رویداد۲۴ سال گذشته پر از وقایعی بود که به ناچار فضای ژئوپلیتیکی جهان را به دو گروه تقسیم کرد: کسانی که هنوز از کاربرد ارز آمریکا به عنوان یک ابزار مالی جهانی دفاع می کنند و کسانی که به دلار پشت کردهاند .
تنش های جهانی ایجاد شده توسط تحریم های اقتصادی و درگیری های تجاری که واشنگتن به راه انداخته، کشورهای هدف را مجبور کرده به دنبال سیستمهای پرداخت دیگری غیر از دلار باشند. در اینجا نگاهی میاندازیم به کشورهایی که به سمت حذف وابستگی به دلار پیش میروند و دلایل پشت این تصمیم را بررسی میکنیم .
چین
ادامه درگیری تجاری بین آمریکا و چین و تحریمها علیه بزرگترین شرکای تجاری چین، این کشور را وادار کرده به دنبال حذف وابستگی به دلار باشد .
دولت چین هنوز علنا این مسئله را اعلام نکرده است ولی بانک پیپلز چین مرتبا سهم این کشور را از خزانه داری آمریکا کاهش داده است. با این که چین هنوز هم بیشترین سهم بدهی خارجی آمریکا را در اختیار دارد، ولی آن را به پایینترین حد از می 2017 رسانده است .
به علاوه، چین به جای کنار گذاشتن دلار سعی دارد ارز خود را بین المللی کند. یوان به همراه ین ژاپن، یورو و پوند انگلیس در سبد صندوق بین المللی پول قرار دارد. پکن اخیراً تلاشهایی در جهت تقویت یوآن انجام داده مثل جمع آوری ذخایر طلا، آغاز به کار معاملات نفتی با یوان و استفاده از این ارز در تجارت با شرکای بین المللی .
هند
هند ششمین اقتصاد بزرگ جهان است و یکی از بزرگترین واردکنندگان کالا. جای تعجب نیست که این کشور مستقیما تحت تاثیر درگیری های ژئوپلیتیکی جهانی قرار گرفته باشد و تحریم های اعمال شده بر شرکای تجاریش به آن ضربه زده باشند .
در سال 2018 به خاطر جریمه های اقتصادی آمریکا علیه مسکو، دهلی از روبل برای پرداخت پول سیستمهای دفاع ضد هوایی اس400 روسیه استفاده کرد. این کشور پول نفت خام ایران را هم به روپیه پرداخت کرده است. هند در دسامبر یک قرارداد معاوضه ارزی با امارات بست تا تجارت و سرمایهگذاری را بدون دخالت یک ارز سوم توسعه دهد .
ترکیه
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه چندی پیش اعلام کرد طرحهایی برای پایان دادن به سلطه دلار آمریکا از طریق یک سیاست جدید دارد. هدف این سیاست، تجارت بدون دلار با شرکای تجاری بین المللیش است. بعد، رهبر ترکیه اعلام کرد که آنکارا برای معامله با چین از طریق ارز های داخلی آماده است. ترکیه همچنین در مورد جایگزینی احتمالی دلار آمریکا با یک ارز ملی دیگر در معامله با ایران صحبت کرد .
دلیل این کار ترکیه، سیاسی و اقتصادی بود. روابط بین آنکارا و واشنگتن از زمان شکست کودتای 2016 برای براندازی اردوغان خراب شد. آنکارا واشنگتن را مغز متفکر این کودتا می داند .
بعلاوه، ترکیه برای حمایت از ارز داخلی خودش سعی در کنار گذاشتن دلار آمریکا دارد .
لیره نیمی از ارزش خود را در سال گذشته در برابر دلار از دست داد که باعث افزایش تورم و بالا رفتن قیمت کالاها و خدمات شد .
ایران
بازگشت پیروزمندانه ایران به صحنه تجارت جهانی زیاد طول نکشید. مدت کوتاهی پس از پیروزی ترامپ در انتخابات، آمریکا از معاهده برجام کنار رفت و این کشور نفت خیز یکبار دیگر هدف تحریمهای شدید واشنگتن قرار گرفت که تهدید میکرد هر کشوری را که از ممنوعیت تجارت با ایران تخلف کند جریمه خواهد کرد. این اقدامات تنبیهی مانع معامله های تجاری با جمهوری اسلامی شد و به صنعت نفت این کشور ضربه زد .
این تحریمها باعث شد ایران به دنبال ارز های جایگزین برای دلار باشد تا بتواند پول صادرات نفت خود را دریافت کند. ایران معامله های نفتی با هند را با روپیه انجام داد. همچنین میخواهد معامله ای پایاپای با عراق داشته باشد. این دو کشور تصمیم دارند برای کاهش وابستگی به دلار در بحبوحه مشکلات بانکی مربوط به تحریمهای آمریکا، از دینار استفاده کنند.