رویداد۲۴ مرتضی شهبازی‌نیا، با اشاره به صدور دستور موقت صادره در دادگاه لاهه گفت: مرکز امور حقوقی بین‌الملل رییس‌جمهور به ریاست محبی این موضوع را انجام دادند نکات متعددی درباره آن قابل ذکر است و بنظر من یکی از نکات مهمی که قابل ذکر است و باید مورد توجه قرار بگیرد، بحث استفاده از راهکاری قانونی است و اهمیتی که حاکمیت قانون در سطح بین المللی دارد.
رییس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران خاطر شان کرد: اینکه کشوری در مقابل کشوری که صاحب قدرت است متوسل به راهکار قانونی شود، حایز اهمیت است و به نتیجه رسیدن این اقدام مهم است. اینکه عالی‌ترین مرجع حقوقی بین‌المللی ولو بعنوان امر مقدماتی علیه امریکا رای داده فی نفسه حایز اهمیت است و به مفهوم حاکمیت قانون در عرصه بین‌المللی کمک می‌کند.
رییس دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس افزود: جنبه سیاسی موضوع مهم است که به هرحال بالاترین مرجع حقوقی بین‌المللی نادرستی اقدامات آمریکا را تایید کرده است و حتما در افکار عمومی جهان و مردم آمریکا منشا اثر خواهد بود و خود به خود ممکن است منتج به یک آثار و تحولاتی شود.
این وکیل دادگستری بیان کرد: این پیروزی حقوقی در قسمت شکلی و تعیین صلاحیت موضوعی است که بسیار مهم است و باید به آن توجه کرد تردیدهایی از جانب طرف آمریکایی وجود داشت و طرف آمریکایی قائل به صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری نبود و این دستور موقت نشان می‌دهد دیوان دادگستری بین‌المللی در این مرحله صلاحیت خود را پذیرفته و معمولا جایی که در مرحله مقدماتی صلاحیت خود را می‌پذیرد در مرحله رسیدگی نهایی هم قائل به صلاحیت است. در این مساله که بسیار پیچیده بود تیم حقوقی ایران برنده شد و استدلال‌های آنها مورد قبول دیوان قرار گرفت.
شهبازی‌نیا تصریح کرد: اشکالی که از جانب حقوقدانان ما مطرح می‌شود این است که ما از ظرفیت‌های حقوقی خود به خوبی استفاده نمی‌کنیم شاید تمرکز بیش از حد ما بر راهکارهای سیاسی یا بدبینی به مجامع بین‌المللی یا درک نادرست ما از فضای حقوقی بین‌المللی باعث شده که از این راهکارها خود را داوطلبانه محروم می‌کنیم.
وی گفت: مواردی در گذشته بوده که در حافظه تاریخی ما وجود دارد و هرجا که حرف ما مبنای حقوق درستی داشته است به نتیجه رسیدیم نمونه‌اش در همین دیوان دادگستری بین المللی بحث ملی شدن صنعت نفت بود. موارد دیگری هم بود مثل سقوط هواپیمای ایرباس اما خودمان پیش‌تر از آن که به نتیجه نهایی برسد با راه‌های دیگری آن را خاتمه دادیم و متکی به راهکارهای حقوقی نبودیم.
رییس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران بیان کرد: من معتقدم از ظرفیت حقوقی داخل کشور آمریکا نیز باید بهره ببریم و بهتر است این کار را کنیم. در بسیاری از دعاوی که علیه ما مطرح شده است ، دادگاه داخلی امریکا رای صادر کرده‌اند اگر ما حاضر می‌شدیم احتمال اینکه نتیجه متفاوت می‌گرفتیم زیاد بود.
این حقوقدان ادامه داد: در مورد مراجع بین‌المللی نیز با اعتماد بیشتری می‌توان برخورد کرد. نمی‌خواهم قضاوت کنم که دادگاههای داخلی یک کشور چه آمریکا چه کشورهای دیگر فارق از بحث‌های سیاسی و تعصبات ملی است یا خیر ما حداقل از لحاظ نظری باید تصور کنیم این امکان وجود دارد که بر رای دادگاهها تاثیر بگذاریم.
وی ادامه داد: در این زمینه دو رویکرد وجود دارد یکی اینکه در دعاوی که در دادگاههای داخلی که علیه کشور ما مطرح می‌شود، حضور پیدا کنیم و دفاع شود و تصمیمات دولت امریکا را با چالش مواجه کنیم یا اینکه در این دادگاهها حضور نداشته باشیم و دفاع نکنیم و بعدا آرا دادگاه را مورد خدشه قرار دهیم. بنظر من راهکار بهتر این است که در دادگاهها حاضر شویم و دفاع کنیم. باید از ظرفیت موجود استفاده کنیم و حتی بسیاری از تصمیمات دولت ترامپ را می‌شود مورد خدشه قرار داد که دیدیم در برخی ایالت‌ها این امر اتفاق افتاده است این کار راهکارهایی دارد که تابع ملاحضات سیاسی است.
شهبازی‌نیا ادامه داد: مساله مهم این است دستور موقت راهکار اجرا دارد ممکن است تا شورای امنیت برود اما امریکا انجا حق وتو دارد و بنابراین از این جهت ممکن است به نتیجه دلخواه نرسیم ولی به هرحال از حیث افکار عمومی و مجالی که برای کشورهای اروپایی مهیا می‌شود تا با تصمیمات یکجانبه امریکا مقابله کنند بسیار با اهمیت است ما نمی‌توانیم بگوییم دستور موقت منشا اثر نیست. اهمیت دستور موقت این است کانال‌های مالی در سه حوزه باید باز باشد و مهمترین بخش این دستور بند ۳ است که طرفین را ملزم کرده که وضع را بدتر از این نکنند بطور ضمنی امریکا نباید تحریم جدید وضع کند و برای تحریم امریکا ۱۳ آبان جنبه بازدارنده دارد و امیداوارم امریکا به حقوق بین المللی تمکین کند.