رویداد۲۴ محمد آیتی: برای اولین بار در نظام جمهوری اسلامی ایران، موضوع استیضاح رییس مجلس مطرح شد. نمایندگان مخالف لاریجانی گفته بودند رئیس مجلس دو لایحه پالرمو و پولشویی را بدون بررسی مجدد به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع داده است و این خلاف آیین نامه مجلس است.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده شاهین‌شهر که محور جمع‌آوری امضا برای این موضوع شده می‌گوید واژه استیضاح را رسانه‌ها مطرح کردند اما اگر این طرح در صحن علنی مجلس مطرح شود و رای آورد یعنی علی لاریجانی پس از ۱۰ سال باید با صندلی ریاست قوه مقننه خداحافظی کند.
نمایندگان امضا کننده طرح که همگی عضو فراکسیون ولایی (اصولگرایان تندروی مجلس) بودند، در اقدام ضربتی خود تلاش کردند علی لاریجانی را از صندلی ریاست پائین بکشند؛ تلاشی که البته از ابتدا مشخص بود، به سرانجام نخواهد رسید اما دست‌کم این پیام را برای لاریجانی به همراه داشت که صندلی ریاست برای انتخابات سال آینده هیات رئیسه لرزان خواهد بود؛ چه آنکه انصراف حاجی بابایی و رای فراکسیون ولایی و نزدیک شدن تاکتیکی آنها به فراکسیون مستقلان بود که در لحظه آخر سرنوشت ریاست پارلمان را تغییر داد.
موسوی لارگانی: برگه انتقاد از لاریجانی را امضا کردم نه استیضاح
سیدناصر موسوی‌لارگانی، نماینده فلاورجان و یکی از امضاکنندگان این طرح در خصوص اینکه برخی از همکاران امضاکننده گفتند چنین نامه‌ای را امضا نکردیم به رویداد۲۴ می‌گوید: تا امروز هیچ زمانی مرسوم نبوده که رییس مجلس شورای اسلامی، استیضاح شود. آقای حاجی‌دلیگانی که یکی از نمایندگان فعال و ولایتی مجلس هستند نامه‌ای را تنظیم کردند که در خصوص عملکرد هیات رییسه و شخص رییس مجلس آقای لاریجانی بود.
او گفته است: حقیقتاً روزی که دوستان آمدند و از ما برای این موضوع امضا گرفتند بحث استیضاح مطرح نبود بلکه صحبت عملکرد آقای لاریجانی به عنوان رییس مجلس بود و باید بگویم که من به مدیریت هیات رییسه و آقای لاریجانی انتقادهای جدی دارم و این روش را مناسب نمی‌بینم و بعضاً می‌بینیم که آنها بین نمایندگان تفاوت‌هایی را قائل می‌شوند. به طور مثال زمانی بوده که نماینده‌ای تذکری را داده و رییس مجلس حرفی نزده و نگفته که اکنون موقع مطرح کردن این بحث نیست، اما دیدیم که نماینده‌ای دیگر خواسته همان تذکر را بدهد اما اجازه صحبت به او داده نشده است، یعنی سیاست یک بام و چند هوا. همین موضوع در نطق نمایندگان هم دیده می‌شود، یعنی نماینده، هفت دقیقه زمان برای نطق داشته، اما تا ۱۰ دقیقه هم صحبت کرده، ولی شاهد هیچ واکنشی از هیات رییسه مجلس نبودیم، اما نماینده دیگر که ۳۰ ثانیه از زمان نطقش گذشته بار‌ها با تذکرات هیات رییسه مواجه شده است و گاهی نطق فرد مورد نظر را قطع کردند.
موسوی‌لارگانی در ادامه می‌گوید: امضای خود را پس نگرفتم و تنها گفتم که من برگه انتقاد به عملکرد هیات رییسه مجلس و شخص آقای لاریجانی را امضا کردم و پای برگه‌ای با عنوان استیضاح آقای لاریجانی را امضا نکردم و از این‌رو استیضاح رییس مجلس را در شرایط کنونی به صلاح نمی‌دانم.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در رابطه با اینکه آیا جمع کردن این امضاها ریشه در موضوع لوایح پالرمو و CFT دارد، می‌گوید: یکی از مباحثی که آقای حاجی‌دلیگانی مطرح کرد این بود که وقتی شورای نگهبان به لوایح پالرمو و CFT ایراد گرفت آقای لاریجانی باید آن را به صحن مجلس می‌آورد و اگر نمایندگان اصرار به مصوبه خود داشتند بعد به مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌رفت که آقای لاریجانی کاری غیر از این را انجام داد.
احتمال نزدیک شدن فراکسیون ولایی به عارف چقدر است؟
عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس در پاسخ به اینکه پررنگ شدن اختلافات فکری و عملیاتی برخی اعضای فراکسیون نمایندگان ولایی با لاریجانی می‌تواند منجر به ریاست عارف در سال چهارم مجلس شود، گفته: بعید می‌دانم آقای عارف بتواند در مجلس دهم رییس مجلس شود مخصوصاً که در سال سوم برای تصاحب این کرسی تلاش‌هایی را هم کردند، اما نتیجه طور دیگر رقم خورد. هنوز معتقدم اگر ریاست مجلس دوقطبی شود و یکی از گزینه‌ها لاریجانی و گزینه دیگر عارف باشد، فراکسیون ولایی مجلس روی به انتخاب آقای لاریجانی خواهند آورد.
مهدی کیایی مدیر کل فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی نیز در مطلب کوتاهی خبرداد که «آقایان سلیمی، اعزازی، نوری، پوربافرانی، کعبی، بدری، قاضی زاده، لارگانی و چند نماینده دیگر که اسم شان ذیل نامه موسوم به استیضاح رییس مجلس آمده، کتبا اعلام کردند چنین درخواستی نداشته‌اند. اعمال ماده ۲۴ منتفی است، اما استقبال چند رسانه اصولگرا از موضوع، جالب توجه است. واقعا دوستان دنبال چه‌اند؟»
حاجی دلیگانی: شش نفر امضایشان را پس گرفتند
حاجی دلیگانی نماینده اصولگرای مجلس اما دلیل پس گرفتن امضاها را فشاری می‌داند که روی نمایندگان آورده شد. او در گفت‌وگوی خود با رویداد۲۴ ماجرا را اینگونه روایت کرده است: ۲۵ امضا برای طرح موضوع ضعف مدیریتی رییس مجلس نیاز بود. عنوان نامه‌ای که تنظیم کردیم عوض نشد و همان ماده ۲۴ آیین نامه بود، اما شش نفر از همکاران امضای خود را پس گرفتند و موضوع، ضعف عملکرد رییس در اداره کیفی جلسات بوده که این مفهوم تقاضایی است که ما داشتیم. در قالب ماده ۲۴ ما هیاتی مرکب از روسای کمیسیون‌ها، اعضای آیین نامه اجرایی و سه نفر از امضاکنندگان به عنوان متقاضی را تشکیل می‌دهیم آنگاه موضوع را بررسی می‌کنند تا ببینند حرف ما که می‌گوییم آقای لاریجانی مجلس را درست اداره نکرده و برخلاف قانون اساسی خودش را جای مجلس گذاشته و تصمیم گرفته حقیقت دارد یا خیر. اگر تشخیص بر این بود که حرف ما درست است، موضوع در جلسه غیرعلنی مجلس مطرح و ابعاد مختلف مسئله گفت‌وگو، بررسی و آماده می‌شود که در جلسه علنی مجلس بدون مذاکره به رای گذاشته شود. اگر این موضوع رای آورد، رییس مجلس می‌شود مستعفی و تا این دوره هست نمی‌تواند برای ریاست مجلس کاندیدا شود.
امضا کنندگان را تحت فشار گذاشتند
حاجی‌دلیگانی در جواب موسوی‌لارگانی که گفته من طرح استیضاح رییس مجلس را امضا نکردم، گفته: کلمه استیضاح را رسانه‌ها مطرح کردند و موضوع و دغدغه ما همان عملکرد نامناسب رییس مجلس است. ضمناً پس از اینکه شش نفر از همکاران امضای خود را پس گرفتند ما دوباره طرح خود را به حدنصاب رساندیم و تقدیم کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس کردیم، اما این بار صلاح نمی‌دانم اسامی را اعلام کنم که دوباره امضاکنندگان را تحت فشار قرار دهند.
آئین نامه مجلس چه می‌گوید؟
طبق ماده ۲۴ و ۲۶ آیین‌نامه جدید، نمایندگان مجلس این اختیار را دارند که طی یک نامه کتبی با امضا حداقل ۲۵ نفر از نماینده‌ها، از نحوه اداره مجلس، رییس یا اعضای هیأت‌رییسه مجلس شکایت کنند و درخواست خود را به کمیسیون تدوین آیین‌نامه ارسال کنند.
این کمیسیون هم بعد از دریافت شکایت‌نامه، هیئتی را برای بررسی و ارزیابی درخواست نمایندگان تشکیل می‌دهد. اگر اکثریت اعضای هیأت رأی به عدم صلاحیت فرد بدهند آن طرح به صحن علنی مجلس خواهد رفت و در نخستین جلسه صحن علنی مجلس هم این موضوع بدون رأی‌گیری در دستور کار قرار خواهد گرفت و موضوع شکایت از هیات رییسه به رأی نمایندگان گذاشته می‌شود.
متن کامل نامه استیضاح و اسامی امضا کنندگان
در این نامه که خطاب به ریاست محترم کمیسیون آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی است، آمده بود:
همانگونه که می‌دانید شورای محترم نگهبان طی نامه‌های شماره ۹۷/۱۰۲/۷۲۶۲ و ۹۷/۱۰۲/۷۲۷۴ مورخ ۱۸ مهرماه ۹۷ (پیوست یک و دو) اصلاحات اعمال شده در جلسه سوم مهرماه ۱۳۹۷ مجلس شورای اسلامی جهت رفع ایرادات آن شورا را در خصوص تصویب لوایح الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرائم سازمان یافته فراملی و اصلاح قانون مبارزه با پولشویی را کافی ندانسته و کماکان این مصوبات را مغایر بند ۲ اصل ۱۱۰ قانون اساسی اعلام کرده است.
متعاقب آن، ریاست محترم مجلس شورای اسلامی طی مکاتبه شماره ۶۰۲۹۰ به تاریخ ۱۹ مهرماه ۹۷ مصوبات موصوف را که مورد ایراد شورای نگهبان بوده است بدون ارجاع به کمیسیون و متعاقباً طرح در صحن علنی رأساً و مستقیماً و بدون اطلاع مجلس به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال می‌کند. (پیوست ۳)
پر واضح است که به استناد اصل ۱۱۲ قانون اساسی مجمع تشخیص مصلحت نظام وقتی در خصوص مصوبات مجلس تصمیم می‌گیرد که مجلس (نه ریاست آن) با در نظر گرفتن مصلحت نظام نظر شورای محترم نگهبان را تأمین نکند و طبق ماده ۲۰۰ قانون آئین‌نامه داخلی مجلس، اگر مصوبات مجلس وافی نظرات شورای نگهبان نباشد مجدد در مجلس مطرح می‌گردد و در صورتی که مجلس با در نظر گرفتن حفظ مصلحت نظام همچنان بر رأی خود باقی باشد مجلس مصوبه مذکور را به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال می‌کند.
تصدیق می‌فرمائید که اقدام ریاست محترم مجلس در ارسال مصوبات فوق‌الذکر به مجمع تشخیص مصلحت نظام بدون جری تشریفات قانونی یعنی طرح در صحن علنی و اصرار مجلس به مصوبه خود مغایر صریح اصل ۱۱۲ قانون اساسی و ماده ۲۰۰ آئین‌نامه داخلی مجلس و ناقض سوگندی است که برابر ماده ۱۶ آئین‌نامه به خداوند قادر متعال در برابر قرآن کریم یاد کرده است.
علی‌المراتب به استناد ماده ۲۴ آئین‌نامه مذکور رسیدگی به اقدام مغایر قانون رئیس محترم مجلس توسط اینجانبان امضاء کنندگان ذیل به عنوان نمایندگان مردم مورد تقاضا می‌باشد.
۱- حسین علی حاجی‌دلیگانی
۲- حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی
۳- سهراب گیلانی
۴- جواد کریمی قدوسی
۵- سید جواد حسینی‌کیا
۶- ضیاء الله اعزازی
۷- اکبر ترکی
۸- سید ناصر موسوی لارگانی
۹- عامر کعبی
۱۰- نصرالله پژمان‌فر
۱۱- ناصری‌نژاد
۱۲- سید حسین نقوی حسینی
۱۳- عباس گودرزی
۱۴- محمد اسماعیل سعیدی
۱۵- احمد سالک
۱۶- عبدالله سامری
۱۷- حسن نوروزی
۱۸- ذبیح نیکو
۱۹- محمود شکری
۲۰- صدیص بدری
۲۱- سید قاسم جاسمی
۲۲- سید احسان قاضی‌زاده
۲۳- سید جواد ساداتی‌نژاد
۲۴- پوربافرانی
۲۵- سید راضی نوری
۲۶- حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری
۲۷- سید جواد ابطحی
در ماده ۲۶ آیین نامه داخلی مجلس آمده است: «هر گاه نمایندگان به کیفیت اداره جلسات یا سایر امور مجلس و نحوه ایفای وظایف رئیس یا سایر اعضای هیأت رئیسه معترض باشند، می توانند طی تقاضای کتبی با امضای حداقل بیست و پنج نفر و یا به درخواست کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس، تشکیل هیأت رسیدگی به اعتراضات، مرکب از رؤسای کمیسیون‌های تخصصی و اعضای کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس را درخواست نمایند.
کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مکلف است ظرف سه روز نسبت به تشکیل هیأت رسیدگی به اعتراضات، اقدام نماید. هیأت اخیر مکلف است ظرف ده روز با حضور سه نفر از منتخبین معترضین، به موضوع رسیدگی نماید. در صورتی که اکثریت اعضای هیأت رأی بر عدم صلاحیت فرد مورد اعتراض دادند عضویت وی در هیأت رئیسه تعلیق می گردد.
گزارش هیأت در این باره در جلسه غیرعلنی مورد بررسی قرار می گیرد و در اولین جلسه علنی مجلس بدون بحث به رأی گیری گذاشته می شود. درصورت رد عدم صلاحیت، عضو مزبور به کار خود ادامه خواهد داد و درغیر این صورت از سمت خود مستعفی شناخته می شود و حق شرکت در انتخابات مجدد آن دوره را ندارد.»