رویداد۲۴ شهری که بیش از ۴ برابر ظرفیت واقعی، پذیرای خودرو‌ها شده است! تهران بیش از ۴ میلیون خودرو و ۲ میلیون موتورسیکلت دارد که روزانه حدود ۱۷ میلیون سفر درون‌شهری ثبت می‌کنند. براساس آمار رسمی، هر سال با آغاز مهر و شروع سال تحصیلی، میزان سفر‌های درون‌شهری پایتخت به بیش از ۲۰ میلیون سفر می‌رسد.
ترافیک مهر، به‌ویژه در نخستین روز‌های آغاز سال تحصیلی، هر سال با راهکار‌های مشخصی از سوی دست‌اندرکاران نظارت و کنترل ترافیک پایتخت روبه‌رو می‌شود.
اعمال محدودیت موقت در تردد وانت‌بار‌ها و کامیونت‌های توزیع کالا از جمله این راهکارهاست که امسال نیز قرار است در دو هفته آغازین مهر از سوی پلیس به کار بسته شود.
آنطور که سردار محمدرضا مهماندار، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ گفته، با مصوبه شورای ترافیک شهر تهران از اول تا ۱۱ مهر، از ساعت ۶ تا ۹ صبح، کامیونت‌ها و وانت‌بار‌های توزیع کالا اجازه تردد در معابر سطح شهر تهران را نخواهند داشت. این ممنوعیت تا ۱۱ مهر به‌جز پنجشنبه و جمعه‌ها برقرار خواهد بود.
علاوه بر ممنوعیت تردد کامیونت‌ها و وانت‌بار‌های توزیع کالا در ساعت‌های اوج ترافیک صبحگاهی، راهکار‌های دیگری نیز از سوی مدیریت شهری برای کنترل ترافیک نخستین روز‌های مهر اعمال شده است؛ به‌عنوان مثال سال گذشته شاهد شناورسازی ساعت آغاز کار کارمندان دولت بودیم و براساس مصوبه هیات وزیران، در هفته نخست مهر، کارمندان اجازه پیدا کردند در هر ساعتی پیش از ساعت ۹ صبح در محل کار حاضر شوند؛ بدون اینکه تاخیری برای آنها در نظر گرفته شود.
درباره تاثیر اجرای این مصوبه که امسال نیز قرار است به‌کار گرفته شود، روایت‌های متفاوتی وجود دارد؛ پلیس اعلام کرد این اقدام تاثیر چندانی در کاهش ترافیک نداشته و شهرداری از کاهش نسبی ازدحام در معابر در اثر اجرای این مصوبه سخن گفت.
راه‌حل‌های پایدارتر برای کاهش ترافیک
راهکار‌های مدیریت شهری تهران برای کاهش ترافیک نخستین روز‌های آغاز سال تحصیلی، چه موثر باشد چه نه؛ رفته‌رفته در حال تبدیل شدن به اقدام‌هایی تکراری و در نگاهی بدبینانه، بیانگر آن است که این نهاد از به‌کار بستن راهکار‌های موثرتر و دائمی، ناامید شده است. حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا می‌توان راهکار‌های موثرتری در این زمینه به کار بست؟
سیدمحسن طباطبایی مزدآبادی، دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران در پاسخ به این پرسش صمت اظهار کرد: راهکار‌هایی مانند تغییر ساعت شروع کار اداره‌ها بیشتر نقش مُسکن مقطعی را داشته و چندان هم موثر نبوده است.
وی ادامه داد: به‌نظر می‌رسد راه‌حل‌های پایدارتری نیز در این زمینه وجود داشته باشد که یکی از مهم‌ترین آنها، ترویج فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی است. در این راستا شهرداری هم باید ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی را به‌ویژه در فصل پاییز افزایش دهد و هم از سازکار‌های تشویقی مانند پایین آوردن بهای بلیت استفاده کند.
اهمیت آموزش‌های ترافیکی
دبیر کل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران با بیان اینکه موضوع مهم دیگر در این زمینه، آموزش‌های ترافیکی است، گفت: آموزش ترافیک و ایمنی ترافیک باید به کودکان و نیز به پدر و مادر‌ها داده شود. امروز چرخه باطل و معیوبی در زمینه ترافیک و کودکان وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که پدر و مادر‌ها احساس می‌کنند خیابان‌ها به اندازه کافی امن نیستند تا فرزندان‌شان پیاده یا با دوچرخه به مدرسه بروند؛ بنابراین آنها را با خودرو شخصی به مدرسه می‌برند و نتیجه این کار، شلوغ‌تر شدن خیابان‌ها و پایین آمدن ایمنی ترافیک است.
به‌دنبال این موضوع باز هم کودکان کمتری ترجیح می‌دهند پیاده یا با دوچرخه به مدرسه بروند و در نتیجه بر ترافیک افزوده می‌شود.
طباطبایی مزدآبادی افزود: برای حل این معضل باید آموزش‌های ایمنی ترافیک چه به‌طور غیررسمی و چه به‌عنوان واحد درسی، به کودکان و پدر و مادر‌ها داده شود. این کارشناس حمل‌ونقل شهری با بیان اینکه بسیاری از کشور‌های پیشرفته جهان با استفاده از آموزش‌های ایمنی ترافیک، مشکلات ترافیک را حل کرده‌اند، اضافه کرد: این آموزش‌ها از سوی سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی ارائه می‌شود.
لزوم اصلاح رفتار ترافیکی
دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران با تاکید بر اینکه اصلاح رفتار و فرهنگ ترافیکی، راه‌حل بهتر و پایدارتری برای روبه‌رو شدن با ترافیک شهر تهران، به‌ویژه در ابتدای سال تحصیلی به‌نظر می‌رسد، گفت: در این زمینه باید دانش‌آموزان را تشویق کنیم با روش‌هایی مانند پیاده‌روی، استفاده از دوچرخه یا اسکوتر و استفاده از حمل‌ونقل عمومی، خود را به مدرسه برسانند. همچنین مدارس باید طرح و نقشه تردد و حمل‌ونقل ویژه خود را داشته باشند. به‌گفته وی، مدارس باید امن‌ترین و خلوت‌ترین مسیر‌ها را با استفاده از نقشه‌ها و نرم‌افزار‌های مکان‌یاب انتخاب و به دانش‌آموزان معرفی کنند.
طباطبایی مزدآبادی معتقد است برای کاهش ترافیک شهر در ابتدای سال تحصیلی و به‌طور کلی ترافیک مربوط به رفت‌وآمد دانش‌آموزان و دانشجویان در طول سال تحصیلی، باید طرح جامع تردد دانش‌آموزان در شهر تدوین شود؛ این طرح می‌تواند با مشارکت و هم‌افزایی مدیران و کارکنان مدارس، همسایگان، پدرومادر‌ها و دانش‌آموزان تنظیم شود.
او در این زمینه توضیح داد: طرح یادشده باید مسائلی مانند مکان‌یابی مدارس و موقعیت آنها، ساعت کار مدارس برای پایه‌های تحصیلی گوناگون، تعداد دانش‌آموزان هر پایه، نقاط دسترسی به مدرسه هم به صورت پیاده و هم سواره، وضعیت و فاصله منزل مسکونی دانش‌آموزان تا مدرسه، وضعیت تردد اتوبوس‌ها و سرویس‌های مدارس، مکان‌های پیاده و سوار شدن دانش‌آموزان و تعداد و موقعیت کارکنان، معلمان و مدیران مدارس را در خود داشته باشد. مشخص کردن مسیر‌های پیاده و تشویق پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری و اعمال محدودیت ترافیکی در اطراف مدارس، از دیگر الزام‌های این طرح است.