«شما به جایی در جهان نگاه می‌کنید که در آن مرز‌ها اهمیت کمی دارند. جایی که هیچ مذاکره جدی وجود ندارد. جایی که کشور‌ها از درون فرومی‌پاشند و اگر شما درباره این بخش از جهان نگران نیستید، شما متوجه ماجرا نیستید؛ و آنچه هم در آنجا اتفاق می‌افتد در آنجا باقی نمی‌ماند. آنجا لاس وگاس نیست.»
رویداد۲۴ اخیرا ریچارد هاس، رئیس اندیشکده آمریکایی شورای روابط خارجی، در گفتگو با یک شبکه آمریکایی گفته ایران محتمل‌ترین صحنه برای وقوع یک جنگ بزرگ در سال جدید میلادی خواهد بود.
در این اواخر، از میان کارشناسان برجسته روابط بین‌الملل، هاس تقریبا تنها کسی بوده که درباره قرار گرفتن نظم جهانی در مرحله گذار هشدارهایی داده است. او معتقد است که این نظم، بویژه در غرب، بار دیگر در معرض یک آزمون مهم تاریخی قرار گرفته است.
چنین هشدارهایی، که عموما متاثر از «آشفتگی در اروپا» و نیز روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا است، جنبه‌ای کاملا بدبینانه دارند. گذاری که هاس از آن سخن می‌گوید، گذار به یک مرحله طلایی نیست بلکه غوطه‌ور شدن در هرج‌ومرج و بی‌ثباتی است. تحولاتی که در ماه‌های اخیر در اروپا رخ داده، بخصوص جنبش جلیقه‌زد‌های فرانسه، سهم بسزایی در شکل‌گیری هشدار‌های بدبینانه هاس دارند. او در یکی از نوشته‌هایش، تحولات اروپا را به طور تلویحی، باطل‌کننده نظریه «پایان تاریخ» فرانسیس فوکویاما، دانشمند مسائل سیاسی، دانسته است. فوکویاما در این نظریه معتقد است که ظهور دمکراسی لیبرال غربی آغاز پایان تحول اجتماعی-فرهنگی بشر و آخرین شکل مطلوب حکمرانی بشر است.
البته هاس در تشکیک در نظریه فوکویاما تنها نیست. دانشمندان علوم سیاسی، از جمله خود فوکویاما، هم در نظریه پایان تاریخ تجدید نظر کرده‌اند. از دیدگاه این دانشمندان، هویت گروهی در جوامع برجسته شده و به عنوان یک تهدید جدی برای لیبرالیسم ظاهر شده است.
در سال‌های اخیر، بخصوص در نمیه دوم سال ۲۰۱۸، اروپا صحنه اصلی بروز این هویت گروهی بوده است. در اثر وقوع بحران‌هایی نظیر بحران مهاجرت، کشور‌های متعدد اروپایی شاهد صعود پوپولیسم راستگرا شده‌اند. هاس اخیرا، اندکی پس از اعتراضات جلیقه‌زرد‌های فرانسه، آشفتگی اروپا را اینگونه توصیف کرد: «بخش‌هایی از پاریس، دقیقا در حال سوختن است. بریتانیا توسط برگزیت دچار خستگی و تفرقه شده است. رهبری ایتالیا به دست یک ائتلاف دست‌راستی دست‌وپاگیر افتاده که با قوانین بودجه‌ای اتحادیه اروپا مخالفت می‌کند. آلمان با یک بازتنظیم سیاسی دست‌وپنجه نرم می‌کند و در مراحل اولیه انتقال به رهبر جدیدی است. مجارستان و لهستان به سیاست‌های غیرلیبرالیستی روی آورده‌اند که در اغلب جهان دیده می‌شوند. اسپانیا با ملی‌گرایی کاتالونیایی مقابله می‌کند و روسیه هم اقدامات متجاوزانه جدیدی علیه اوکراین انجام می‌دهد.»
در واقع بدبینی هاس نسبت به آینده کشور‌های غربی، و به طور کلی جهان، تا حدود زیادی از وجود بحران در نظام قدیمی جهان ناشی می‌شود. سال گذشته او با انتشار کتابی تحت عنوان «جهان در آشوب؛ سیاست خارجی آمریکا و بحران نظم قدیمی»، مفصلا به این بحران پرداخت. تقریبا از انتشار این کتاب یک سال می‌گذرد، اما ظاهرا بدبینی هاس نه تنها کمتر نشده، بلکه تشدید شده است. او در اولین روز سال نو میلادی توئیت کرد: «به نظر می‌رسد که (عبارت) "سال نو غمگین باد" از "سال نو مبارک باد" مناسب‌تر است. آمریکایی‌ها در داخل و خارج از کشور بدجور آزموده خواهند شد».
در ادامه این بدبینی‌ها، او اخیرا طی گفتگویی با شبکه «ام‌اس‌ان‌بی‌سی» آمریکا مدعی شده که ایران محتمل‌ترین مکان وقوع یک جنگ بزرگ در سال ۲۰۱۹ خواهد بود. هاس در این گفتگو به وضعیت خاورمیانه پرداخت و گفت: «یکی از قوانین بنیادین خاورمیانه این است که امور قبل از اینکه از این هم بدتر شود، باید بدتر شود. معتقدم که ما این را خواهیم دید. اگر بخواهم در سال ۲۰۱۹ یک شرط‌بندی کنم - مبنی بر اینکه در جایی در جهان ممکن است یک جنگ جدی اتفاق بیافتد- آن جا، کره شمالی نخواهد بود. دریای جنوب چین هم نخواهد بود. هرگز نمی‌دانید که آقای پوتین در اکراین چه کاری خواهد کرد. اما من روی ایران شرط می‌بندم.»
بنا به ادعای هاس، جنگ احتمالی ممکن است بین ایران و اسرائیل اتفاق بیافتد یا اینکه ممکن است سعودی‌ها کاری انجام دهند. یا اینکه ایران به دلیل فشار تحریم‌ها کاری کند. هاس ادامه داد: «این‌ها اموری است که من رصد خواهم کرد. حتی اگر دیدگاهم اشتباه باشد و اتفاقی نیافتد. من به دقت به چند سال آینده فکر می‌کنم. باید تصور کنیم که تروریسم مجددا بروز پیدا کند. سوریه هرگز دوباره یک کشور عادی نخواهد شد. ممکن است شاهد افزایش جنگ در آنجا شویم.»
هاس امکان فکر کردن سایر کشور‌ها مانند عربستان، ترکیه و مصر به تسلیحات هسته‌ای را هم منتفی نمی‌داند.
این کارشناس افزود: «بنابراین، فکر نمی‌کنم کسی در شرط بندی بر خاورمیانه پولش را از دست بدهد. از این روی، به جای دیدن خاورمیانه به عنوان یک جای خسته که به سمت صلح یا چیزی شبیه آن حرکت می‌کند، معتقدم که در حال حاضر همه شاخص‌ها بد هستند. معتقدم که شما به جایی در جهان نگاه می‌کنید که در آن مرز‌ها اهمیت کمی دارند. جایی که هیچ مذاکره جدی وجود ندارد؛ و آنچه هم در آنجا اتفاق می‌افتد در آنجا باقی نمی‌ماند. آنجا لاس وگاس نیست. وقتی امور بد در خاورمیانه اتفاق می‌افتد، راهی به سمت انتشار در سراسر جهان پیدا می‌کنند.»
منبع: فرارو