رویداد۲۴ از ابتدای امسال بازار ارز ایران روز‌های سختی را گذرانده است. این بازار طی ماه‌های گذشته با نرخ‌های چندگانه‌ای مواجه بود که گاه به پنج نرخ هم می‌رسید؛ مساله فقط نرخ‌های چندگانه نبود، مساله اصلی، رانت‌هایی بود که با این تعدد نرخ، دست به دست می‌شد.
نرخ‌های چندگانه، زمینه‌ای را فراهم کرده بود که عده‌ای با دسترسی به منابع ارزی ارزانتر، سود بیشتری ببرند و عده‌ای هم روزها پشت در بسته تامین ارز باقی بمانند؛ و این نقطه شروع دردسر و فساد بود.
رخداد‌هایی که نرخ بازار را به نیما نزدیک کرد
اکنون چند هفته‌ای است که با چند اتفاق، بازار ارز روی آرامش دیده است. اولین اتفاق حضور بازارساز بانک مرکزی بوده که سبب شده علاوه بر خروج تدریجی دلالان و معامله گران سوداگر، نرخ‌های درج شده بر صفحه صرافی‌های بانکی، بازار را جهت دهد و چشم‌ها را در اولین دقایق معاملات هر روز بازار به خود جلب کند.
اتفاق بعدی زمانی رقم خورد که مقاومت صرافی‌های غیربانکی در غیاب دلالان برای از بین بردن فاصله قیمتی با نرخ صرافی‌های بانکی در هم شکست و آن‌ها نه تنها نرخ گذاری‌های خود را منطبق بر نرخ صرافی‌های بانکی و با اختلاف نه چندان زیاد اعلام کردند بلکه دیگر فضایی برای نقش آفرینی در نرخ سازی نمی‌بینند؛ چراکه فروش ارز از سمت آن‌ها قرار و قانون خاص خود را دارد و در تک تک بخشنامه‌های بانک مرکزی، چارچوب برای حرکت آن‌ها کاملا مشخص شده است.
رخداد سوم آن بود که نرخ صرافی‌های غیربانکی در برخی روزها و ساعات معاملاتی، به زیر نرخ تعیین شده از سوی صرافی‌های بانکی سقوط می‌کند چرا که صرافی‌های غیربانکی به دلیل عدم جذابیت در خرید ارز دارندگان منابع ارزی، نرخ خرید را کاهش می‌دهند تا فروشندگان را به سمت فروش ارز به صرافی‌های بانکی هدایت کنند.
اکنون سیاستگذاری‌ها به نحوی پیش رفته که نرخ صرافی‌های بانکی با نرخ صرافی‌های غیربانکی یکسان شده و نزدیکی شدیدی به نرخ‌های درج شده در سامانه نیما پیدا کرده است. اینجا را شاید بتوان نقطه طلایی مدیریت بازار ارز دانست؛ چراکه از بین رفتن چند نرخی بودن ارز، می‌تواند زمینه ساز تحولات مثبتی در اقتصاد و تجارت خارجی ایران شود.
مزایای نزدیکی نرخ نیما و بازار
واقعیت آن است که اگر نرخ‌ها یکسان شده و چندگانگی آن در بازار از بین برود، علاوه بر اینکه واردکنندگان با معطلی کمتری از ارز موجود در سامانه نیما استفاده می‌کنند، می‌توانند ارز خود را از صرافی‌ها نیز تامین کرده و آنگاه، مکانیزم طبیعی کارکرد بازار بر اساس عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد، از سوی دیگر، صادرکنندگان نیز رغبت بیشتری به چرخش ارز خود در بازار دارند؛ چراکه صرافی‌ها نیز با رغبت بیشتری ارز را از آن‌ها خریداری می‌کنند تا به واردکنندگان متقاضی اختصاص دهند.
نکته مهمتر آنکه بساط رانت و فساد که همواره در بازار چندنرخی وجود داشته برداشته می‌شود و دولت نظارت دقیق تری بر بازار خواهد داشت. پس بهتر است سیاستگذار ارزی در تداوم اجرای سیاست نزدیک کردن هر چه بهتر این دو نرخ تاثیرگذار در بازار اهتمام ورزیده و چشم از نظارت بر بازار برندارد.
رییس کل از بازار ارز می‌گوید
در این میان، عبدالناصر همتی، می‌گوید: روند تعدیل تدریجی قیمت ارز در مسیر واقعی شدن ادامه داردو آنچه امروز در بازار ارز شاهد آن هستیم روند طبیعی تعدیل تدریجی قیمت ارز در مسیر واقعی شدن آن است. وی می‌افزاید: بانک مرکزی به دور از هیجانات غیر ضروری و با تدبیر لازم بازار را مدیریت و هدایت می‌کند.
وی در ادامه با اشاره به عوامل ایجاد تعادل در بازار ارز اشاره می‌کند و می‌گوید: اقدامات بانک مرکزی در تامین و تسهیل عرضه اسکناس و حواله توسط فعالین بازار و نیز گشایش تدریجی کانال‌های مالی با کشور‌های هشتگانه و اتحادیه اروپا ثبات لازم در بازار ارز در مسیر هدف تعیین شده را به وجود خواهد آورد.