رویداد۲۴ عضو مجلس خبرگان رهبری و استاد حوزه علمیه قم گفت: در حوزه علمیه امروز انگیزه های طلاب برای تحصیل متفاوت است؛ طلاب درآمد مالی خوبی ندارند و این امر بر انگیزه تحصیل آنان تأثیر گذاشته است. از سوی دیگر کاملاً مشخص است که در حوزه علمیه نظارت کامل و یک دست وجود ندارد. زی طلبگی هم نسبت به گذشته تغییر کرده، سابقاً ما طلبه زلفی نداشتیم، حال اکثراً زلفی هستند به عنوان مثال در مدرسه فیضیه همه زلفی و اندکی معمم هستند.
حوزه علمیه از نظر کمی در سطحی بالا ولی از نظر کیفیت در سطحی پایین قرار دارد
آیت الله سیدهاشم بطحایی گلپایگانی در گفت وگو با شفقنا به برخی از نواقص بر جای مانده حوزه علمیه اشاره و اظهار کرد: به نظر من در حال حاضر حوزه علمیه از نظر کمی در سطحی بالا ولی از نظر کیفیت در سطحی پایین قرار دارد بدین معنا که آمادگی، جدیت، تلاش و انضباطی که قبل از انقلاب در حوزه علمیه وجود داشت، امروز وجود ندارد.
متأسفانه انگیزه ها برای تحصیل در حوزه علمیه تغییر کرده است
او ادامه داد: کسانی که در گذشته برای تحصیل حوزوی به حوزه علمیه می آمدند، انگیزه ای جز دین و دانش نداشتند و اصلاً در فکر امتیازات مادی، منصبی، مقامی و اداری نبودند؛ از سوی دیگر راهی برای آنها باز نبود تا به این دسته از مسایل بیاندیشند لذا همواره با انگیزه ای دینی و دانشی به حوزه علمیه می آمدند تا در تحصیل و تهذیبشان به سطوح بالایی برسند. برای این افراد عنوان «آیت الله» واقعاً شایسته بود چرا که تخلقوا بأخلاق الله بودند؛ اما متأسفانه بعد از انقلاب مخصوصاً در سال های اخیر انگیزه ها متفاوت شده، بسیاری می دانند که اگر یک جوان دیپلمی بخواهد در کنکور شرکت کند، معلوم نیست که قبول شود و قبول هم شود سالها در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری باید به درس مشغول باشد و مشخص هم نیست که موفق شود، لذا برای دریافت مدرک زودتر و راحت تر به حوزه می آیند و متاسفانه این افراد زی طلبگی ندارند.
او سطح علمی و انگیزه در دانشگاه ها را نیز رو به کاهش دانست و تصریح کرد: در گذشته تعداد دانشجویان دانشگاه ها کم اما کیفیت علمی آنان بالا بود، اما متأسفانه امروز در هر گوشه ای یک موسسه آموزش عالی، دانشگاه آزاد، پیام نور و غیره وجود دارد که از نظر علمی در سطح مناسبی نیستند حتی در برخی از این موسسات افراد به خرید یا جعل مدرک می پردازند.
بنابراین هر دو مرکز علمی حوزه و دانشگاه از نظر کیفی تنزل کردند و این بر مسئولین است که به جای بالا بردن کمیت آموزشی به کیفیت بپردازند؛ البته در حوزه علمیه مسئولیت بر عهده مراجع و کسانی است که حوزه از آنها فرمان می برد؛ در دانشگاه هم مسئولیت برعهده وزارت علوم است. به طور کلی هر دو مرکز علمی و آموزشی باید توجه داشته باشند که مدرک یک نشانه و آرم هست، مهم این است که از این آرم چه بار علمی و آموزشی دارید.
افرادی که به حوزه علمیه می آیند بیشتر انگیزه عبوری دارند
آیت الله بطحایی در مورد علت پایین آمدن انگیزه و سطح علم در حوزه علمیه گفت: افرادی که به حوزه علمیه می آیند بیشتر انگیزه عبوری دارند به این ترتیب که ۱۰ سال در حوزه مشغول تحصیل است و در نهایت با ارایه یک رساله (پایان نامه) مدرک خود را دریافت می کند، من استاد راهنما و مشاور بسیاری از رساله ها هستم، کاملاً مشخص است که طلاب با استفاده از اینترنت، فضای مجازی و کامپیوتر مطالبی جمع می کنند و با یک تیتر جدید به عنوان رساله سطح ۳ که می شود فوق لیسانس و سطح ۴ دکتری ارایه می دهند و در حقیقت با یک معلومات ساده ای مدرک می گیرند و جذب ادارات می شوند.
وی افزود: برخی از این طلاب پس از اینکه مدرک خود را دریافت کردند لباس روحانیت را از تن دَر می آورند که این هم ضرری دارد؛ بالاخره مردم فکر می کنند که این شخص ۱۰ سال در محل ما طلبه بود، چه شد که یک مرتبه لباس روحانیت خود را دَر آورد و ریش ها هم تراشید و یک شخصیت دیگری شد. واقعاً این مساله آفتی برای حوزه و نهاد روحانیت است.
اگر برای منبع درآمد طلاب فکری می شد طلبه ها در حوزه می ماندند
وی گفت: ۶۰ سال پیش ما طلبه ها در مدرسه هایی زندگی می کردیم که آب، برق و گاز نداشت و فاقد هر امکاناتی بود، اما انگیزه تحصیلی داشتیم، ولی امروز طلاب این انگیزه را ندارند و از سوی دیگر وضع زندگی آنها ناگوار است چون در حوزه درآمدی نیست؛ اگر مسئولین حوزه از مراجع و سایرین به شرایط مالی حوزه فکر می کردند و یک منبع درآمدی جدای از دولت مانند موقوفات و امورات خیریه داشتند، طلاب در حوزه می ماندند و درس می خواندند و مفید واقع می شدند.
متأسفانه در حوزه نظارت یک دست وجود ندارد
عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: متأسفانه در حوزه نظارت یک دست وجود ندارد، مراتب متعدد تصمیم گیری مشخص است؛ قرآن می فرماید: «اگر در عالم دو خدا باشد، نظم عالم در هم می شود» اگر بنا شد در حوزه و موسسات دو یا سه نفر تصمیم گیر باشند یا هر کسی جدا برای خود تصمیم بگیرد یک نتیجه درستی عاید نمی شود بنابراین در حوزه های علمیه امروز اول اینکه انگیزه ها متفاوت است و دوم اینکه وضع مالی در این باره نقش دارد و آنطور که باید و شاید نیست؛ و سوم نظارت کامل وجود ندارد، سابقاً ما طلبه زلفی نداشتیم، حال اکثراً زلفی هستند به عنوان مثال در مدرسه فیضیه همه زلفی و اندکی معمم هستند.
حوزه علمیه باید همانطور که در ایجاد این انقلاب نقش داشته در بقا هم نقش ایفا کند
آیت الله بطحایی به کاستی حوزه علمیه در عرصه سیاسی نیز اشاره و خاطرنشان کرد: قبل از انقلاب نه تنها حوزه بلکه سایر سازمان های مستقل هم حق فکر مدیریت سیاسی کشور را نداشتند و اگر هم می خواستند در امور مملکت دخالتی کنند و برنامه و اظهارنظر داشته باشند تحت پیگرد ساواک و نیروهای امنیتی شاه قرار می گرفتند، اما بعد از انقلاب فضا باز شد. اگرچه رهبری، رییس جمهور فعلی، وزیر اطلاعات، رییس مجلس خبرگان و شورای نگهبان و برخی از نمایندگان مجلس و غیره، روحانی هستند، اما حوزه برای حفظ استقلال خود و همچنین حفظ یکپارچگی کشور نباید در امور مملکت دخالتی داشته باشد. حوزه علمیه باید همانطور که در ایجاد این انقلاب نقش داشته در بقا هم نقش ایفا کند و در مورد کم و کاست هایی که متأسفانه در مملکت از نظر اقتصادی، سیاسی، امنیتی، اخلاقی و ارزش های دینی وجود دارد، راهکار ارایه دهد.