رویداد۲۴ با حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و سقوط صدام، ایران خلاء سیاسی به وجود آمده در این کشور را به گونه‌ای پر کرد که آمریکا هرگز نمی‌توانست. محبوبیت ایران در عراق بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ به طور روز افزون افزایش یافت.
واشنگتن پست به اشاره به این محبوبیت ایران با استفاده از احزاب شیعه برای توسعه نفوذ خود در میان نخبگان سیاسی این کشور اقدام کرده است. البته این رسانه مدعی شده ایران در گسترش نفوذ میان مردم شیعه عراق موفق نبوده است.
انتشار گزارش در روز سفر برهم صالح به ایران
درست روزی که برهم صالح رئیس جمهور عراق به ایران سفر کرده، واشنگتن پست گزارشی با عنوان «نفوذ ایران در عراق در حال افول است» منتشر کرده و در این گزارش سعی کرده اختلافات تهران و بغداد را برجسته کند؛ چه اینکه در همین گزارش مدعی شده ایران از ابزار شیعه گرایی برای رشد محبوبیت خود در عراق بهره گرفته است.
آیا نفوذ ایران در عراق رو به افول است؟
این رسانه به یک نظرسنجی در همین رابطه اشاره کرده که نتیجه‌اش این بوده که «ماه عسل» ایران در عراق رو به پایان است. نیویورک تایمز به داده‌های نظرسنجی گروه تحقیقاتی الوستاکیلا استناد کرده که در آن از یک جامعه آماری ۲۵۰۰ تا ۳۵۰۰ نفره به صورت مصاحبه‌های حضوری نظرسنجی شده است و بر اساس داده‌های آن، درصد شیعیان عراقی که به رویکرد‌های ایران علاقه‌مندند از ۸۸ درصد در سال ۲۰۱۵ به ۴۷ درصد در سال ۲۰۱۸ کاهش پیدا کرده است. در همین مدت زمانی، کسانی که رویکرد منفی نسبت به ایران داشتند از ۶ درصد در ۲۰۱۵ به ۵۱ درصد در سال ۲۰۱۸ افزایش پیدا کرده اند. این یعنی اکثریت شیعیان عراق در حال حاضر نسبت به ایران رویکرد منفی دارند.
واشنگتن پست همچنین بر پایه آماری که از گروه تحقیقاتی الوستاکیلا گرفته، نوشته است که تعداد شیعیانی که معتقدند ایران شریک قابل اعتمادی برای عراق است، کاهش یافته و از ۷۶% به ۴۳% رسیده است. کسانی که معتقدند ایران شریک قابل اعتمادی نیست نیز از ۲۴% به ۵۵% افزایش پیدا کرده اند. رشد درصد شیعیانی که معتقدند ایران تهدیدی برای حاکمیت سرزمینی عراق است نیز قابل توجه بوده است. این عدد از ۲۵% در سال ۲۰۱۵ به ۵۸% در سال ۲۰۱۸ رسیده است.
واشنگتن پست در این گزارش مدعی شده بر اساس همین نظرسنجی، شیعیان عراقی ایران را در مشکلات خود در سه سطح مقصر می‌دانند: سطح سیاست، اقتصاد و اجتماع. در سطح سیاسی شیعیان معتقدند ایران به عنوان اصلی‌ترین حامی همه دولت‌های عراق از سال ۲۰۰۶ تا کنون در تامین استاندارد‌های زندگی مردم عراق موفق ظاهر نشده است.
این رسانه مدعی شده نقش ایران در شکل‌گیری دولت‌های عراق محرز است. در سطح اقتصادی، ایران از عراق به عنوان کشور همسایه و راهی برای دور زدن تحریم‌ها استفاده می‌کند و کالاهای خود را وارد بازار عراق می‌کنند و بر اقتصاد محلی عراق تاثیر منفی گذشته و صنایع کوچک و متوسط عراق را نابود کرده است.
واشنگتن پست با این مقدمه مدعی شده نفوذ ایران در عراق رو به افول است. مردم عراق به این نتیجه رسیده‌اند که دو قطبی شیعه و سنی در حال نابودی است و همین مساله فضا را برای احزاب ملی فرافرقه‌ای باز کرده است.
از انتقال آب شرب تا سرکنسولگری بصره
گزارش واشنگتن پست در حال نوشته شده است که برهم صالح، ایران را به عنوان مقصد اولین سفر خارجی خود انتخاب کرده است. همزمانی گزارش واشنگتن پست و سفر رئیس جمهوری عراق به ایران از همین منظر قابل تحلیل است؛ به نظر می‌رسد هجمه‌ها به روابط ایران و عراق در ماه‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته است. این حملات با شائبه انتقال آب شرب آبادان به بصره شروع و با اظهارات حیدرالعبادی نخست وزیر سابق عراق درباره همراهی این کشور با تحریم‌های آمریکا علیه ایران ادامه پیدا کرد و درنهایت به خبر سوءاستفاده زوار عراقی از زنان ایرانی و تاثیر کاهش ارزش ریال بر حضور زواری که مقاصد جنسی دارند در ایران ختم شد. آتش این فضاسازی‌ها در بصره دامن سرکنسولگری ایران را نیز گرفت.
از طرفی هفته گذشته خبری مبنی بر پذیرش
قاعده فروش گاز به عراق در ازای دریافت غذا توسط ایران از سوی دو منبع آگاه عراقی فضای روابط دو کشور را بار دیگر تیره کرد؛ خبری که البته هنوز توسط مقام‌های رسمی تایید نشده است و خبرگزاری رویترز تنها منبع آن بوده است.
برهم صالح رییس جمهور جدید عراق که برای نخستین بار به ایران سفر کرده، در کنفرانس خبری خود از نیاز به ایجاد یک نظام منطقه‌ای جدید برای تامین منافع همه کشور‌ها خبر داده و گفته عراق باید به عرصه‌ای برای اشتراک منافع کشور‌ها تبدیل شود.
حسن روحانی نیز جمله برهم صالح را اینگونه تکمیل کرد: «روابط اقتصادی میان ایران و عراق به ۱۲ میلیارد دلار می‌رسد که با تلاش دوجانبه می‌توانیم در آینده‌ای نزدیک این رقم را به ۲۰ میلیارد دلار برسانیم.»
سردار جعفری فرمانده کل سپاه اخیرا با اشاره به نتیجه انتخابات عراق برخی گزارش‌ها در باره پیروزی ایران در این انتخابات را تایید کرده و گفت: امروز کارشناسان و مقامات غربی و آمریکایی به شکست در برابر ایران اذعان کرده‌اند و می‌گویند آمریکا سه بر صفر از ایران درانتخابات اخیر عراق شکست خورد. بسیاری از مقام‌های دفاعی و نظامی اعلام می‌کنند که ما در مقابل سرعت تحولات منطقه و تهدیدها دچار سردرگمی و آشفتگی شده‌ایم اما قطعا ایران با تهدید و تحریم‌های اقتصادی منفعل نمی‌شود.
سردار سلامی جانشین فرمانده سپاه نیز روز گذشته به نقش ایران در منطقه اشاره کرده و گفته است: تمام تحولات سیاسی که در منطقه در حال رخ دادن است، در جهت تقویت قدرت سیاسی انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران بوده است.
ایران بر پتانسیل اربعین به عنوان یک پدیده اجتماعی ویژه برای تشریک مساعی دو کشور ایران و عراق حساب بسیاری باز کرده است؛ اما باید دید چنین بستر‌هایی تا چه حد با توجه به وضعیت جدید ایران در دوران کمپین حداکثر فشار آمریکا مثمر ثمر خواهند بود.
بی شک دست بالای ایران در منطقه با کاهش توان مالی جمهوری اسلامی به واسطه تحریم‌ها، با تهدید مواجه است و ادامه مسیر، استراتژی جدید منطقه‌ای را برای ایران طلب می‌کند؛ استراتژی جدید، در صورت تغییر رویکرد به سمت تامین نیاز‌های داخلی، لاجرم خشم مردم منطقه را که در سال‌های اخیر از ثروت ناشی از ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بازار منطقه منتفع شده بودند، را در پیش خواهد داشت.