رویداد۲۴فرهنگ پس انداز در سال های نه چندان دور مشکلات خانواده ها را حل می کرد اما امروز به فراموشی سپرده شده است. یکی از دلایل فراموشی خانواده ها از این سنت این است که قدرت خرید آنها به طرز وحشتناکی کاهش یافته است،در چنین شرایطی اگر خانواده ای قصد پس انداز داشته باشد، قدرت پس انداز ندارد.
موضوع پس انداز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های معیشتی است که رفته رفته کمرنگ و کمرنگ‌تر شده است. اگر در دهه ۷۰ یا ابتدای دهه گذشته، خانواده‌های ایرانی می‌توانستند مبلغی را برای پس انداز کنار بگذارند امروز دیگر آن مبلغ به قدری ناچیز است که پس اندازی شکل نمی‌گیرد.
یافته‌های مرکز آمار از میزان درآمد و هزینه سالانه خانوار‌ها در سال ۹۶، درآمد یک خانوار شهری در سال گذشته ۴۳ میلیون و ۹۲۷ هزار تومان و هزینه نیز ۴۲ میلیون و ۱۳۰ هزار تومان بود، که به طور متوسط هر خانوار شهری توانسته نزدیک به ۱ میلیون و ۷۹۷ هزار تومان (ماهانه ۱۴۹ هزار تومان) پس انداز کند.
در ظاهر ماجرا میزان درآمد‌ها نسبت به سال ۹۵ حدود ۱۲ درصد افزایش یافته است این در حالی است که مخارج نیز ۷.۲ درصد افزایش یافته است. در عین حال، ۳۵.۵ درصد از مخارج ۴۲۱ میلیون و ۳۰۸ هزار و ۵۲۴ ریالی خانوار در بخش مسکن به میزان ۱۴۹ میلیون و ۳۷۶ هزار و ۵۵۴ ریال بوده و پس از مسکن، بالاترین هزینه خانوار شهری در سال گذشته خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها اختصاص داشته است.
این بخش به طور متوسط ۹۹ میلیون و ۱۳۰ هزار ریال برای هر خانوار ایرانی هزینه برداشته است.
بر پایه این گزارش، حمل و نقل با رقم ۴۴ میلیون و ۶۴۱ هزار و ۱۵۶ ریال ۱۰.۶ درصد و کالا و خدمات متفرقه نیز با ۳۴ میلیون و ۵۹۲ هزار ریال، ۸.۲ درصد مخارج سال گذشته یک خانوار شهری کشور را تشکیل داده است.
*دخل و خرج شهری‌ها ۲ برابر روستایی‌ها
طبق این محاسبات مرکز آمار ایران در مجموع بودجه هر خانوار شهری کشور در سال گذشته به ۶۹.۵ میلیون تومان رسید که از این میزان ۳۶.۶ میلیون تومان درآمد و ۳۲.۹ میلیون تومان هزینه بوده است. بودجه هر خانوار روستایی نیز در مجموع طی سال گذشته به ۳۷.۸ میلیون تومان رسید که از این میزان ۲۰ میلیون تومان درآمد و ۱۷.۸ میلیون تومان هزینه خانوار روستایی بوده است.
اما از آنجا که نحوه درآمد خانواده‌ها حاکی از این است که درآمد خانوار‌های شهری از محل درآمد‌های متفرقه به دست می‌آید. بیشترین درآمدی که خانوار‌های شهری در سال ۹۶ به دست آورده‌اند از طریق درآمد‌های متفرقه و مشاغل مزد و حقوق بگیری بوده که هرکدام به ترتیب سهم ۴۹.۶ و ۳۴.۴ درصدی از درآمد سالانه خانوار‌ها را در اختیار داشته‌اند.
یافته‌های آماری به اینجا ختم نمی‌شود و وضعیت درآمد خانوار روستایی در مساله پس انداز نیز شبیه خانوار‌های شهری و حتی بدتر از خانوار‌های شهری است. چرا که اعداد و ارقام مربوط به هزینه و درآمد سالانه خانوار‌های روستایی نشان می‌دهد یک خانواده روستایی به‌طور متوسط، سال گذشته توانسته در نهایت حدود ۵۰ هزار تومان از درآمد خود را پس‌انداز کند.
در شرایطی که شاهد افزایش درآمد خانوار‌ها در روستا و شهر هستیم، قدرت پس انداز بنابه دلایلی مانند تورم، ناتوانی دولت در تقویت واقعی دستمزد قدرت پس انداز خانوار ایرانی کاهش یافته است. کاهش چشمگیرپس انداز خانوار‌ها در ۱۰ سال گذشته بیانگر این است که خط فقر جدیدی به وجود آمد که رفته رفته شیب آن تندتر خواهد شد.
علی الرغم اینکه دولتی‌ها صحبت از کنترل تورم می‌کنند، اما با توجه به افزایش چشمگیر قیمت‌ها قدرت خانوار تا حدود ۵۰ درصد برای تأمین هزینه‌های زندگی کاهش یافته است و این مسئله میان اقشار کم درآمد مانند کارگران نمود بیشتری دارد. جامعه کارگری حدود ۱۳ میلیون نفر که با احتساب خانوار خود حدود ۴۳ میلیون نفر را تشکیل می‌دهند، که قدرت پس اندازی ندارند.
آمار‌های ارائه شده در گزارش مربوط به سال ۹۶ است، اما با افزایش قیمت‌ها در سال ۹۷ این آمار تغییرات ملموسی در زندگی مردم داشته است.
*دریافتی ۹۰ درصد کارگران کمتر از ۳ میلیون تومان است
به اعتقاد حمیدرضا امام قلی تبار، بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران کشور با اشاره به اینکه از مسئولان انتظار داریم که تورم تیر ماه را واقعی و حدود ۳۰۰ درصد اعلام کنند گفت:از ابتدای سال ۹۷ تا کنون قدرت خرید کارگران حدود ۵۰%به صورت غیر قابل انکار کاهش یافته است.
علی خدایی، عضو کارگری شورای عالی کار با اشاره به اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد که قدرت خرید کارگران از اول تیر ماه نسبت به دی ماه سال گذشته حدود ۴۸.۲ درصد کاهش یافته است، گفت: افزایش ۱۹.۵ درصدی دستمزد سا ل. ۹۷ نتوانست پاسخگوی هزینه‌های زندگی کارگران باشد.
وی ادامه داد:بر اساس آمار رسمی سازمان تامین اجتماعی بیش از ۸۰ درصد کارگران، دریافتی کمتر از یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان دارند که با این تحلیل قطعاً دریافتی ۹۰ درصد کارگران کمتر از ۳ میلیون تومان در ماه است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر میزان درآمد کارگران نهایتاً می‌تواند ۳۳ درصد از هزینه خانوار را تامین کند، گفت: به عبارتی برای تامین هزینه‌های یک خانوار سه نفره، کارگر سرپرست خانوار باید سه شغله باشند یا هر سه عضو خانواده باید شاغل باشند تا یک خانواده کارگری بتواند ۱۰۰ درصد هزینه حداقلی یک ماه را تامین کند.
در حال حاضر وضعیت پس انداز مردم به گونه‌ای است که حتی برای هزار تومان پس انداز کردن هم باید دوتا دوتا چهار تا کنند تا در تأمین معیشت با مشکل روبرو نشوند. با دستمزد یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومانی، یک کارگر باید بیش از ۲۷ ماه دستمزدش را به صورت کامل پس‌انداز کند تا بتواند صاحب یک پراید ۱۳۱ شود؛ البته مشروط بر اینکه در این مدت حتی یک ریال از حقوق‌اش را خرج نکند و همه را یک‌جا برای خرید خودروی وطنی پس‌انداز کند.
در حالی که به گفته نماینده کارگران در شورای عالی کار، دستمزد ماهیانه ۹۰ درصد کارگران کمتر از ۳ میلیون تومان است، و درآمد آنها ۳۳ درصد از هزینه خانوار را تأمین می‌کند، رقمی برای پس انداز باقی نمی‌ماند. بنابر این جبران قدرت خرید نخستین مطالبه نمایندگان کارگران از وزیر کار است.