رویداد۲۴ «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا در حاشیه هفتاد و سومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نشستی با همتایان خود از کشور‌های بحرین، مصر، اردن، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات، مصر و اردن بر نقش ناتو عربی برای مقابله با ایران تاکید کرد.
آمریکا به ویژه از ابتدای راهیابی ترامپ به کاخ سفید برنامه‌های متعددی برای مقابله با ایران در دستور کار قرار داده است، هر چند به دلایل متعدد پیشبرد این پروژه با، اما و اگر‌های فراوانی روبروست و از مهم‌ترین چالش پیش روی این برنامه می‌توان به اختلافات میان عربستان و قطر در یکی دو سال اخیر اشاره کرد با این حال «قاسم محبعلی» مدیر کل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه در گفتگو با خبرنگار سیاسی ایرنا معتقد است با وجود روشن نبودن سرنوشت ائتلاف نظامی این کشور‌ها از نظر سیاسی علیه ایران با یکدیگر اتفاق نظر دارند و اگر تهران نتواند مناسبات خود را طوری تنظیم کند که این ائتلاف بشکند مشکلاتی برای ایران ایجاد بروز خواهد کرد.
مدیر کل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه، تحرکات اخیر آمریکا برای تشکیل ناتوعربی را بحث نسبتا قدیمی عنوان کرد و افزود: در لایحه بودجه دفاعی آمریکا در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ آمده است که آمریکا برای مقابله با تلاش‌های ایران در منطقه خاورمیانه شورای همکاری خلیج فارس را تقویت کرده و جبهه متحدی علیه ایران تشکیل دهد.
محبعلی یادآور شد: در واقع مهار ایران بخشی از استراتژی آمریکا در منطقه است و آمریکا قصد دارد با همکاری این کشور‌ها و اسرائیل و ناتو ائتلافی علیه ایران شکل دهد.
تحلیلگر مسائل منطقه درعین حال گفت: اصطلاح ناتو عربی درست نیست، چون ناتو مخفف اتحادیه آتلانتیک شمالی است و «ناتو عربی» غلط مصطلح است و این همان همکاری نظامی شورای همکاری خلیج فارس با آمریکا در خاورمیانه است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا این تلاش‌ها تاکنون نتیجه‌ای داشته است، اظهارداشت: آمریکا با همه این کشور‌ها (عربستان، بحرین، قطر، امارات، کویت و اسرائیل) پیمان دوجانبه نظامی دارد، اما این سازوکار به شکل جمعی به نظر نمی‌رسد، پیشرفتی داشته باشد مخصوصا بعد از این که عربستان، امارات و بحرین، قطر را محاصره کردند، عملا ائتلاف نظامی همکاری شورای همکاری خلیج فارس شکسته شد و فعلا سرنوشت نامشخصی دارد.
کارشناس مسائل بین المللی تصریح کرد: درعین حال همکاری‌های آمریکا با ائتلافی که عربستان، بحرین و امارات دارند، گسترده‌تر شده و از طرف دیگر با توجه به شدت تخریب روابط تهران با ریاض و همین طور اوج گیری تضاد ایران و اسرائیل نزدیکی عملی آن‌ها با این رژیم بیشتر شده است.
محبعلی یادآور شد: اینکه این کشور‌ها از نظر نظامی چقدر پیشرفت داشته اند، خیلی روشن نیست، ولی حداقل از نظر سیاسی علیه ایران اتفاق نظر پیدا کرده اند و اگر ایران نتواند مناسبات خود را طوری تنظیم کند که این ائتلاف بشکند مشکلاتی برای ایران ایجاد می‌کند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تشدید فعالیت‌های تروریستی در ایران را می‌توان نتیجه هماهنگی این کشور‌ها ارزیابی کرد که گفته بودند تنش‌ها را به داخل ایران می‌کشانیم، اظهارداشت: تا زمانی که اطلاعات کافی وجود نداشته باشد، اظهار نظر درباره چنین مسائلی اشتباه است چرا که در منطقه خاورمیانه اختلافات زیادی وجود دارد، نیرو‌های متعدد دولتی، غیر دولتی، تروریستی، افراطی در اغلب کشور‌های منطقه وجود دارند. این نیرو‌ها از فضای اختلافات بین دولت‌های منطقه که درحال حاضر روابط خوبی با هم ندارند و سوء تفاهمات شدید بین ما و این کشور‌ها استفاده می‌کنند.
این کارشناس مسائل منطقه افزود:، اما این که این اتفاقات را به طور مستقیم به این دولت‌ها نسبت دهیم احتیاج به اطلاعات دارد و بهتر است در این خصوص اظهار نظر نکنیم.
وی خاطرنشان کرد: شیوع چنین اتفاقاتی به ضرر همه است و اگر قرار باشد این شیوه در منطقه رایج شود و همه از نقاط ضعف همدیگر استفاده کنند در خاورمیانه سنگ روی سنگ بند نمی‌شود چرا که در اغلب این کشور‌ها گروه‌های مخالف، تجزیه طلب، تروریستی فعال است و نمی‌توان این مسئله را کنترل کرد.
مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه همچنین در پاسخ به این سوال که آیا روابط ایران و عربستان و تنش‌های دو کشور به مرحله غیرقابل بازگشت رسیده است، گفت: البته مناسبات تهران - ریاض در وخیم‌ترین حالت خود قرار گرفته است، اما این که روابط راه حل دیپلماتیک ندارد این طور نیست.
محبعلی یادآورشد: هر مناقشه‌ای حتی اگر به درگیری نظامی برسد نهایتا باید از طریق راه حل دیپلماتیک پایان یابد. خصوصا این که ما و عربستان در نهایت همسایه هستیم و چاره‌ای جز زندگی باهم نداریم بنابراین رهبران دو کشور باید فکر کنند وبه سمت راه حل دیپلماتیک بروند.
وی خاطرنشان کرد: هر چه زمان بگذرد به ضرر هر دو طرف و ملت‌های منطقه است، این همه خرید نظامی و مسابقه تسلیحاتی در منطقه از بیت المال کشور‌های اسلامی پرداخت می‌شود وسودش را کسانی می‌برند که شاید با هر دو مخالف باشند.
این کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که چرا پیشنهاد‌های ایران درباره ایجاد مجمع گفت و گوی منطقه آیا طرح منطقه قوی گوش شنوایی در منطقه نیافته است، اظهارداشت: مناسبات امنیتی خاورمیانه را نمی‌توان صرفا به مسائل و مناسبات میان کشور‌های منطقه محدود کرد بلکه باید مسائلی، چون امنیت بین المللی، انرژی، امنیت آبراه‌ها، اقتصاد جهانی و امنیت تجارت جهانی مد نظر قرار گیرد و قدرت‌های بین المللی هم در این شرایط ذی نفع هستند.
وی خاطرنشان کرد: واقعیت این است اگر کویت تنها بود، صدام این کشور را بلعیده بود یا اگر قطرمناسبات منطقه‌ای و بین المللی نداشت، ایران و ترکیه کمک نمی‌کردند و با آمریکا هم پیمانی نظامی نداشت عربستان سعودی ظرف چند ساعت می‌توانست مساله قطر را حل و فصل کند بنابراین مسائل امنیتی را در چهارچوب دسته جمعی بین المللی و جهانی دید.
مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه ادامه داد: اگر بخواهیم راه حل‌هایی را که ارائه می‌کنیم جنبه عملی داشته باشد باید جنبه‌های بین المللی و جهانی را هم مد نظر قرار دهیم و در غیر این صورت راهکار‌های پیشنهادی زمینه عملی پیدا نمی‌کند کما اینکه اگر این‌ها زمینه عملی داشت این همه اختلافات و بی اعتمادی و درگیری در منطقه وجود نداشت.
وی ادامه داد: اختلافات در منطقه ریشه‌های تاریخی، قومی، مذهبی دارد و باید رقابت‌های بین المللی را هم به این مسائل اضافه کرد؛ بنابراین تا این مسائل دیده نشود راه حل‌های ما ابتر خواهد بود.
کارشناس مسائل بین المللی یادآورشد: از طرف دیگر ما هم نمی‌توانیم به طرف‌های خود که هم پیمان نظامی آمریکا هستند آن هم در شرایطی که آمریکا سیاست اعمال فشار بر علیه ایران اعمال می‌کند اعتماد کنیم.
محبعلی با تاکید بر لزوم بازنگری در مجموعه سیاست خارجی اظهار داشت: باید با بازنگری در سیاست خارجی و اتخاذ یک سیاست همه جانبه با همه بازیگرانی که در منطقه ذی نفع هستند ارتباط برقرار کند و با برقراری یک تناسب در این مناسبات روی چهارچوب منطقه‌ای هم فکر کند.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا قدرت‌های ذی نفع در منطقه قدرت ایران را به رسمیت می‌شناسند گفت: اروپایی‌ها هم در سیاست‌های اتحادیه اروپا و هم توافقاتی که حول مساله هسته‌ای در سعد آباد، هم نامه وزرای خارجه اروپایی در سال ۲۰۰۸ و همچنین برجام گفته اند که روابط با ایران به امنیت منطقه و جهان کمک می‌کند اگر چنین چیزی را به رسمیت نمی‌شناختند به این‌ها هم اشاره نمی‌کردند.
وی اضافه کرد: البته این قدرت‌ها در نوع عملکرد بحث دارند و درست یا غلط می‌گویند سیاست منطقه‌ای ایران در حال حاضر بی ثبات ساز است و ایران می‌تواند سیاست خود را در خدمت ثبات و امنیت قرار دهد این به این معنی است که سیاست ایران برخلاف منافع ماست و، چون منافع مشترکی با ایران نداریم با آن مقابله می‌کنیم و آن را به رسمیت نمی‌شناسیم.
مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه تصریح کرد: واقعیت امروز دنیا این است که امنیت مقوله‌ای دسته جمعی است و نمی‌شود یک طرفه به مسئله امنیت فکر کرد نه ما و نه آن‌ها نمی‌توانند یک طرفه امنیت خود را تامین کنند بخصوص در منطقه حساسی مثل خاورمیانه که همه قدرت‌های بزرگ اعم از آمریکا، اروپا، روسیه و چین هم در این جا منافع دارند.