رویداد۲۴ معصومه ابتکار در دومین روز از اجلاس دبیران کل کمیسیون‌های ملی آیسسکو (سازمان اسلامی، آموزشی، علمی و فرهنگی) که در مرکز منطقه‌ای علوم و فناوری در شیراز در حال برگزاری است در مورد جایگاه زنان در علم و فناوری کشور‌های اسلامی گفت: مسئله مهمی که برای بشریت به خصوص مسلمانان مطرح است این است که معتقدند دانش مسیر نجات در زندگی دنیوی و اخروی است و قدرت واقعی زندگی در دانش نهفته است. دانش امروزه به توسعه پایدار و داشتن جامعه سالم و خوشبخت منتهی می‌شود.
معاون رئیس جمهور ادامه داد: ما اهمیت دانش را درک می‌کنیم و می‌دانیم آیسسکو در این زمینه گام‌های بزرگی برداشته و دستاورد‌های مهمی داشته است، اما مسیر طولانی در پیش داریم.
وی گفت: یکی از مسائل مهمی که از نظر علم و فناوری با آن مواجه هستیم، عدالت از نظر دسترسی به فرصت‌ها برای زنان و مردان است. دسترسی برابر به کیفیت آموزش از چالش‌های اصلی جوامع است چرا که هنوز در برخی جوامع زنان از نظر دسترسی به آموزش کیفی از مردان عقب‌تر هستند.
ابتکار افزود: کشور‌های اسلامی در تلاش هستند دسترسی زنان و مردان به آموزش کیفی را در تمام سطوح تضمین کند و زنان از مردان عقب‌تر نباشند، این هدفی اسلامی، شرعی و دینی است و به اصول دینی ما نزدیک است و آن را از غرب عاریه نگرفته ایم و اصلی مبتنی بر توسعه پایدار است که به خوبی آن را درک می‌کنیم.
به گفته معاون رئیس جمهور، آموزش و دانش صرفاً اختصاص به نخبگان ندارد بلکه برای تمام بشریت است و باید دسترسی به برابری آموزشی و برابری گروه‌های آسیب پذیر را به آموزش تسهیل کنیم.
وی اظهار کرد: برای دستیبابی زنان به فعالیت‌های علم و فناوری در کشور‌های اسلامی، باید سیاستگذاری‌ها و هدف گذاری‌هایی صورت گیرد، الگو‌های جهانی باید ایجاد کنیم. ترغیب نسل جوان برای فعالیت در حوزه‌های علمی و پیشرفت در این مسیر نیز یکی دیگر از موضوعات مهم در این زمینه است که باید به آن توجه کرد.
به گفته ابتکار، آمار‌ها نشان می‌دهد ۲۸ درصد از پژوهشگران دنیا را زنان تشکیل می‌دهند که علت این آمار پایین درباره فعالیت زنان در حوزه پژوهش این است که بانوان متوجه هستند وظایف مختلفی در خانواده برای تربیت فرزندان و پشتیبانی از خانواده بر عهده دارند و ما نیز نباید از واقعیت اهمیت نقش زنان در خانواده، صرفنظر کنیم.
وی در ادامه سخنرانی خود با ارائه آماری از میزان تحصیلات زنان و مردان در دانشگاه‌های کشور، گفت: نسبت درصد زنان و مردان در مقطع کارشناسی مساوی است. در کارشناسی ارشد تعداد بانوان بیشتر از مردان است، اما ناگهان در مقطع دکتری حضور زنان کاهش چشمگیری دارد و سهم زنان به عنوان پژوهشگر در سال ۲۰۱۵ در زمینه‌های پژوهش، توسعه پایدار، امنیت و صلح در حال نوسان است.
به گفته ابتکار، متاسفانه در کشور‌های اسلامی به دلیل جنگ و ناآرامی‌های داخلی، دسترسی زنان به آموزش کاهش یافته است بنابراین در این کشور‌ها نیازمند آرامش به عنوان پیش نیاز جهت شکوفایی علم و فناوری هستیم.
وی با بیان اینکه نسبت زنان و مردان در حوزه پژوهش و توسعه ۱۴ درصد است، گفت: این آمار در کشور‌های مختلف بین ۲۰ تا ۴۰ درصد است، اما زنان در کل کمتر از ۲۰ درصد در پژوهش و توسعه سهم دارند.
ابتکار با تاکید بر اینکه تعداد پژوهشگران زن در حوزه‌های علوم، فناوری، ریاضی و مهندسی به طور ناگهانی کاهش می‌یابد، یادآور شد: آیسسکو و کشور‌های عضو باید طرح و راهکار ملی برای پرداختن به این بحث داشته باشند و بررسی کنند چرا دسترسی زنان به پژوهش و توسعه کم است.
معاون رئیس جمهور در ادامه سخنان خود در مورد دسترسی زنان بر اساس رشته‌های دانشگاهی به حوزه آموزش گفت: زنان در رشته‌های آموزش، سلامت، هنر، علوم انسانی و حتی علوم پایه پیشتاز هستند، اما در حوزه آی تی، مهندسی، ساخت و تولید، تعداد زنان به ناگهان کاهش می‌یابد.
وی یکی از مهمترین دلایل کاهش فعالیت زنان در حوزه‌های مذکور را ترجیح آنان برای ایفای نقش مادری به عنوان یکی از اعضای اصلی خانواده دانست و تاکید کرد: دولت باید فرصت‌هایی برای زنان فراهم کنیم تا نقش مادری و فعالیت در حوزه علم و فناوری را به خوبی ایفا کنند. برای رسیدن به این هدف لازم است ایجاد مراکز مراقبت روزانه از کودکان، تشویق همسران برای کمک به زنان در امور خانواده و ایجاد فرصت بیشتر برای زنان از سوی همسران برای فعالیت در حوزه‌های علم و فناوری در جامعه مد نظر است.
معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده سیاست‌های دولت برای حمایت از این سه راهکار و حضور زنان در حوزه‌های یاد شده اشاره و تاکید کرد: ما در این زمینه سیاستگذاری‌های ملی داریم تا بتوانیم حضور زنان را در جامعه تضمین کنیم. در حال حاضر در دوره تصدی چهار ساله دکتر روحانی در تلاشیم ۳۰ درصد ادارات دولتی به زنان اختصاص یابد. رویکرد بسیار جدی در دولت داریم تا خانم‌ها را در سطوح مختلف مدیریتی منصوب کنیم در واقع ما نیازمند ایجاد تعادل بین نقشی که خانم‌ها در کشور در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و علم و فناوری ایفا می‌کنند با نقش مهمی که در خانواده دارند، هستیم و باید متوجه باشیم نیاز نیست خانم‌ها نقش خانواده را قربانی کنند و به آن قیمت در جامعه فعالیت کنند، ما باید از ایجاد این تعادل حمایت کنیم و این مهم از سیاستگذاری‌های ما در ایران است.
ابتکار با اشاره به تفاوت‌های جنسیتی در جهان، گفت: گاهی اوقات تفاوت‌های جنسیتی از دسترسی خانم‌ها به آموزش جلوگیری می‌کنند که در برخی از کشور‌ها با عناوین مرتبط با اسلام می‌بینیم که خانم‌ها را از آموزش محروم می‌کند، چنین دیدگاه‌های انحرافی هنوز هم در کشور‌ها و مناطق تحت کنترل داعش است، نه فقط در آسیا و قسمت‌هایی از افریقا ر. خ. می‌دهد بلکه این دیدگاه انحرافی و غیرطبیعی را در بسیاری از کشور‌ها شاهد هستیم.
وی در مورد مسائل زیست محیطی، گفت: امروزه کشور‌ها با چالش‌های زیست محیطی مواجه هستند؛ این چالش‌های زیست محیطی منجر به جلوگیری از دسترسی زنان به آموزش می‌شود که در نهایت فقر و خشکسالی را به دنبال دارد؛ این چالش‌ها روی جوامع ما اثر می‌گذارد.
ابتکار با بیان اینکه کیفیت تدریس مهم است، افزود: از نظر پرداختی، تبعیض‌هایی دیده می‌شود که می‌تواند دسترسی بانوان را برای ملحق شدن به این حوزه‌ها تحت الشعاع قرار دهد.
وی با اشاره به الگو‌های جهانی به عنوان راهکاری برای افزایش فعالیت زنان در جامعه، اظهار کرد: باید الگو‌های جهانی موفق داشته باشیم که در ایران بانوان موفقی در حوزه علم و فناوری داریم؛ مفتخرم بگویم در ایران الگو‌های خوبی داریم به عنوان مثال مرحوم مریم میرزاخانی اولین زن در دنیا و تنها بانوی ایرانی بود که در زمان حیاتش موفق به دریافت جایزه فیلدز به عنوان نوبل ریاضی شد.
به گفته ابتکار، مرحوم میرزاخانی، این جایزه را نه فقط برای مردم ایران بلکه برای زنان کل دنیا به دست آورد؛ ما باید چنین زنانی را به عنوان الگو معرفی کنیم همچنین باید جوامع را آموزش دهیم که چگونه خانم‌ها می‌توانند در این حوزه موفق ظاهر شوند.
وی در مورد درصد تحصیل زنان در ایران، توضیح داد: سهم زنان در تحصیلات تکمیلی از ۳۱ درصد در سال ۱۹۹۷ به بیش از ۶۰ درصد رسیده است، اما هنوز ۴۷ درصد در بسیاری از حوزه‌ها فاصله برابری با مردان داریم.
معاون رئیس جمهور در ادامه سخنان خود با اشاره به جمعیت چهار میلیون و ۳۰۰ هزار نفری دانشجویان در ایران، اظهار کرد: از این تعداد دو میلیون دانشجوی دختر و دو میلیون ۳۰۰ هزار دانشجوی پسر داریم؛ در این زمینه بانوان به نسبت مساوی با آقایان در ورود به تحصیلات تکمیلی علاقمند هستند.
ابتکار در ادامه افزود: آمار‌ها نشان می‌دهد که در ابتدای انقلاب اسلامی تنها ۵ درصد زنان تحصیلات تکمیلی داشتند، اما در حال حاضر بیش از ۲۷ درصد از زنان ایرانی تحصیلات تکمیلی دارند.
وی تاکید کرد: این خلاء و فاصله جنسیتی در بین اعضای اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها بیشتر مشهود است.
ابتکار در ادامه با تاکید بر خلاء موجود در حوزه تحقیق و توسعه گفت: ما در ایران راهبرد‌های ملی برای پشتیبانی از پژوهش و توسعه داریم، در سطح دانشگاه‌ها از طریق پارک‌های علم وفناوری، مراکز رشد و مراکز تحقیقاتی دانشگاه‌ها در حال حرکت در مسیری هستیم. در مسیری حرکت می‌کنیم که بانوان علاقمند به بسیاری از موسسات بخش خصوصی مبتنی بر علم هستند و شرکت‌های دانش بنیان در این مراکز کارآفرین هستند.
وی در مورد سیاست‌های ملی مبتنی بر علم و دانش بنیان در بخش خصوصی و شرکت‌های دانش بنیان بر تشویق و توانمندسازی بانوان برای مشارکت در این بخش تاکید کرد.
ابتکار با بیان اینکه نیازمند به آموختن هستیم و باید به تبادل تجربیات در آیسسکو بپردازیم، اظهار امیدواری کرد که در این زمینه استراتژی واضح و مبرهنی داشته باشیم.