رویداد۲۴ «قیمت گازوئیل سهمیه‌ای 300 تومان و نرخ آزاد آن 600 تومان است. نرخ گازوئیل در لب مرز بین شش تا هشت هزار تومان است. مجری گری را رها کن و برو قاچاق سوخت کن».
این جمله را وزیر ارتباطات و فناوری در یک برنامه تلویزیونی خطاب به مجری گفته بود.
نه فقط امروز که ارز هر لحظه با نرخی جدید شوکی تازه به جامعه وارد می‌کند و به برکت سقوط پول ملی و یکه تازی نرخ دلار بر سر این شغل جدید پردرآمد نوعی رقابت سر گرفته است، قبل‌تر از آن نیز قاچاق سوخت یکی از شغل‌های پردرآمد برخی مرزنشینان بوده است.
در حال حاضر طبق آمار غیر رسمی میزان قاچاق سوخت 20 میلیون لیتر در روز اعلام شده است که اگر این میزان حداقل با 7 برابر قیمت هم در خارج از مرز فروخته شود، بنزین یارانه‌ای کشور هر روز 14 میلیارد تومان برای قاچاقچی درآمدزایی می‌کند.
رئیس شورای امنیت کشور در جلسه پنج شنبه هفته گذشته گزارشی از میزان کشفیات فراورده‌های قاچاق نفتی ارائه کرد و اعلام کرده بود بر اساس آخرین آمار، میزان کشفیات فراورده نفتی قاچاق در چهار ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۸۲ درصد افزایش داشته است که این رقم شامل سوخت هم می‌شود.
وزیرنفت نیز در چند روز گذشته در مورد قاچاق بنزین گفت: قاچاق فعال و زیاد شده است. این مختص قاچاقچی هم نیست، همه هستند.
در این بین برخی عدم کنترل درست مرزها، نبود کارت سوخت و تفاوت قیمت فاحش با فوب خلیج فارس را علت اصلی قاچاق این فرآورده می‌دانند. عده‌ای وزارت نفت را مسئول و بعضی نیز مسئولین امنیتی و انتظامی را مقصر می‌دانند.
در هر حال این اتفاق نگران کننده است و ثروت تک تک مردم ایران را در شرایط تحریم به جیب تعدادی معدودی روانه می‌کند.
در همین ارتباط یک استاد دانشگاه گفت: اکنون وزیر نفت هم تائید کرده که قاچاق افزایش پیدا کرده و این خوب است. حتی برخی که آن را کتمان می‌کردند بر این موضوع صحه گذاشته‌اند، قطعا رقم بالاست و قابل پیش بینی نیز بود.
به گفته جواد نوفرستی، دلیل اصلی آن تفاوت قیمت داخل و خارج از کشور است که حتی قبل از این هم که ارزش پول ملی یک سوم شود خروج سوخت از مرزها جذابیت داشت.
وی گفت: اکنون تفاوت قیمت با لب مرز بسیار بالاست وهیچ کسب و کاری بالاتر از قاچاق نیست.
نوفرستی کمرنگ شدن نقش کارت سوخت را نیز دلیل اصلی افزایش قاچاق سوخت عنوان کرده و گفت: کارت سوخت به نوعی سامانه نظارتی است. تک نرخی کردن و حذف سامانه سوخت منجر به افزایش قاچاق سوخت شده است.
اوتصریح کرد: مصوبه مجلس، دولت را ملزم کرده که کارت سوخت را اجرا کنند و این یک پیشنهاد نیست. حدود 7 ماه قبل که دولت در بودجه 97 پیشنهاد افزایش قیمت بنزین را از 1000 به 1500 ارائه کرد، بنده قویا اعلام کردم که جامعه گنجایش پذیرش آن را ندارد، تورمی که ایجاد خواهد کرد کمکی به افزایش قیمت نمی‌کند، ما به آزاد سازی قیمت‌ها باور داریم، اما در حال حاضر نمی‌توان در قیمت‌ها تغییری حاصل کرد. زیرا قیمت از 1000 به 1200 یا 1500 تومان تبدیل شود کمکی به حل موضوع نمی‌کند، چون فاصله قیمتی فروش در مرزها تا 7 برابر است بنابراین حتی اگر قیمت 2000 تومان هم بشود ضمن اینکه جامعه اصلا تحمل ندارد باز هم سه برابر با آن سوی مرز فاصله دارد.
این کارشناس حوزه انرژی تاکید کرد: بنابراین با یک سوم شدن ارزش پول ملی و کاهش قدرت خرید جامعه اثر روانی افزایش قیمت بنزین بسیار بالاست و دولت نیز این ریسک را نمی‌پذیرد.
او به یک اشتباه دولت مبنی بر عدم افزایش نرخ حامل‌ها همزمان با کاهش نرخ تورم اشاره کرده و خاطرنشان کرد: دولت زمانی که تورم حداقل 10 درصد بود نرخ حامل‌های انرژی را تثبیت کرد در 3 سال گذشته وقتی بنزین از بهار 94 تک نرخی شد هیچ افزایش قیمتی روی سوخت اعمال نشد؛ بنابراین باید گفت: وقتی تورم 10 تا 15 درصدی داریم عدم افزایش نرخ سوخت در حد تورم یعنی ارزان‌تر کردن حامل‌های انرژی‌ای که بابت آن سوبسید هم پراخت می‌کنیم.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: در هر حال اگر امروز قیمت بنزین به فرض محال 2000 تومان هم بشود هیچ کمکی به کاهش قاچاق و مصرف نمی‌کند، چون فاصله قیمتی زیاد است ضمن اینکه نه رای می‌آورد و نه دولت ریسک می‌کند.
او به نقد راهکار دیگر مبنی بر کنترل مرزها هم پرداخته و می‌گوید: اینکه تمام مرزها را متر به متر کنترل کنند امکان ندارد، چون خودرو‌ها سوخت را می‌برند و امکان کنترل وجود ندارد.
نوفرستی تنها راهکار موجود را احیای کارت سوخت دانسته و در دفاع از آن تاکید کرد: در تیرماه 86 هم که بنزین سهمیه بندی و سامانه کارت سوخت ایجاد شد میزان مصرف 10 تا 15 میلیون لیتر کاهش پیدا کرد که اسم آن کاهش مصرف نبود بلکه کاهش قاچاق بود، امروز هم هر عددی که اعلام می‌شود مصرف به علاوه قاچاق است. بعد از سامانه کارت سوخت خود دولت و ناجا اعلام کردند میزان قاچاق نزدیک صفر رسید و بعد از آن در دوسال گذشته باز هم می‌بینیم که رشد کرده و از امسال خیلی بیشتر هم شده است.
به گفته او بستن مرزها برای کنترل قاچاق امکانپذیر نیست، چقدر نیرو باید باشد و چه تعداد کشته شوند که جلوی قاچاق گرفته شود؟ در افزایش قیمت هم به هیچ عنوان جامعه کشش ندارد، زیرا نرخ داخل و مرزها در حدی هست که حتی دو برابرشدن هم کمکی به حل موضوع نمی‌کند و باز هم قاچاق به صرفه است، تنها راهکاری که دیر یا زود دولت و مجلس باید آن را بپذیرند کارت سوخت است چه با سهمیه بندی و چه بدون سهمیه بندی.
او یادآور شد: در مورد احیای کارت سوخت هم افراد باید ملزم به استفاده از کارت خودشان شوند یعنی هزینه استفاده از کارت جایگاه دار بالا برود تا کسی غیر از کارت شخصی استفاده نکند.
نوفرستی با تاکید بر اینکه باید کارت سوخت احیا و سهمیه بندی و دو نرخی اجرایی شود، گفت: در دولت نهم و دهم چند میلیون کارت غیر واقعی سوخت و چند میلیون سهمیه غیر واقعی برای خودرو‌های عمومی مثل وانت و تاکسی تعریف شده بود در حالی که اکثر این خودرو‌ها دوگانه سوزند و دولت یازدهم اقدام به انهدام آن‌ها کرد اکنون در صورت اجرای این طرح مدیریت سهمیه‌ها باید به گونه‌ای هوشمندانه و درست انجام شود که اقدام به فروش و یا هرگونه سوء استفاده هزینه‌های فرد را بالا ببرد.
وی ادامه داد: با هر راهکاری که مسئولین امر در نظر می‌گیرند باید هرچه سریع‌تر نسبت به خروج بیت‌المال و ثروت ملی که متعلق به 80 میلیون ایرانی است، اقدام شود.