رویداد۲۴ حضور ماهیگیران خارجی در آب‌های ایران قصه دیروز و امروز نیست. تا چند سال پیش وجود آنان انکار می‌شد یا صحبت از حضور آنان در محافل عمومی در حد پچ‌پچ بود و اگر صدایی به اعتراض از تریبونی بلند می‌شد با تکذیبیه‌های قوی در گلو خفه می‌شد. اما اکنون که روزبه‌روز حضور کشتی‌های ماهیگیری چینی و هندی‌ها بر پهنای خلیج فارس پررنگ‌تر از دیروز شده است و زنگ هشدار فعالان زیست محیطی و اقتصادی به تبعات جبران ناپذیر هجوم ماهیگیران خارجی از هر تریبونی بلند شده، تکذیبیه‌های قوی جایش را با حرف‌های ضد و نقیض مسئولان عوض کرده است.
ضد و نقیض‌گویی شیلات درباره ماهیگیران خارجی
بسیاری از کارشناسان نوک پیکان انتقاد خود را به سوی سازمان شیلات نشانه رفته‌اند و این سازمان را مقصر اصلی جولان کشتی ماهیگیری خارجی‌ها بر آب‌های ایران می‌دانند و می‌گویند ماهیگیران چینی تور خود را با مجوز شیلات روی منابع خلیج فارس پهن می‌کنند. با این وجود، سازمان شیلات زیر بار نمی‌رود.
حضور کشتی‌های چینی در خلیج فارس و دریای عمان مناقشه‌برانگیز شده است. عده‌ای می‌گویند، این کشتی‌ها به چینی‌ها تعلق دارند، اما از خلیج فارس و دریای عمان بهره‌برداری کرده و هر چیزی گیرشان بیاید صید می‌کنند، اما مسئولین می‌گویند این کشتی‌های ترال متعلق به جمهوری اسلامی ایران هستند که مجوز آنها از سوی سازمان شیلات ایران صادر شده است.
لازم به ذکر است که ترال (Trawl) یا «گوفه» تور ماهیگیری بزرگی به شکل قیف است که از دو طرف به تخته‌هایی متصل و معمولاً به دنبال شناور در بستر دریا کشیده می‌شود.
چند ماه پیش «هدایت‌الله میرمرادزهی» مدیرکل شیلات سیستان‌وبلوچستان، به مهر اعلام کرد که کشتی‌های چینی وجود دارند، اما متعلق به چینی‌ها نیستند و دارای شریک ایرانی‌اند و از سویی، مجوزهای یک تا دو ماهه برای کشتی‌های صید «ترال» چینی و تنها برای صید ماهی‌های غیرماکول (حرام‌گوشت) صادر شده است.
«حسین حسینی»، مجری طرح توسعه پایدارصید فانوس ماهیان هم در همان زمان به فارس گفته بود: کاهش میزان ذخایر در آب‌های کم‌عمق جنوب ربطی به فعالیت شناورهای صیادی ندارد، بلکه صید بی‌رویه قاچاق صیادان سنتی علت اصلی است.
او در پاسخ به این‌که شنیده می‌شود به دلیل فعالیت بیش از حد و تعداد زیاد کشتی‌های صیادی چینی در آب‌های جنوب، ذخیره ماهیان برای صید بومی و سنتی به‌شدت کاهش یافته، با رد این موضوع گفت: تمام کشتی‌های صیادی فعال در آب‌های جنوب تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران و با پرچم ایران است که برای فعالیت باید گواهی ثبت سازمان دریانوردی و سازمان شیلات را مطابق چارچوب و آیین‌نامه‌های صید و صیادی دریافت کنند و اگر هم کشتی‌ای تحت عنوان چینی یاد می‌شود، قطعا شریک تجاری طرف ایرانی است.
حسینی همچنین به این نکته اشاره کرد که شناورهای صیادی در عمق بالای ٢٠٠ متر فعالیت می‌کنند که ربطی به محدوده برداشت صیادان سنتی ندارد، چرا که صیادان سنتی در عمق‌های کم با گونه‌های متفاوت و محدوده‌های متفاوت فعالیت می‌کنند.
البته «حسن صالحی»، رئیس سازمان شیلات به صورت کلی وجود صیادان چینی در آب‌های ایران را منکر شده و گفته است که چینی‌ها به‌طور کل در آب‌های ایران حضور ندارند و در آب‌های آزاد صید می‌کنند.
رانت پشت پرده کشتی‌های چینی
در این میان حتی برخی از پشت پرده‌هایی خبر می‌دهند. چند وقت پیش نماینده مردم بندرعباس در مجلس از رانت‌ها و پشت پرده‌هایی خبر داد که باعث حضور کشتی‌های چینی در آب‌های ایران شده است. «احمد مرادی» به خانه ملت گفته است کشتی‌های صنعتی نباید در محدوده منابع آبی کشور به صید بپردازند. بنده احساس می‌کنم، پشت پرده صید کشتی‌های چینی در سواحل جنوبی کشور رانت‌هایی نهفته است و این افراد با استفاده از خلاهای قانونی، صیدهای بی‌رویه توسط کشتی‌های چینی را ساماندهی کرده‌اند.
او گفته است صیدهای بی‌رویه آبزیان توسط کشتی‌های صنعتی و چینی صیادان را گله‌مند کرده است، این درحالی است که صیادان سنتی به جز صید ماهی منبع اقتصادی دیگری برای ارتزاق ندارند، اما متاسفانه کشتی‌های صنعتی با صید ماهی‌های خرد و بزرگ، اقتصاد صیادان داخلی را بر هم می‌زنند.
در ادامه انتقادات نمایندگان مجلس نماینده مردم چابهار در مجلس نیز در گفت‌وگو با روزنامه جام جم گفته است که نه‌تنها صید ترال توسط کشتی‌های چینی در آب‌های عمان انجام می‌شود، بلکه حدود ٢۶ تا ٢٨ کشتی بزرگ صیادی نیز از استان‌هایی چون هرمزگان و بوشهر برای صید ترال راهی آب‌های چابهار می‌شوند.
«بدالغفور ایران‌نژاد» گفته که وجود نظارت‌های قوی و اعمال محدودیت‌های شدید برای صید مخرب ترال در استان‌های مذکور باعث شده صیادان آنها برای این‌گونه صید راهی آب‌های چابهار شوند و با پرداخت پول به شیلات سیستان‌وبلوچستان و در غیبت نظارت از سوی استاندار و استانداری، بزرگترین لطمه را به ذخایر آبی سیستان‌وبلوچستان و صیادان و مردم محرومش وارد کنند.
سفره صیادان هر روز خالی‌تر می‌شود
علاوه بر نمایندگان مجلس، امامان جمعه شهرهای جنوبی کشور نیز در تریبونهای نماز جمعه انتقاداتی را مطرح کرده‌اند. «عباس کثیر»، امام‌جمعه بندر چارک به رسانه محلی «هرمز» گفته است که با هدایت مسئولان کشتی‌های خارجی به‌ویژه صیادان هندی به آب‌های خلیج فارس ورود پیدا کرده‌اند و زندگی صیادان بومی این منطقه را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده‌اند.
او با اشاره به این‌که زندگی حدود ٧٠درصد مردم غرب هرمزگان به عنوان قطب صیادی ایران از راه دریا می‌گذرد، گفته است سفره صیادان هر روز خالی و خالی‌تر می‌شود و تاکید کرده است: صیادان بومی این منطقه باید صدها مایل را طی کنند بلکه بتوانند چند کیلو ماهی برای امرار معاش خود صید کنند و گاهی هم دست خالی باز می‌گردند.
کثیر با اشاره به عدم رعایت استانداردهای صیادی از سوی صیادان خارجی گفته است: صیادان هندی با استفاده از تورهای صنعتی تمام آبزیان خلیج فارس را صید می‌کنند و از ظرفیت دریا کاسته می‌شود؛ حتی گاهی آبزیان را از بین می‌برند به گونه‌ای که پس از گذشت دو سال، جوابگوی نیازهای بومیان منطقه نیست. البته پیش از او امام‌جمعه جاسک هم درباره ورود صیادان چینی به حریم ماهیگیران ایرانی تذکر داده بود.
تبعات زیست محیطی هجوم ماهیگیران چینی در آب‌های ایران
صیادان چینی با قایق‌های مجهز به تکنولوژی جدید به صید ماهی در حجم بالا درایران می‌پردازند و این میزان صید به حدی است که زیست‌بوم منطقه را تغییر داده است. به باورکارشناسان ذخایر دریا با توجه به صید بی‌رویه و نبود اقدام جدی برای تجدید این منابع رو به پایان است.
نکته مهم دیگری که در این بحث حائز اهمیت است این است که صید «ترال» مدت‌ها است که در نقاط مختلف دنیا به دلایل مختلف ازجمله خطرات زیست‌محیطی متوقف یا محدود شده است، امروزه صید به روش ترال به‌شدت در برخی از کشورها کنترل می‌شود و هدف بسیاری از اعتراضات زیست‌محیطی است، زیرا در این روش صید، تور ترال در آب‌های میان‌سطحی، عمیق و حتی کف دریا کشیده می‌شود که این عمل باعث آشفتگی و بر هم خوردن توازن در زندگی موجودات دریایی و حتی برهم خوردن چرخه زندگی در کف دریاها می‌شود، از همین‌رو این روش صید علاوه بر نگرانی‌هایی که برای دوستداران محیط‌زیست ایجاد کرده موجب خسارت‌ها و نگرانی‌هایی برای اقشار مختلف صیادان و ساحل‌نشینان منطقه نیز شده است.
در این روش صید در اکثر موارد به‌طور ناخواسته مقادیر زیادی از آبزیان که جنبه اقتصادی ندارند نیز صید می‌شوند که معمولاً این‌گونه صیدها به‌وسیله کشتی‌های بزرگ و مجهز انجام می‌شود.
دو روز پیش نیز عضو شورای عالی استان‌های کشور با انتقاد از حضور کشتی‌های چینی در خلیج فارس گفت: چینی‌ها با صید ناروا با کشتی‌های بزرگ و صنعتی‌شان، دریا را جارو می‌کنند و نسل آبزیان را از بین می‌برند.
«کیانوش جهانبخش» افزود: به مشاهدات و حرف مردم و صیادان هرمزگان در این زمینه اعتماد کنید. احمد مرادی، نماینده هرمزگان هم پیش‌تر گفته بود: بار‌ها گفته‌ام کشتی‌های چینی در استان‌های جنوبی ناجوانمردانه پدر صیادان بومی را درآورده‌اند. ماهی همواره سر سفره مردم هرمزگان بوده است، اما امروز ماهی کجاست و مردم چطور ماهی کیلویی فلان تومان خریداری کنند؟
منبع: روزنامه همدلی