رویداد۲۴ شورای پول و اعتبار با مصوبه جدید خود، راه را بر پرداخت سودهای روزشمار به حساب‌های کوتاه‌مدت بسته است. همان حساب‌هایی که از سوی بانکداران به «پارکینگ‌های پول» مشهور است.
اکنون شورای پول و اعتبار به بانکها یک ماه فرصت داده است زمینه‌ای را فراهم کنند تا بساط پرداخت سودهای روزشمار را جمع کرده و گام در مسیری بگذارند که تغییراتی در شیوه سوددهی به سپرده‌های بانکی ایجاد شود.
تا پیش از این، نرخ سود به سپرده‌های بانکی، در دو روش کوتاه مدت و بلندمدت پرداخت می‌شد که در شیوه کوتاه مدت، تمرکز اصلی بر روی پرداخت سودهای روزشمار بود، اما با مصوبه جدید دولت، قرار بر این است که دیگر سود روزشماری به سپرده‌ها پرداخت نشده و تمرکز اصلی بر روی سود ماه‌شمار باشد.
در این میان، گزارش‌های میدانی از شعب بانکی حکایت از آن دارد که باز هم برخی بانکداران در تماس‌هایی که با مشتریان خود داشته‌اند، تلاش کرده‌اند تا آنها را در درجه اول به تبدیل سپرده‌های کوتاه مدت به بلندمدت ترغیب کنند و در صورت عدم موافقت مشتری، به مشتری اطلاع دهند که دیگر سود روزشمار در کار نیست.
باجه نشینان می‌گویند که هدفشان این است که بتوانند منابع را از کوتاه‌مدت به یکساله انتقال دهند؛ برای همین در تماس‌های تلفنی تلاش دارند که افراد را قانع کنند که سپرده‌های خود را به بلندمدت تبدیل کنند.
عدم رسوب سپرده‌ها با تصمیمات درازمدت بانکها چه می‌کند؟
برخی کارشناسان بر این باورند که این گام شورای پول و اعتبار، زمینه‌ای را برای مبارزه با سفته‌بازی فراهم کرده است؛ چراکه مقایسه نرخ سود پرداختی از سوی بانکها در کشورهای مختلف و مقایسه آن با نرخ سود متداول در ایران، از جمله مقوله هایی است که همواره بحث‌ها و شبهات زیادی را به همراه داشته است، چرا که ماهیت نرخ‌های سود بانکی، می‌تواند در فضای اقتصادی تاثیرگذار باشد.
به اعتقاد کارشناسان، هر میزان سپرده‌های کوتاه‌مدت به ویژه روزشمار در بانک ها افزایش یابد، دست بانک ها به دلیل عدم رسوب این نوع سپرده ها و همچنین عدم امکان برنامه ریزی برای استفاده در بخش های تولیدی برای کمک به بنگاههای اقتصادی و تولیدی بسته خواهد شد؛ ضمن اینکه علاوه بر این، در یک دوره به علت رقابت ناسالم بانکها در ارائه سود به سپرده‌های روزشمار، گشایش سپرده‌های کوتاه‌مدت افزایش چشمگیری یافتند.
از سوی دیگر، شرایط مزبور سبب شده بود تا سود سپرده‌های کوتاه‌مدت، با بلندمدت تفاوت چندانی نداشته باشد، به همین دلیل هم مردم ترجیح می‌دادند همواره به سرمایه خود دسترسی داشته باشند و همین امر نیز، باعث شده بود که سپرده‌های کوتاه‌مدت، بازار داغی در شعب بانکی پیدا کنند؛ البته این نکته را هم نباید از ذهن برد که به دلیل دسترسی سریع مشتریان به سپرده‌های روزشمار و دریافت سود بانکی این نوع، مشتریان خواسته یا ناخواسته فضای اقتصادی کشور را برای انجام سفته بازی مهیا می‌کردند؛ چرا که به دلیل سیالیت این نوع سپرده‌ها و ورود نقدینگی سپرده‌های روزشمار به بازارهای طلا و ارز، عملا فضای ملتهب اقتصادی به وجود آمده و اولین حوزه‌ای که در این فضای اقتصادی ضربه خواهد دید، بنگاه های اقتصادی و بخش‌های تولیدی هستند.
اکنون با ابلاغ بخشنامه بانک مرکزی در خصوص ممنوعیت افتتاح حساب سپرده‌های روزشمار گامی اولیه؛ اما مهم برای مبارزه با سفته بازی و کمک به بخش‌های تولیدی برداشته خواهد شد.
بانکها چطور به پارکینگ پول تبدیل شده بودند؟
کارمند یکی از شعبات نظام بانکی گفت: محاسبه سود حساب‌های سپرده سرمایه گذاری کوتاه‌مدت که از بهمن ماه به جای روزشمار، براساس ماه شمار محاسبه و پرداخت می‌شود، می‌تواند سبب شود که این نوع حساب‌ها که در میان بانکداران به «پارکینگ پولی» شهره شده بود، سامان یابد.
وی افزود: در واقع، سیاست‌های گذشته نظام بانکی باعث شده بود تا عمده منابعی که در بانکها در حال گردش بودند، منابع کوتاه‌مدت باشند؛ البته حتی منابعی که تحت عنوان بلندمدت در سیستم بانکی نگهداری می‌شدند نیز، با برخی از مجوزها به کوتاه‌مدت تبدیل شدند و این امر به معنای آن است که اگر از این حساب‌ها، برداشتی انجام می‌شد، جریمه‌ای به سپرده‌گذار تعلق نمی‌گرفت و این به مفهوم آن است که بانکها به پارکینگ پول تبدیل شده بودند.
بر این اساس، حال بانکها با تغییر سیاست‌های پولی، این بار نه تنها از این بار سنگین رها می شوند بلکه به فلسفه اصلی کارکردی خود یعنی چرخاندن چرخ بخش تولید کشور بازخواهند گشت؛ البته پارک پول در بانکها، طی یکسال اخیر علاوه بر ضربه به بازار پول کشور، همزمان با تلاطمات اخیر بازار ارز و سکه، زمینه‌ساز سفته بازی و به هم ریختن این بازار شده بود؛ بازاری که طی ماههای گذشته با سیاست‌های جدید بازارساز، از تب و تاب افتاده و برای ثبات به اجرای یک سیاست مناسب در بازار پول نیاز داشت؛ سیاستی که شورای پول و اعتبار با تصویب آن، زمینه بازگشت ثبات به بازار ارز را تضمین کرده است.
حال باید منتظر ماند و دید که تا بهمن ماه، عملکرد نظام بانکی برای آماده‌سازی شعب خود در اجرای مصوبه تبدیل سودهای روزشمار به ماه‌شمار، چه تدبیری به کار خواهد گرفت؟