تاریخ برزیل از بین رفت/ فاجعه برزیل در انتظار موزه های ایران

موزه ۲۰۰ ساله برزیل با ۲۰ میلیون شی تاریخی در آن که نمونه‌های منحصر به فردی از آثار تاریخی جهانی را در خود داشت، روز گذشته در آتش سوخت. مقامات این کشور هر کدام این فاجعه را با یک جمله تفسیر کردند و گفتندکه این بدترین تراژدی فرهنگی است و از اینکه تاریخ برزیل یک باره از بین رفت همه مردم برزیل اندوهگین شدند غیر از آن‌ها علاقه‌مندان به تاریخ، فرهنگ و هنر و موزه داران نیز عمیقا در شبکه‌های اجتماعی اظهار تاسف کردند. از جمله موزه داران ایرانی.

آتش سوزی در موزه برزیل اتفاقی است که هر لحظه همه موزه‌های جهان را تهدید می‌کند. این دلهره در میان موزه داران جهان افتاده است که چنین بلایی نیز بر سر موزه شان بیفتد. در این میان موزه داران ایرانی هم از اتفاق پیش آمده برای موزه برزیل متاسف و برای موزه‌های ایران نگران شدند.

رضا ابهری یکی از موزه داران ایرانی گفت: این اتفاق فقط برای برزیل نیست چه تضمینی وجود دارد که موزه‌های ما هم دچار این مشکل نشوند و یک شبه تاریخمان از بین نرود. آن هم در موزه‌هایی که تمام دلخوشی شان داشتن یک کپسول آتش نشانی است که اگر آن‌ها را هم چک کنید می‌بینید خیلی وقت است شارژ نشده اند. چون پول نداشتند و یا برای موزه دار اهمیتی نداشته است. مگر موزه داران برزیلی این تمهیدات را انجام نداده بودند پس چرا چنین مشکلی برایشان پیش آمد. ما هم باید بیشتر حواسمان به بنا‌های تاریخی و اشیای موزه‌ای آن‌ها باشد.

زهرا پیشه ور از راهنمایان موزه در شیراز گفت: در یکی از مهمترین موزه‌های ما کپسول آتش نشانی وجود دارد، اما کارکنان بلد نیستند با آن کار کنند چه فایده‌ای دارد؟ حتی یک بار هم آتش نشانی به موزه ما نیامده تا شرایط را بسنجد و یا اینکه می‌دانم موزه‌های دیگر امکان اطفای حریق را ندارند، چون در جایی واقع شده اند که امکان دسترسی به آن مشکل است. برخی دیگر از موزه‌ها بنا‌های قدیمی هستند که نمی‌توان هر فعالیتی را برای اطفای آن‌ها انجام داد بنابراین ما هم از وقتی که خبر آتش سوزی در برزیل را شنیده ایم بسیار نگران شده ایم و گفتیم که آن‌ها که از ما بودجه و علم بیشتری دارند چنین بلایی سر موزه هایشان آمد چه برسد به ما.

چند تجربه از آتش سوزی موزه‌های ایران

چند سال پیش خبر رسید که موزه رضا عباسی به دلیل اتصالات در یک آبسرد کن دچار حریق شد، ولی گویا آنطور که مسئولان وقت گفتند آسیب جدی به اشیای موزه‌ای نرسید. خبر‌هایی از این دست هر چند وقت یک بار به گوش می‌رسد مانند موزه شهر سوخته که به دلیل اتصال سیم‌های برق دچارحریق شد و تالار آمفی تئاتر آن سوخت. این اتفاقات به یاد می‌آورد که آتش مشکل همیشگی موزه‌های ماست.

در این باره محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه‌های کشور گفت: در موزه‌هایی که جدید ساخته می‌شود، به سیستم اطفای حریق شان توجه خواهد شد و توجه به این مسئله جزو لاینفک هر موزه‌ای است. اما موزه‌هایی را داریم که ساختمان آن‌ها قدیمی است، ولی امکانات لازم برای اطفای حریق در آن‌ها پیش بینی شده است. کمترین امکان داشتن کپسول است که به صورت دستی افراد می‌توانند از آن استفاده کنند و این آموزش از سوی کارشناسان آتش نشانی به آن‌ها داده شده است.

این کارشناس موزه داری تصریح کرد: به فراخور هر موزه و شرایط حاکم، سیستم اطفای حریق در موزه‌ها متفاوت است. برخی از این روش‌ها را نمی‌توان در موزه‌ها برای اطفای حریق انجام داد. به عنوان مثال در یک موزه نمی‌توان از آب برای خاموش کردن آتش استفاده کرد، چون بدتر به اشیا آسیب می‌زند و یا ساختمان به گونه‌ای است که امکان لوله گذاری وجود ندارد. در برخی از روش‌ها از خالی کردن اکسیژن فضای داخلی موزه استفاده می‌شود که، چون در موزه‌ها اغلب انسان وجود دارد، امکان مرگ افراد را در پی خواهد داشت. در عین حال باید زمینه‌های آتش سوزی را در موزه‌ها از بین ببریم. معمولا دلیل آتش سوزی‌ها فرسوده بودن سیستم‌های فنی موزه هاست. مانند فرسوده بودن سیم‌ها و یا سیستم‌ها و تاسیسات و... باید روی رفع این اشکالات تمرکز کرد و مثلا در این مواقع سیستم کل جریان برق موزه‌ها قطع شود. ما سعی کرده ایم که تمام موزه هایمان را مجهز به سیستم‌های مناسب کنیم تا بتوانیم جلوی فاجعه را بگیریم. اما موضوع آتش سوزی در موزه‌ها یکی از دغدغه‌های همیشگی همه موزه داران جهان است و اینکه اگر اتش سوزی رخ داد چه باید کرد.

برگزاری نشست مدیریت بحران در موزه‌ها

وی ادامه داد: هیچ کشوری نمی‌تواند بگوید که صد در صد در مقابل هر نوع آتشی مجهز است. شاید در فرانسه هم تنها موزه لوور باشد که به آخرین متد‌های اطفای حریق در بازسازی اخیر مجهز شده، ولی در همان فرانسه هم موزه‌هایی هستند که این امکانات را به صورت کامل ندارند. اما در هر حال برای موزه‌ها حداقل امکانات اطفا پیش بینی می‌شود. این آرزوی همیشگی موزه داران است که چنین اتفاقی مانند اتش سوزی موزه برزیل برای موزه شان نیفتد. این طور نیست که بگوییم این آخرین اتفاق است و یا موزه عراق آخرین موزه‌ای بود که در هنگام جنگ آسیب دید. همیشگی یک اتفاقی می‌افتد که با اتفاق قبلی متفاوت است، ولی باید تجربه‌های کشور‌های دیگر را هم به دست بیاوریم که ببینیم آن‌ها در زمان بحران چه کرده اند.

کارگر بیان کرد: ما در ایران همیشه از اعتبارات لازم برای مدیریت بحران برخوردار نیستیم، ولی تا جایی که بتوانیم حداقل امکانات را فراهم می‌کنیم. با این وجود در مهر ماه قرار است که از ایکوم جهانی دعوت شود تا در موزه دفاع مقدس با همکاری ایکوم ایران نشست آموزشی درباره مدیریت بحران در موزه‌ها برگزار کنند.