاق بازرگانی رفته‌ایم تا کمی بیشتر با این نهاد مهم اقتصادی که به لحاظ تاریخی 90 سال در تاریخ اجتماعی ایران قدمت دارد و امروزه هم بیش از سال‌های اخیر به مرکز توجه‌ها تبدیل شده است، آشنا شویم.
مروری کوتاه بر تاریخ شکل‌گیری اتاق بازرگانی در ایران
در 16 مهر 1305 شمسی اولین اتاق تجارت در ایران بنام «اتاق تجارت تهران» در وزارت بازرگانی در تهران تشکیل شد و تا سال 1341 فقط اتاق بازرگانی در کشور فعالیت داشت، اما از مدتی قبل‌تر از آن زمزمه تشکیل اتاق صنایع و معادن با شکل‌گیری صنایع جدید مطرح شد و در نهایت در آبان 1341 اتاق صنایع و معادن با عضویت هیات نمایندگی شامل 30 نفر از کارخانه‌داران و معدن‌داران کشور تشکیل شد.
اما «اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران» در اسفند سال 1348 با ادغام دو اتاق بازرگانی و اتاق مجموع اعضای اتاق ایران، شعبه تهران به 7070 نفر و در 20 شعبه دیگر به 1825 نفر رسید.
در قانون ادغام اتاق‌ها، هیات نمایندگان اتاق ایران 72 نفر پیش‌بینی شده بود که 35 نفر نماینده شعبه تهران، 20 نفر نماینده شعبه‌ها و 17 نفر نماینده 25 اتحادیه سندیکاهای تولیدکنندگان، صادرکنندگان و وارد کنندگان وابسته به اتاق بودند که صنایع و معادن ایران به وجود آمد.
در سال 1357 نیز بلافاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی هیاتی به فرمان حضرت امام(ره) اداره امور اتاق بازرگانی را در دست گرفتند و در اولین انتخاباتی که پس از ماموریت کمیته منتخب امام(ره) در اتاق صورت گرفت، سید علی‌نقی خاموشی به سمت ریاست اتاق ایران و ریاست اتاق تهران انتخاب شد.
ساختار اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران چگونه است؟
اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران شامل 60 نفر است. از این تعداد 40 نفر نماینده بخش خصوصی هستند که هر چهار سال یک‌بار از طریق انتخابات و توسط دارندگان کارت بازرگانی که دارای حق رای دادن و مشارکت در انتخابات اتاق هستند انتخاب می شوند.
اما 20 عضو دیگر، نمایندگان بخش دولتی هستند که از این تعداد 15 نفر توسط وزیر صنعت، معدن و تجارت و پنج نفر دیگر توسط وزیر جهاد کشاورزی برای حضور در اتاق تهران معرفی می شوند.
اتاق بازرگانی به غیر از بخش بازرگانی که می توان گفت هویت اصلی اتاق شناخته شده است شامل سه بخش دیگر صنایع، معادن و کشاورزی می شود چهار بخشی که هر یک بر اساس آنچه در قوانین اتاق معین شده، تعدادی نماینده دارد.
در هشتمین دوره اتاق بازرگانی که انتخابات آن اسفند سال 1393 برگزار شد و جلسات هیات نمایندگان به طور رسمی از اردیبهشت پارسال تشکیل شد، از میان 40 عضو و نماینده بخش خصوصی در اتاق تهران بخش بازرگانی با 16 نماینده یعنی 40 درصد از کل نفرات بیشترین سهمیه را در اتاق تهران دارد.
پس از بخش بازرگانی حوزه صنعت با 14 نماینده و 35 درصد از مجموع نمایندگان انتخابی در رده دوم قرار دارد. بخش کشاورزی نیز با شش نماینده و 15 درصد از نمایندگان انتخابی و بخش معدن با چهار نماینده و 10 درصد از کل نمایندگان در جایگاه سوم و چهارم قرار دارند.
همچنین در شروع کار و اولین جلسه هیات نمایندگان در هر دوره اتاق بازرگانی تهران هیات رییسه که به عنوان مهمترین و تاثیرگذارترین رکن اتاق شناخته می شود با رای هیات نمایندگان انتخاب می شود. هیات رییسه اتاق شامل شش عضو است رییس، دو نایب رییس، منشی، خزانه دار و دبیرکل که توسط رییس اتاق معرفی می شود.
اتاق بازرگانی تهران به صورت ماهانه جلساتی را با عنوان جلسات هیات نمایندگان اتاق تهران با حضور هیات رییسه و اعضای هیات نمایندگان برگزار می کند که در این جلسات مهمترین مسائل و موضوعات روز اقتصاد کشور، بخش خصوصی و مسائل جاری اتاق بازرگانی را مورد بررسی، ارزیابی و تحلیل قرار می دهند.
مهمترین وظایف اتاق بازرگانی تهران شامل چه مواردی است؟
اتاق بازرگانی وظایف و نقش های متعددی در نظام اقتصاد کشور دارد. در تعبیری کلی اتاق بازرگانی به عنوان مشاوره قوای سه گانه شناخته و معرفی می شود.
اما به غیر از این نقش مشورتی، اتاق بازرگانی دارای مسئولیت‌ها و وظایف دیگری هم هست که اهم آن ها شامل ارائه تسهیلات و کمکهای فنی و اقتصادی با همکاری سازمان سرمایه گذاری و کمکهای فنی و اقتصادی ایران به منظور جذب سرمایه گذاری خارجی، ارتباط و همکاری با اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن سایر کشورها، صدور و تمدید کارت بازرگانی و عضویت اتاق، صدور گواهی مبدا، تایید اسناد تجاری، امور ویزای تجاری، برگزاری دوره های آموزشی در خصوص بازرگانی خارجی و امور مالیاتی، ارائه خدمات مشاوره در زمینه سرمایه گذاری خارجی در ایران، ارائه خدمات مشاوره حقوقی، ارائه خدمات مشاوره در زمینه مسائل مرتبط با امور مالیاتی، حل و فصل اختلافات با مراجع دولتی، صدور معرفی نامه جهت اخذ جوایز صادراتی، داوری و حل اختلافات بین تجار، اعزام هیأت‌های تجاری به خارج از کشور و پذیرش هیات های تجاری از خارج از کشور، تعامل با سازمانهای مرتبط با استاندارد کالاها و خدمات و... می‌شود.
کمیسیون‌های تخصصی اتاق بازرگانی تهران چگونه عمل می‌کنند؟
یکی دیگر از ارکان مهم اتاق بازرگانی تهران کمیسیون های تخصصی و مشورتی است. در حال حاضر اتاق بازرگانی تهران شامل هشت کمیسیون تخصصی و مشورتی از جمله کمیسیون های اقتصاد سلامت، انرژی و محیط زیست، بازار پول و سرمایه، تسهیل کسب و کار، تسهیل تجارت و توسعه صادرات، صنعت و معدن، گردشگری، و کشاورزی، آب و صنایع غذایی می شود.
در میان کمیسیون های تخصصی اتاق بازرگانی کمیسیون های صنعت و معدن و تسهیل تجارت به ترتیب با 18 و 17 دارای بیشترین عضو هستند و کمیسیون گردشگری و اقتصاد سلامت به ترتیب با پنج و شش عضو کمترین اعضا را دارند.
هر یک از این کمیسیون ها دارای یک رییس، دو نایب رییس و همچنین تعدادی عضو عادی می‌شوند. حضور هر یک از اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران بر اساس آیین نامه تشکیل کمیسیون های اتاق بازرگانی حداقل در یک کمیسیون الزامی است و حداکثر امکان حضور در دو کمیسیون برای اعضا هیات نمایندگان وجود دارد.
به غیر از اعضای کمیسیون‌های تخصصی افراد دیگری از جمله نمایندگان تشکل‌های مرتبط با کمیسیون، نمایندگان دولتی مرتبط با کمیسیون و کارشناسان و مشاوران مرتبط می توانند در جلسات کمیسیون ها حضور داشته باشند.