رویداد۲۴ اوایل تیرماه بود که یک مقام بلندپایه وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد: شرکتهایی که نفت خام ایران را خریداری میکنند باید تا ابتدای نوامبر خرید نفت را به طور کامل متوقف کنند، در غیر این صورت با تحریمهای قدرتمند آمریکا مواجه خواهند شد.
تصمیم ترامپ نشان میداد بر خلاف اوباما، قصد کاهش پلکانی صادرات نفت ایران را ندارد. دولت اوباما در دوران تحریمهای قبلی از خریداران خواسته بود واردات نفت ایران را هر ۱۸۰ روز به میزان ۲۰ درصد کاهش دهند، اما وزارت خارجه آمریکا این بار تایید کرد خریداران نفت ایران باید خریدشان را با هدف رساندن به صفر، تا چهارم نوامبر کاهش دهند. دولت ترامپ تاکید کرد انتظار ندارد به شرکتهایی که نفت ایران را خریداری میکنند یا در صنعت انرژی این کشور سرمایه گذاری میکنند هیچگونه معافیتی اعطا کند.
هرچند اعمال تحریمها در دولت ترامپ سختگیرانهتر به نظر میرسید اما دولت آمریکا در زمان اوباما به سرعت توانست صادرات نفت ایران را کاهش دهد، زیرا تا حدود زیادی از حمایت متحدان اروپایی خود برخوردار بود. کشورهای اروپایی نیز تحریمهای خود را علیه صادرات نفت ایران اعمال کرده بودند که خرید این قاره را در ظرف مدت شش ماه به صفر رسانده بود. اما این بار انگلیس، فرانسه و آلمان و اتحادیه اروپا با خروج ترامپ از توافق هستهای به شدت مخالفت کرده و تدابیری را برای حمایت از شرکتهای خود در برابر تحریمهای ثانویه وضع کردند. این تحریمهای ثانویه شرکتهایی را که با نهادهای ایرانی تحت تحریم همکاری میکنند مجازات کرده و مانع دسترسی آنها به بازار آمریکا و سیستم مالی بینالمللی میشود.
از سوی دیگر مشتریان سنتی نفت ایران هم همچنان پای نفت ایران ایستاده اند. حتی چین میزان واردات نفت از ایران را افزایش داده است و صادرات نفت ایران به هند و کره جنوبی همچنان ادامه دارد و با وجود اینکه آمریکا قاطعانه تصمیم به حذف نفت ایران گرفته بود اما اکنون بعد از گذشت یک ماه از تصمیم مذکور مذاکره درباره معافیت محدود برای واردکنندگان نفت خام این کشور ادامه دارد.
ادامه مذاکره برای معافیتدر این راستا یکی از مسئولان ارشد آمریکایی اعلام کرد: دولت آمریکا همچنان قصد دارد با آغاز تحریمها در ماه نوامبر امسال، صادرات نفت ایران را کاهش دهد، اما دیپلماتها همچنان به مذاکره درباره معافیتهای محدود برای واردکنندگان نفت از ایران ادامه میدهند. هدف آمریکا توقف کامل صادرات نفت ایران است و ما در پی اعطای معافیت یا استثنا نیستیم، اما مشتاقیم که درباره درخواستها بحث کنیم و آنها را به صورت موردی بررسی کنیم.
پیشبینی میشود مشتریان عمده نفت ایران از جمله چین و هند، راهی برای ادامه واردات نفت از ایران بیابند و ترکیه نیز اعلام کرده است به خرید نفت از ایران ادامه میدهد.
از سوی دیگر، دیگر امضاکنندگان برجام بر پایبندی خود به این توافق تأکید کردهاند. وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان و انگلیس نیز دوشنبه، ۱۵ مرداد ماه در بیانیهای مشترک بر تعهد خود بر حفظ صادرات نفت و گاز ایران، تأکید کردند. اروپا با واردات روزانه ۷۰۰ هزار بشکه نفت از ایران، حدود یک چهارم از خرید جهانی نفت ایران را به خود اختصاص داده است و برخی شرکتهای اروپایی توافقهایی برای کمک به توسعه میدانهای نفت و گاز ایران امضا کردهاند.