رویداد۲۴ رئیس جمهور آمریکا در اقدامی غیرمنتظره اعلام کرد که ظرف یک ماه نیروهای خود را از کشور سوریه خارج می‌کند و در این راستا به پنتاگون دستور داد تا هر چه سریع تر زمینه های خروج نظامیان آمریکایی را فراهم کند.
این تصمیم فقط شامل سوریه نمی‌شود چرا که ترامپ تصمیم دارد بخش‌هایی از نیروهای آمریکایی را از افغانستان نیز خارج کند. اما ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود، جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا بلافاصله پس از اعلام ترامپ، بازنشسته شد تا دولت آمریکا در روزهای پایانی سال شاهد جنجالی ترین و طوفانی ترین دوران خود طی این دو سال باشد.
آیا تصمیم‌های ترامپ خبر از تحولات مهمی در آینده دارد؟
مهدی مطهرنیا، کارشناس مسایل بین المللی، پیامد تصمیم های ترامپ را مورد بررسی قرار داده که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه و همچنین خروج بخشی دیگر از خاک افغانستان حاوی چه پیامی است؟
خروج نیروهای ایالت متحده آمریکا از سوریه و همچنین کاهش بخشی از نیروها در افغانستان باید در مفهوم و بافت خاص خود بررسی شود. به عبارتی دیگر بررسی بافت موضوعی، بافت موقعیتی و بافت متن این موضوع باید بررسی شود. در بافت متن آمریکا به دنبال ایجاد یک فضای معناداری است که در آن پارادایم آشوب، دکترین بازیگر دیوانه، سیاست کلان ابهام و پیچیدگی و در نهایت استراتژی "جوجیتسو" قرار دارند. بدین معنا که در مرحله اول تحریک می کند، سپس جا خالی می دهد و در آخر نیز پرتاب می کند. در همین راستا هدف آمریکا از خروج نیروهایش ایجاد آشوب در منطقه است. در همین حال باید پذیرفت که حضور نظامی آمریکا در سوریه اگرچه پیامدهای ناخوشایندی داشته است، نتایجی هم در ارتباط با ایجاد فضاهای ضد داعشی در محدوده هایی و در راستای امنیت ملی ایالات متحده آمریکا در خود نهفته داشته است.
همچنین پس از مذاکرات جدی واشنگتن و مسکو دربارۀ حضور ایران در سوریه، آمریکا فرصتی را برای اسرائیل در جهت ایجاد فضایی ضد ایرانی به منظور کاهش دغدغه های این رژیم فراهم کرد. به همین دلیل پیام اصلی خروج آمریکا از سوریه این است که به زودی منطقه می تواند شاهد بازآفرینی نیروهای بنیادگرا و تکفیری در جهت ایجاد برنامه هایی باشد که قادر است آشوب در منطقه را رقم بزند.
همین طور در افغانستان نیز شاهد هستیم که آمریکا پس از مذاکره با طالبان و جهت گیری های همگرایانه ای که در چند ماه اخیر رخ داد باعث کاهش نیروهای آمریکایی در افغانستان شد. به همین منظور و با توجه به سیاست های پیچیده و ابهام آمیز ترامپ، وی اعلام می کند که از سوریه خارج می شود که این اقدام به تجهیز منطقه برای رفتن به سمت آشوب کمک می کند. رئیس جمهور آمریکا به این اقدام ها بسنده نمی کند و ما شاهد هستیم که وی همزمان با توئیت های خود سیگنال های دیگری را مثلا در حوزه خلیج فارس و بازگشت ناو آمریکایی با دو راکتور اتمی و هشت کشتی پشتیبان می فرستد که باید مد نظر داشت این اقدام به علاوه آن چیزی است که قبال در خلیج فارس دپو شده است. از نمونه های مشابه دیگر می توان به پایگاه های نظامی دائمی در افغانستان و عراق و همچنین در شبه جزیره کره اشاره کرد. متعاقبا این اقدامات و تحرکات نیازهایی را متوجه ایالات متحده آمریکا می کند و بیانگر ایجاد یک فضای معنادار برای حرکتی جدید است که استعفای جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا را باید در این راستا مورد ارزیابی قرار داد که آیا نگرانی وی از اقدام ترامپ صرفا به دلیل خروج نیروهای آمریکایی است یا بیم آن دارد که در آینده ای نزدیک جنگ دیگری در نقطه ای تازه در منطقه آغاز شود.
آیا این اقدام ترامپ را می توان مشابه اقدام باراک اوباما در سال 2009 مبنی بر خروج سربازان آمریکا از عراق دانست؟
هر زمانی گفتمان خاص خود را دارد و نمی توان تمام زمان ها را با یکدیگر تطبیق داد که این امر سبب می شود تا پاسخ دادن به این سوال کمی سخت شود. پاسخ در این رابطه هم می تواند بله و هم می تواند خیر باشد. خیر به این دلیل که زمان گذشته است و مقتضیات زمان کنونی ویژگی های خاص خود را دارد و بله از آن جهت که می توان تشابهاتی میان حال و گذشته پیدا کرد. هنگامی که آمریکا از عراق خارج شد همه عنوان کردند که واشنگتن خود را از یک منجلاب بزرگ بیرون کشید. اما پس از خروج آمریکا این اعراب بودند که خواستار بازگشت آمریکا به منطقه شدند که در همین راستا نوری المالکی نخست وزیر وقت آن موقع عراق از ایالت متحده درخواست کرد که به منطقه بازگردد. از همین روی وقتی که آن نامه درخواست نوشته شد دیگر هیچ کشوری نتوانست اعلام کند که حضور آمریکا در عراق نامشروع و یک نوع اشغالگری است. امروز نیز آمریکا همان برنامه در پیش گرفته است. این کشور با ایجاد یک خلأ در منطقه و با اتکا بر قدرت خود که دیگر رقبا نمی خواهند به آن اذعان کنند، در صدد است تا موقعیتی پیش آید تا درخواست حضور آمریکا در منطقه به وسیله کسانی صورت گیرد که به طور جدی منتقد حضور نظامی آمریکا در منطقه هستند که در این راستا ترکیه می تواند نقش مهمی را در این زمینه ایفا کند.
توجیهی که ترامپ درباره خروج آمریکا از سوریه اعلام کرد این بود که از این به بعد ایران و روسیه باید وظیفه مبارزه با داعش را بر عهده بگیرند. تحلیل شما از این موضع چیست؟
این نکته هم در همام مفهومی قرار می گیرد که در ابتدا عنوان کردم. به بیان ساده تر آمریکا مانند یک "زنجیز زن حرفه ای" عمل می کند. اکنون زنجیر خود را در جیب پنهان می کند و منطقه را به کشورهای درون آن واگذار می کند تا آشوب حاصل از این اقدام، منطقه را شلوغ و هزینه های طرفین درگیر بالا رود. ایران و روسیه که در زمینه مبارزه با داعش فعال بودند و حضور آمریکا در سوریه را در تضاد با امنیت منطقه می دانند، اکنون مورد خطاب آمریکا قرار می گیرد. از همین روی به دلیل عدم حضور آمریکا در منطقه گروه های تروریستی و تکفیری در منطقه بیشتر احساس امنیت خواهند کرد که همین امر سبب می شود که این گروه ها فعالیت های خود را بیشتر کنند. در نتیجه روسیه و ایران نیز باید با تهدید این گروه های تروریستی مقابله و مبارزه کنند که با توجه به تحریم های سنگین واشنگتن علیه تهران، این موضوع می تواند ایران را تحت فشار قرار دهد.