رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌داران معتقد است: «خوراکی‌های تقلبی قاچاق معمولا توسط واحدهای غیر مجازی که هیچ نظارتی روی آنها نیست، عرضه می‌شوند.»
رویداد۲۴ بطری‌های روغن زیتون یونانی و ترکیه‌ای، کنسرو میوه عربستانی و اماراتی، شکلات‌های سوییسی، آدامس‌ها و پاستیل‌های آلمانی، قهوه‌های اتیوپی، بیسکویت‌های انگلیسی و پفک اماراتی، این تنها بخشی از خوراکی‌های رنگارنگ سوپرمارکت‌های شمال تهران است که به ویترین‌شان رنگ و لعاب خاصی داده است؛ خوراکی‌هایی که برای خرید هر کدام از آنها باید حسابی سرکیسه را شل و صد‌ها هزار تومان پول خرج کنید. اما کافی است که بدانید برخی از این خوراکی‌ها با چه شکل و شمایلی وارد ایران می‌شوند تا درباره خریدشان تجدید نظر کنید.
اگر سری به بنادر جنوب کشور بزنید حتما با کیسه‌های خاک‌آلودی مواجه می‌شوید که ساعت‌ها زیر آفتاب می‌مانند. در این کیسه‌ها انواع و اقسام خوراکی‌های درهم و برهم خارجی وجود دارد که با عنوان کالای ته‌لنجی به ایران وارد شده‌اند. لنج‌دارها می‌گویند خوراکی‌های خارجی معمولا از امارات می‌آیند و زمانی که به تاریخ انقضایشان نزدیک می‌شوند در بسیاری از فروشگاه‌ها رایگان یا با قیمت‌هایی نزدیک به رایگان عرضه می‌شوند. گویا در کشورهای خارجی خوراکی‌های نزدیک به تاریخ انقضا را برای نیازمندان رایگان عرضه می‌کنند و در این میان برخی لنج‌دارها و قاچاقچیان این خوراکی‌ها را به ایران وارد می‌کنند و با قیمت گزاف می‌فروشند. این ادعای لنج‌دارها را علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف ایران هم تأیید می‌کند و به «شهروند» می‌گوید: «بیشتر این خوراکی‌ها تاریخ مصرف گذشته هستند یا به پایان عمر مجازشان چیزی باقی نمانده است. این خوراکی‌های رنگارنگ در واحدهای زیرزمینی دوباره همانند نمونه‌های اصلشان بسته‌بندی و روی آنها تاریخ مصرف درج می‌شود.»
اگر قرار است وارد شود، تحت نظارت باشند
در حالی واردات این خوراکی‌های رنگارنگ به کشور ممنوع است که متولی نظام صنفی کشور می‌گوید: «عرضه مواد غذایی به حدی گسترده است که نمی‌توان با آن برخورد کرد.» کافی است سری به مراکزی همچون کوچه مروی و کوچه‌های تنگ و باریک بازار تهران بزنید. آن وقت می‌بینید که گفته‌های رئیس اتاق اصناف چندان هم بیراه نیست.
خوب یا بد، بخشی از جامعه طرفدار خوراکی‌های برند خارجی هستند. رئیس اتاق اصناف دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «این که جلوی واردات کالایی را به اسم حمایت از تولید داخلی ببندیم و قاچاق آن را رونق ببخشیم، نه تنها به رونق بنگاه‌های داخلی منجر نمی‌شود، بلکه یک رقابت منفی را در بازار ایجاد می‌کند.»
به گفته او، وقتی کالایی قاچاق می‌شود، تعرفه‌ای بابت وارداتش پرداخت نمی‌شود و حقوق گمرکی دولت هم ضایع می‌شود، طبیعی است که در این حالت قیمت تمام شده آن در بازار کمتر از واردات رسمی است و رقابت با آن برای تولیدکنندگان داخلی سخت‌تر می‌شود. اما این تنها یک طرف ماجراست؛ چرا که واردات مواد غذایی از مبادی غیر رسمی موجب شده تا هیچ نظارتی روی سلامت و بهداشت کالاها نباشد و جان مردم با مصرف این کالاها به خطر بیفتد. به عنوان مثال برخی از آدامس‌های خارجی در تولیدشان از ژلاتین خوک استفاده می‌شود اما مصرف‌کنندگان معمولا هیچ اطلاعی دراین‌باره ندارند.
به گفته او به جای ممنوعیت واردات باید محدودیت ایجاد کرد و شرایط سختگیرانه‌تری را در واردات این خوراکی‌ها که به نوعی لوکس بوده و تولیدات داخلی جوابگوی نیاز کشور است، اعمال کرد.
مردم گول تاریخ تولید و انقضا را نخورند
متولی نظام صنفی با بیان این که مردم به راحتی گول تاریخ تولید و انقضا را نخورند، ادامه داد: «واردکنندگان قاچاقی خوراکی‌های قاچاق، به وسیله Gate Printerها، تاریخ تولید و انقضای روی بسته‌های شکلات‌ها را تغییر می‌دهند.»
به گفته فاضلی هیچ‌گونه اطمینان خاطری نسبت به تاریخ مصرف، کیفیت، اصالت و ترکیبات ادعا شده در کالایی که بر روی قاطر یا در زیر کامیون یا ته قایق جاسازی شده و وارد کشور می‌شود، وجود ندارد.
عرضه کالاهای قاچاق در واحدهای غیر مجاز
رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌داران معتقد است: «خوراکی‌های تقلبی قاچاق معمولا توسط واحدهای غیر مجازی که هیچ نظارتی روی آنها نیست، عرضه می‌شوند.»
او که سعی دارد تمام قد از هم‌صنفی‌های خود دفاع کند، می‌گوید: «کالاهای خارجی که در برخی از سوپرمارکت‌ها عرضه می‌شوند معمولا سالم بوده و تاریخ مصرف دارند. البته ممکن است تخلفاتی از طرف برخی از واحدهای صنفی صورت گیرد اما این اتفاق را نمی‌توان به تمام کسبه ارتباط داد.»
کالاهای ممنوعه از کجا می‌آید؟
نوشیدنی VIMTO تولید کشور عربستان سعودی، نوشیدنی تخم‌شربتی Leema تولید کشور تایلند، نوشیدنی MOGU MOGU تولید کشور تایلند، نوشیدنی STAR تولید کشور امارات، اسنک مخلوط با آجیل و نخود سبز DING DONG تولید کشور فیلیپین و دراژه m&m’s تولید کشور چین ٦ خوراکی خوشمزه‌ای هستند که واردات رسمی آنها از تیر امسال ممنوع اعلام شد. اما سوال اینجاست حالا که واردات این خوراکی‌های شیک ممنوع است، واحدهای صنفی این اقلام را از کجا تأمین می‌کنند. به گفته درخشانی بخشی از کالاهایی که هم‌اکنون در سوپرمارکت‌ها می‌بینیم از انبارهایی که پیش از ممنوعیت واردات، پر شده‌اند، خریداری می‌شوند. اما رئیس اتاق اصناف حجم بالای قاچاق را دلیل اصلی این حجم از عرضه می‌داند. به گفته او، بیشتر این محصولات از بازارهای ترکیه، امارات و کشورهای شرق آسیا وارد کشور می‌شوند؛ در حالی که برخی از فروشندگان ادعا می‌کنند که محصولات خود را از کشورهای اروپایی و حتی آفریقایی وارد می‌کنند.
وقتی قیمت‌گذاری سلیقه‌ای می‌شود
به گفته او، این کالاها هیچ قیمتی ندارند و قیمت‌گذاری آنها کاملا سلیقه‌ای است. به عنوان مثال یک مغازه در شمال تهران شاید یک بسته کاکائو را ١٥٠هزار تومان بفروشد؛ در حالی که قیمت همین جنس در بازار بزرگ ٥٠هزار تومان باشد. برخی از واحدهای صنفی برای این که گرانفروشی خود را توجیه کنند می‌گویند جنس ما اصل است اما لزوما پرداخت پول بیشتر به معنی خرید خوراکی باکیفیت‌تر نیست. به گفته او اتحادیه پر است از پرونده‌های گرانفروشی که فلان فروشنده یک خوراکی خارجی را که قیمت ندارد و برند آن زیاد هم معرف نیست با چندین برابر قیمت واقعی‌اش عرضه می‌کند.
متولی برخورد با کالاهای قاچاق کیست؟
برخورد با گرانفروشی، احتکار، کم فروشی و عدم نصب برچسب قیمت در حیطه وظایف اتاق اصناف و سازمان تعزیرات حکومتی است و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و ستاد مبارزه با قاچاق کالا متولی برخورد با عرضه کالاهای قاچاق هستند. اما رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌داران معتقد است که عرضه این خوراکی‌ها به قدری زیاد است که تا شکایتی نشود، برخوردی هم صورت نمی‌گیرد.
تخفیف‌های بالا در پایان عمر کالاها
اما اگر سری به بازار تهران بزنید با انواع و اقسام خوراکی‌های گمنام خارجی مواجه می‌شوید که تا حالا حتی یک بار هم نامشان را نشنیده‌اید. بسته‌بندی خاک‌آلود و تاریخ انقضای مخدوششان نشان می‌دهد که مدت‌ها از تاریخ مصرفشان گذشته است. فروشنده‌ها می‌گویند حاضر هستند این کالاها را ارزان‌تر هم بفروشند اما خاک و کثیفی شیشه‌های بسته‌بندی نشان می‌داد خیلی نمی‌توان به این تاریخ انقضاها اعتماد کرد. انواعی از شکلات‌ها، بیسکویت‌ها، دسرها و چند مدل چای هم در میان این کالاهای تخفیف‌دار هستند؛ کالاهایی که ظاهر و حتی نامشان شبیه برندهای معروف است اما وقتی دقت کنید متوجه می‌شوید این تلاشی برای کپی‌برداری و سوء‌استفاده از برندهای شناخته شده است و تفاوت‌های زیادی میان برند اصلی و این کپی‌ها وجود دارد.
چطور بفهمید خوراکی که می‌خورید مجاز است؟
بر اساس نامه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تمامی فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی وارداتی ملزم به الصاق برچسب اصالت و سلامت هستند، لذا معیار تشخیص فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی دارای اصالت و قاچاق، استعلام کد برچسب اصالت و سلامت مندرج روی محصولات از طریق ارسال پیامک به شماره ۸۸۲۲ ۲۰۰۰ با سایت به نشانیWWW.ttac.ir یا نصب نرم‌افزار سامانه ttac بر روی تلفن همراه از طریق سایت مذکور است.