رویداد۲۴ المیرا بابایی: گرانی بی‌سابقه نرخ ارز کمر بازار کامپیوتر ایران را هم مانند دیگر اصناف خم کرده و باعث شد بسیاری از شرکت‌ها و فروشندگان شرایطِ استثنایی و پیش‌بینی نشده‌ای را برای اولین بار در تاریخِ کاری خود تجربه کنند. مشکلات این صنف به زعم فعالان این حوزه تنها به گرانی و نوسان قیمتی محصولات رایانه‌ای ختم نشده بلکه سختگیری‌های گمرک و نگهداری چندماهه اجناس در انبار‌ها باعث شده این بازار با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم کنند.
ماجرای بحرانی شدن بازار کامپیوتر از اردیبهشت ماه کلید خورد و همزمان با تغییرات ناگهانی ارز و تخلفات گسترده در حوزه واردات و ثبت سفارش‌های غیرقانونی زمزمه‌های گرانی کامپیوتر، لوازم الکترونیکی همچون موبایل تبلت و لوازم جانبی آغاز شد.
سونامی گرانی از دومین ماه سال ۹۷ شروع شد و درحالی که تصور می‌شد بعد از مدتی که کالا‌های «آی تی» درگروه دوم و سوم تخصیص ارز دسته‌بندی شدند این امید وجود داشت که که این اقدام دسترسی واردکنندگان به ارز را تسهیل کرده و روندِ ورود کالا‌های آی‌تی را که با بحرانِ کمبود در بازارِ داخلی مواجه بودند را شتاب بخشد، اما متاسفانه حتی این اقدام هم کارساز نشد و اکنون بعد از گذشتِ بیش از چندین ماه از ابتدای سال جدید و تلاشِ فعالانِ بازار برای تامین کالا‌های آی‌تی نه تنها وارداتِ این کالاها انجام نشده است بلکه بسیاری از محصولات خریداری شده از قبل نیز اجازه ترخیص از گمرک و عرضه به بازارِ بحران‌زده رایانه را پیدا نکرده‌اند.
قیمت‌های عجیب و غریب در بازار کامپیوتر
قیمت‌ها دربازار کامپیوتر شکل عجیب و غریب پیدا کرده است و اصلا شبیه واقعیت نیست. سیدمهدی میرمهدی کمیجانی رییس صنف فناوران رایانه درمورد وضعیت قیمت‌ها در محصولات الکترونیکی به رویداد۲۴ می‌گوید: قیمت لب تاپ نزدیک به ۲ برابر شده است و حتی لوازم جانبی نظیر کیبورد، ماوس، اسپیکر، هدفون و هدست رشد ۴ برابری یا حتی بیشتر داشته است. برخی برند‌ها نظیر لب تاپ مک بوک که قبلا ۸ میلیون تومان بود به ۲۲ میلیون تا ۳۰ میلیون رسیده است و قیمت لب تاپ‌های برند‌های دیگر نظیر asus acer، Dell که قبلا قیمت ۴ میلیون تومانی داشت به ۹ میلیون تومان رسیده است.
از تعطیلی واحدهای صنفی کامپیوتر تا نبود جنس در بازار
بررسی میدانی رویداد۲۴ از بازار کامپیوتر ایران نشان می‌دهد بسیاری از فروشندگان کامپیوتر مجبور به تعطیلی واحد صنف خود شده‌اند و آن‌هایی هم که مغازه‌هایشان باز است، به حالت نیمه تعطیل درآمده‌اند و کالایی برای خرید و فروش در مغازه ندارند. فروشندگان می‌گویند تمام کالا‌های موجود را به مصرف‌کنندگان عرضه کرده‌اند و کالایی برای عرضه ندارند و منتظر ترخیص کالا‌های خود هستند که چندماهی است در انبار‌های گمرک ایران دپو شده است و با بهانه‌های مختلف از ترخیص آنها خودداری می‌شود.
میرمهدی کمیجانی می‌گوید: دلیل اینکه در بازار کامپیوتر خرید و فروشی انجام نمی‌گیرد این است که اصلا کالایی وجود ندارد و چندماهی است که کالا‌های واردشده در انبار‌های گمرک درحال خاک خوردن است و با وضع قوانین سختگیرانه و غیرمنطقی فشار را بر واردکنندگان هر روز بیشتر می‌کنند و زمانی که واردکننده موفق نشود جنس خود را به بازار تزریق کند، اتفاقات بعدی نظیر گران شدن یا احتکار آن امری محتمل است.
او گفته است: این روز‌ها شرکت‌های واردکننده لوازم کامپیوتر یک به یک در صف تعطیلی قرار گرفته‌اند و بسیاری از آنان مجبور به تعدیل کردن بسیاری از نیرو‌های خود شده‌اند چرا که توان پاسخگویی هزینه روزانه خود را ندارند بنابراین این تحریم‌های داخلی است که مشکلات زیادی برای این صنف به وجودآورده است.
۲۰۰ کانتینر در انبار گمرک درحال خاک خوردن است
او بیان کرد: نزدیک به ۲۵۰۰ واحد صنفی لوازم کامپیوتری که اغلب در حد فاصل دو خیابان چهارراه ولیعصر تا میدان ولیعصر و دیگری از پل کریمخان تا خیابان ایرانشهر قرار دارند در وضعیت بحرانی قرار دارند و هیچکس هم به حال این قشر فکری نمی‌کند از طرف دیگر مراجعات مکرر واردکنندگان برای ترخیص کالا‌هایی که چندماه پیش وارد شده است به جایی نمی‌رسد و گمرک با بهانه‌های غیرمنطقی از ترخیص کالاها که نزدیک به ۲۰۰ کانتینر است و ارزشی نزدیک به یک میلیون یورو دارد، خودداری می‌کند.
دلایل گمرک برای عدم ترخیص کالاها چیست؟
به گفته کمیجانی علت عدم ترخیص کالاها ازسوی گمرک متفاوت است؛ برای مثال گمرک به واردکننده در مورد وزن میزان کالای ثبت سفارش شده با کالایی که به گمرک آمده ایراد وارد می‌کند و می‌گوید چون وزن آنها با هم مطابقت ندارد ترخیص نمی‌شود از سوی دیگر برخی از کالاها درثبت سفارش و گمرک برندشان یکی است و تنها در نوع مدل با هم تفاوت دارد که این عامل نیز به عنوان یکی دیگر از علت‌های عدم ترخیص است در حالیکه شرکت فروشنده موقع خرید از نوع قدیمی نداشته و نوع جدید‌تر را ارسال کرده است که اتفاقا هم از لحاظ قیمتی و هم از لحاظ کیفیتی به نفع کشور ما بوده است، اما مسئولین گمرک این مسئله را نمی‌پذیرند.
رییس صنف فناوران رایانه یکی دیگر از سختگیری‌های گمرک را این مسئله عنوان کرد که اگر وارد کننده پارسال هزار دلار کالا وارد کرده بود امسال نیز موظف است به همان مقدار کالا ثبت سفارش کند نه بیشتر که البته تمام این موارد و محدودیت‌ها را از قبل به واردکننده اطلاع‌رسانی نکرده بودند و بعد از ثبت سفارش به اعمال این محدودیت‌ها پراخته‌اند.
دپوشدن کالاها در گمرک به زیان مردم خواهد شد
کمیجانی اظهار کرد: واردکنندگان به وضعیت بسیار بدی رسیده‌اند هم به بانک بدهکاری دارند و زیربار قرض بسیار هستند ازطرف دیگر به ازای دپوشدن کالا‌های خود در گمرک متحمل هزینه‌های گزافی می‌شوند و این هزینه را واردکننده نه از جیب خود بلکه با چند برابر کردن قیمت اجناس خود از مصرف کننده خواهد گرفت که در نهایت دود آن باز هم به چشم مردم خواهد رفت.
مشکلات تصویب طرح پرداخت مابه التفاوت
ایروانی یکی از واردکنندگان کامپیوتر درمورد وضعیت فعلی این بازار به رویداد۲۴ گفته است: از ۱۶ مرداد که در هیات وزیران طرحی مصوب شد که واردکنندگان باید مابه التفاوت کالا‌های خود را بپردازند وضعیت بازار به حالت کما رفت و براساس بخشنامه‌ای که به بانک‌ها ارسال شد قرار شد به ازای هر دلار ۲۸۰۰ تومان داده شود که نحوه اجرای آن به تازگی برای بانک‌ها مشخص شده است و در کمتر از ۲ هفته است که بخشنامه آن به بانک‌ها ابلاغ شده است که در این خصوص چگونه عمل کنند پس اولین مرحله آن که گلوگاه بانکی بود حل شد، اما مشکل دیگر که بعد‌ها به وجود آمد ماندن کالاها در گمرک بود که به دلیل اصلاحیه ثبت سفارش صورت گرفت.
بخشنامه‌هایی که واردکننده از آن بی اطلاع است!
این واردکننده ادامه داد: یکسری دستورالعمل هایی صادر می‌شود که برای واردکنندگان خیلی مشخص نیست؛ برای مثال برای در کارت بازرگانی واردکنندگان سقف واردات مشخص شده که باید طبق آن عمل شود یا اینکه اگر واردکننده‌ای تا سال گذشته فقط نوت بوک وارد می‌کرده است باید تعرفه خود را به همان کالا رعایت کند این درحالی است که هیچ اطلاعیه‌ای از این بخشنامه‌ها به واردکننده‌ها داده نشده است.
روند اعمال قانون ثبت سفارش در گمرک
ایروانی مدعی شد: مطابق قانون عطف به ماسبق روال به این صورت است که تصمیماتی که به هردلیل اجرایی می‌شود، نباید به گذشته برگردد زیرا با این شیوه بسیاری از کالاها همچنان بلاتکلیف هستند به طوریکه در ۵ ماه گذشته ۳۵ میلیون یورو کالا ثبت سفارش انجام شده که از این میزان تنها ۱۵ میلیون یورو موفق به عرضه در بازار شده است و مابقی در گمرک مشمول قانون جدید شده و ترخیص نشده‌اند، در صورتی که این خلاف قانون است و همه می‌دانند کالا‌هایی که درگذشته ثبت سفارش شده است نباید با قوانین جدید اعمال شوند.
او درمورد قیمت‌های فعلی دربازار کامپیوتر گفت: از آنجایی که قیمت تمام شده کالا افزایش یافته است بسیاری از مصرف کنندگان از شمار متقاضیان خارج شده و همین امر رکود در بازار را دامن می‌زند و بازار فعلی آنچنان راکد و بی‌جان است که توان مقاومت دربرابر ارز جدید را ندارد به همین دلیل وضعیت بازار به دلیل خروجی ضعیف کالا و قمیت‌های متفاوت بسیار نامشخص است.