رویداد۲۴ ایرلاین‌های خارجی هر سال جشنواره‌هایی را در سراسر جهان برگزار می‌کنند و تخفیف‌های قابل توجهی را به مشتریان خود ارائه می‌کنند. نوسانات ارز و افزایش قیمت بلیت پرواز‌های خارجی در ایران باعث شد این تخفیف‌ها به حساب ارزان‌فروشی و بازگشت آن شرکت‌ها به نرخ ارز نیما گذاشته شود.
بنا بر اعلام آژانس‌ها و سامانه‌های رزرواسیون بلیت هواپیما به استناد بیانیه‌های ایرلاین‌های خارجی، از ۱۹ مهرماه مبنای محاسبه ارز در بلیت‌های خارجی از ۱۴۷۰۰ به ۹۷۰۰ تومان کاهش یافت، اما بررسی‌ها از تغییرات چشمگیری حکایت نداشت. حتی بنا بر اظهارات آژانس‌دارها، کاهش قیمت‌ها به حدی نبود که بازار ایران را تشویق کند؛ چرا که با توجه به میانگین درآمد ماهانه هر خانوار ایرانی ـ طبق گزارش بانک مرکزی از سال ۹۶ ـ. که حدود سه میلیون و ۶۰۶ هزار تومان برآورد شده، پرواز خارجی هنوز کالایی گران محسوب می‌شود.
ایرلاین‌های خارجی عادت کار در بازار ایران را یاد گرفته‌اند. وقتی شرکت‌های داخلی قیمت‌ها را کاهش ندادند، آن‌ها هم صندلی‌های کلاس قیمت بالا را عرضه کردند. با وجود آن‌که پایه محاسبه ارز در بلیت پرواز‌های خارجی را از ۱۴۷۰۰ به ۹۷۰۰ تومان کاهش داده بودنداطلاعات دریافت شده از کانتر فروش بلیت پرواز‌های خارجی در تعدادی از آژانس‌ها نیز حکایت از این دارد که دامنه تغییرات قیمت‌ها از پنجشنبه گذشته تا کنون چندان زیاد نبوده است.
مسؤول کانتر پرواز‌های خارجی در یکی از آژانس‌های تهران به ایسنا می‌گوید: این کاهش نرخ روی بلیت شرکت‌های خارجی برای مدت بسیار محدودی اتفاق افتاد که آژانس‌ها به مشتریان خود اطلاع دادند، اما در کل این کاهش قیمت به گونه‌ای نبود که به چشم مشتری بیاید و بازار سفر‌های خارجی را در ایران از رکود خارج کند.
وی ادامه می‌دهد که براساس داده‌های سیستم جهانی نرخ‌گیری بلیت هواپیما «آمادئوس»، فقط ایرلاین‌های خارجی این کاهش را ROE لحاظ کردند و شرکت‌های داخلی همچون ماهان و ایران‌ایر و سایرین در قیمت‌ها تغییری ندادند، چون مبنای قیمت در ایرلاین‌های داخلی «ریال» است نه دلار که آن را کاهش دهند. برای همین نرخ‌ها همچنان بالا بود.
او می‌گوید: شرکت‌های خارجی خوی و عادت کار در بازار ایران را یاد گرفته‌اند. وقتی شرکت‌های داخلی قیمت‌ها را پایین نیاوردند، آن‌ها هم صندلی‌های کلاس پایین را کمتر عرضه کردند. در واقع آنچه این مدت از سوی ایرلاین‌های خارجی به فروش گذاشته شد، صندلی‌های کلاس قیمت بالا بود. در کنار آن هم نرخ پایه ارز را که از ۱۴۶۹۰ به ۹۷۰۰ تومان کاهش داده بودند، هر روز متناسب با تغییرات بازار آزاد و سامانه نیما افزایش دادند.
این مسوول کانتر بلیت‌های خارجی اضافه می‌کند: با این‌که در فصل کم سفر (low season) قرار داریم، اما شرکت‌های داخلی پایین‌ترین قیمتی که برای رفت و برگشت مسیر تهران ـ. استانبول ارائه کرده‌اند یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بوده است، درحالی‌که تا پیش از افزایش نرخ‌ها، حدود هفتصد هشتصد هزار تومان بود. این درحالی است که مبنای قیمت این شرکت‌ها به ریال است.
او درباره پرواز «تفلیس» که درباره قیمت پایین بلیت آن تبلیغ زیادی می‌شود، توضیح می‌دهد: وضعیت بازار گرجستان متفاوت است، چون پرواز‌های آن چارتر شده‌اند، بنابراین قیمت این مسیر به شدت به متقاضی وابسته است. درحال حاضر کمترین قیمت تهران ـ. تفلیس یک میلون و ۵۹۰ هزار تومان است که شاید در روز سفر، نرخ آن پایین‌تر شود. گاهی هم پرواز چارتری خالی می‌ماند و چارترکننده تصمیم میگیرد این بلیت را با پایین‌ترین قیمت ممکن بفروشد.
شرکت‌های هواپیمایی داخلی با حذف رقبای خارجی همچون بریتیش‌ایرویز، ایرفرانس، کی‌ال‌ام و الاتحاد، در مسیر‌های مستقیم هوایی توجیهی نداشته و ندارند که قیمت‌ها را کاهش دهند، چون به هرحال مشتریان خود را دارندناصر مرادی از پیشکسوتان صنعت گردشگری و عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران نیز درباره محسوس نبودن کاهش قیمت پرواز‌های خارجی می‌گوید: شرکت‌های هواپیمایی خارجی این کاهش را در R.O.E (نرخ تبدیل ارز) لحاظ کردند، اما با توجه به حذف رقبای خارجی در مسیر‌های مستقیم، شرکت‌های هواپیمایی داخلی توجیهی نداشته و ندارند که نرخ‌ها را کاهش دهند، چون به هر حال مشتری خود را دارند.
او توضیح می‌دهد: مثلا در مسیر تهران ـ. لندن درحال حاضر تنها شرکت‌های ایرانی امکان برقراری پرواز مستقیم را دارند و استفاده از دیگر شرکت‌های خارجی شاید برای ایرانی‌ها ارزان‌تر تمام شود، اما مدت زمان و معطلی که در فرودگاه واسط صرف می‌شود ارزش ندارد، برای همین بیشتر مسافران ترجیح می‌دهند بلیت گران‌تر پرواز مستقیم را از شرکت‌های داخلی تهیه کنند و این بهترین موقعیت برای ایرلاین‌های ایرانی است.
از سوی دیگر حرمت‌الله رفیعی رییس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی که پیگیر کاهش نرخ بلیت هواپیما است و همراه مسوولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نشست‌های مشترک با ایرلاین‌ها و سازمان هواپیمایی حضور دارد نیز به ایسنا می‌گوید: اگرچه ROE برای مدتی کمتر از یک هفته تغییر کرد و قرار شد شرکت‌های هواپیمایی نرخ بلیت‌ها را در مسیر‌های خارجی با نرخ سامانه نیما محاسبه کنند، ولی طبق مشاهدات، آنچه از سوی شرکت‌های هواپیمایی بویژه خارجی‌ها در این مدت عرضه شد، صندلی‌هایی با کلاس قیمت بالا بود، برای همین هم کاهش نرخ احساس نشد.
او عملکرد شرکت‌های هواپیمایی داخلی را عامل این قضیه می‌داند و اضافه می‌کند: قرار بود همه شرکت‌ها REO را با نرخ ارز نیما محاسبه کنند، اما ایرلاین‌های داخلی قیمت ثابت ریالی را تغییر ندادند. آنچه کاهش یافت قیمت مالیات (Tax) بود که دلاری محاسبه می‌شود و رقم آن چیزی نیست که در نرخ تمام شده کاهش چشمگیری ایجاد کند.
رفیعی معتقد است: رفتار شرکت‌های داخلی باعث شد شرکت‌های هواپیمایی خارجی که تمام هزینه‌هایشان ارزی است و ناچارند تابع قوانین و ضوابط جمهوی اسلامی ایران باشند، نرخ‌ها را با پایه ارز نیما محاسبه کنند و کاهش دهند، اما از آن طرف صندلی‌هایی با کلاس قیمت بالا را عرضه کردند، برای همین وقتی جدول نرخ‌ها را کلی بررسی می‌کنید تغییر زیادی را مشاهده نمی‌کنید.
کاهش نرخ تبدیل ارز در بلیت هواپیما بنا بر اظهارات آژانس‌های مسافرتی از ۱۹ مهرماه اعمال شد که طبق پیامک‌های فرستاده شده از سوی برخی از آژانس‌ها و سامانه‌های رزرواسیون به استناد اعلام ایرلاین‌های خارجی، از روز چهارشنبه، ۲۵ مهرماه به حالت قبل برمی‌گردد و براساس اعلام صورت گرفته، با نرخ پایه ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان محاسبه می‌شود.
با این حال علی عابدزاده ـ. رییس سازمان هواپیمایی ـ. روز سه‌شنبه ۲۴ مهرماه در حاشیه مراسم بهره‌برداری از یک پروژه عمرانی در فرودگاه مهرآباد گفته که «چند روزی است به پرواز‌های خارجی، ارز نیمایی تعلق گرفته و نرخ پایه محاسبات بزودی به ۸ هزار تومان می‌رسد و ایرلاین‌ها نیز قیمت بلیت را به همین تناسب کاهش می‌دهند.»
به گفته او، «ارز به نرخ نیما به شرکت‌ها تعلق میگیرد، اما فرایند اجرای آن در بانک‌ها کند است که در مذاکره با بانک مرکزی قرار شده روند آن تسهیل شود.»
عابدزاده یادآور شده که «۵۵ درصد از هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی ارزی است که اگر تامین نشود در آمادگی ناوگان اثر می‌گذارد.»
سازمان هواپیمایی ایران مردادماه امسال، همزمان با قطع پرداخت ارز دولتی به ایرلاین‌ها، بخشنامه‌ای را صادر و تاکید کرد که شرکت‌های داخلی و خارجی ملزم‌اند بلیت‌ها را ریالی و به نرخ ارز نیما عرضه کنند، دستوری که تا کنون به‌درستی اجرا نشده است؛ چرا که شرکت‌های هواپیمایی ایرانی گفته‌اند تا به حال موفق نشده‌اند ارز نیمایی دریافت کنند و آنطور که گزارش شده، ایرلاین‌های خارجی نیز در نرخ‌گذاری از روی دست آن‌ها مشق می‌نویسند.