رویداد۲۴ ایرج حریرچی روز دوشنبه در نشست خبری هفتگی با حضور خبرنگاران درباره اظهارات اخیر سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مبنی بر وجود سیستم رصد دارو از زمان واردات تا توزیع و عدم پاسخگویی سازمان غذا و دارو در صورت وقوع احتکار دارو گفت: این موضوع اتفاق شایعی نیست. علت آن این است که برخی از واردکنندگان دارو به خاطر ادعای کمبود منابع، وقتی می‌خواهند دارو را به شرکت پخش بدهند، تقاضای وجه نقد می‌کنند.
وی گفت: مقداری از داروی موجود مانند همه صنایع باید در انبار‌ها وجود داشته باشد. گاهی میزان ذخایر یک دارو به حدود ۴ ماه می‌رسد و در این شرایط توزیع دارو در مراکز خاص دولتی و داروخانه‌های بزرگ انجام می‌شود و از این بابت عذرخواهی می‌کنیم. در این شرایط نیز نمی‌توان همه دارو‌های موجود در انبار‌ها را وارد همه داروخانه‌ها کنیم.
حریرچی ادامه داد: دسترسی درباره دارو‌های داخلی وجود دارد، اما درباره دارو‌های خارجی مشکلاتی در چند سطح وجود دارد. به طور مثال گاهی یک داروی خارجی جزو فهرست دارویی کشور نیست و برای آن نسخه نوشته می‌شود. وقتی دارویی در فهرست دارویی نیست، قاعدتا در بازار نیز وجود ندارد. از پزشکان نیز درخواست می‌کنیم که چنین دارو‌هایی را تجویز نکنند.
معاون وزیر بهداشت بیان کرد: به جز داروی بیماران خاص، دارویی که نمونه داخلی دارد را نمی‌توانیم وارد کنیم. در مواد اولیه دارویی مشکل جدی وجود ندارد. هر چند اگر کسی مشکلی در این زمینه داشته باشد می‌تواند با سازمان غذا و دارو تماس بگیرد. البته مشکلاتی درباره جعبه و بسته‌بندی دارو وجود دارد که تلاش می‌کنیم برطرف شود.
واکنش به اظهارات اخیر وزیر ارتباطات درباره واردات دارو
وی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره اظهارات اخیر وزیر ارتباطات درباره واردات دارو بیان کرد: وزیر ارتباطات گفت که یک واردکننده دارو، رقم مشخصی را وارد کرده است. سازمان غذا و دارو به هیچ عنوان خودش دارو وارد نمی‌کند. این خبر مربوط به یک واردکننده است و نه سازمان غذا و دارو.
وی افزود: با اقداماتی که در وزارت بهداشت و با همکاری وزارت ارتباطات و با تاکید رئیس جمهوری و هیئت دولت شده، اقدامات بسیار خوبی در ردیابی دارو‌ها در حال انجام است و تقریبا تمام کالا‌های سلامت محور به سامانه تی تک وارد شده است. در زمینه دارو نیز دارو‌های گران و وارداتی به این سامانه وارد شده است. میزان قاچاق نیز در سیستم دارویی بسیار کم است، اما حتی یک مورد نیز اضافه است.
تعداد داروی تجویزی در نسخه‌ها
سخنگوی وزارت بهداشت در ادامه این نشست خبری با بیان اینکه داروی مصرفی در ایران حدود ۱.۲ درصد کل تولید ناخالص ملی کشور یا ۱.۲ درصد کل مخارج ایرانیان را به خود اختصاص می‌دهد، اظهار داشت: این رقم بسیار قابل توجه است. یعنی از هر ۸۳ تومانی که هر ایرانی در سال هزینه می‌کند، یک تومان به دارو اختصاص می‌یابد. از طرفی ۲۸ درصد پرداختی از جیب مردم در حوزه سلامت مربوط به دارو و ملزومات سرپایی است. این میزان بالاترین جزء پرداختی از جیب مردم است. این عوامل باعث می‌شود هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سلامت به موضوع دارو توجه کنیم.
وی افزود: اقدامات متعددی در کشور در سال‌های گذشته برای کاهش اقلام دارو در هر نسخه انجام شده است. بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، در هر نسخه‌ای که نوشته می‌شود به طور میانگین تعداد دارو باید زیر ۲ عدد باشد، اما در کشور ما در دهه‌های گذشته این میزان حدود ۴ عدد بوده است.
حریرچی گفت: در سال ۹۰ تعداد قلم دارو در نسخه به طور میانگین به ۳.۱ رسیده و در سال ۹۶ با اقدامات انجام شده به ۲.۸۸ قلم دارو در هر نسخه رسیده است. این میزان از میانگین توصیه‌ای سازمان جهانی بهداشت بالاتر است.
حریرچی ادامه داد: به جز تعداد اقلام داروی تجویزی در هر نسخه، نوشتن نسخه برای هر بیمار یا عدم لزوم نوشتن آن مطرح است. در کشور‌های اروپای غربی، ۲۵ تا ۵۰ درصد و گاهی تا ۷۰ درصد موارد بیماران مراجعه کنندگان به پزشکان عمومی و خانواده ثابت شده که بدون تجویز دارو قابلیت بهبود دارند، اما در کشور ما بر اساس فرهنگ مردم یا پزشکان، در سطوح عمومی درخواست نسخه یا تجویز نسخه انجام می‌شود.
وی گفت: در کشور‌هایی که رابطه مستقیم مالی بین بیمار و پزشک وجود دارد و نظام پرداخت به ازای ویزیت و خدمت است، معمولا تعدد اقلام دارویی تجویزی بسیار بیشتر از کشور‌هایی است که خرید راهبری خدمت یا پزشک خانواده دارند.
سخنگوی وزارت بهداشت درباره مصرف آنتی بیوتیک و کورتون نیز گفت: مصرف آنتی بیوتیک در نسخه‌های کشور ما نسبت به کشور‌های مشابه بسیار بیشتر است. البته باید توجه کرد که شاخص میانگین مصرف سایر گروه‌های دارویی به جز آنتی بیوتیک و دارو‌های کورتونی در کشور ما نسبت به کشور‌های توسعه یافته کمتر است.
۶.۵ میلیونی ایرانی از فشار خون خبر ندارند
حریرچی افزود: در ایران و کشور‌های مشابه ایران، بسیاری از بیماری‌های مزمن با شدت کم و متوسط که نیاز به درمان دارند، تشخیص داده نمی‌شوند. مثلا ۶.۵ میلیون ایرانی داریم که فشار خون بالا دارند و تشخیص داده نشدند. در ایران ۵۰ درصد افراد بالای ۵۵ سال فشار خون دارند و ۳۵ درصد این افراد مراجعه نکرده یا بیماری آن‌ها تشخیص داده نشده است.
سخنگوی وزارت بهداشت بیان کرد: دو رویکرد نسخه نویسی اجتماعی و پیشگیری در این راستا وجود دارد. توجه به عوامل اجتماعی موثر بر سلامت و تغییر سبک زندگی اخیرا در بسیاری از کشور‌های اروپایی مورد توجه و اقبال قرار گرفته است. پیشگیری سطح چهارم نیز پیشگیری از اقدامات غیرضروری درمانی و بالینی است که می‌تواند بر اقدامات درمانی و تنظیم نسخه‌ها تاثیر مثبت داشته باشد.
نسخه نویسی اجتماعی
حریرچی در ادامه درباره پیشگیری سطح چهارم گفت: در سطح یک و دو و سه خدمات سلامت از عوامل بیماری و عوامل خطر و ... پیشگیری می‌شود. در پیشگیری سطح دوم، اقداماتی انجام می‌شود که در زمان مناسب یعنی وقتی بیماری شدت زیادی ندارد، آن را تشخیص دهیم. به طور مثال وقتی قند خون شروع به بالا رفتن می‌کند، می‌توان دیابت را شناسایی کرد و از آن پیشگیری کرد. این موضوع تشخیص زودرس و غربالگری است. در پیشگیری سطح سوم، اقدامات درمانی و توانبخشی انجام می‌شود تا بیمار به زندگی مناسب برگردد.
وی افزود: در پیشگیری سطح چهارم، پیشگیری از اقدامات زائد یا غیرضروری انجام می‌شود که یا آسیب رسان هستند یا ضررشان بیشتر از نفع آن است. به طور مثال آنژیوگرافی یک اقدام تهاجمی است و ممکن است عوارض ایجاد کند. در این سطح از پیشگیری، اقدامات تشخیصی زائد انجام نمی‌شود. زیرا این اقدامات گاهی غیرضروری است.
سخنگوی وزارت بهداشت ادامه داد: یکی از بزرگترین معضلات آینده زندگی بشر، مقاومت به آنتی بیوتیک است. زیرا آنتی بیوتیک مازاد در انسان و دام مصرف شده و حالا با میکروب‌ها و باکتری‌هایی مواجه هستیم که به آنتی بیوتیک‌های گران نیز مقاوم هستند.
حریرچی گفت: برای راه اندازی پزشکی خانواده، نسخه نویسی اجتماعی و پیشگیری سطح چهارم اولا باید شبکه‌ای از افراد ایجاد شود که با سبک زندگی مردم ارتباط دارند. قبل از طرح تحول سلامت در روستا‌ها بهورز حضور داشت، اما کمبود شدید پزشک و مشکلات مراکز بهداشتی نیز وجود داشت.
وی افزود: در حال حاضر زیرساخت اجرای پزشکی خانواده در روستا‌ها فراهم است و در قسمت‌های عمده‌ای نیز انجام می‌شود. در حاشیه شهر‌ها که بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارد، تک تک افراد مراقب سلامت دارند و در اکثر شهر‌ها به جز کلانشهرها، پوشش مراقبان سلامت به نزدیک ۱۰۰ درصد رسیده است. زمان اجرای این کار بسیار طولانی است و نیاز به زیرساخت‌های لازم دارد.
معاون وزیر بهداشت بیان کرد: مهمتر از همه این‌ها اصلاح نظام پرداخت است. نظام پرداخت فی فور سرویس (پرداخت به ازای خدمت درمانی) باعث می‌شود که پزشک ناخودآگاه بخواهد بیمار بیشتری ببیند. در نتیجه همان طور که رئیس جمهوری هم گفت، بیمار می‌گوید اگر نسخه طولانی نوشته نشود، پزشک بی سواد است و دیگر به او مراجعه نمی‌کند.