محمدرضا عارف در دومین کنگره مجمع فرهنگیان ایران اسلامی عنوان کرد: دهه فجر و چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی را تبریک می‌گویم، در ابتدای دهه پنجم انقلاب هستیم و این فرصت مناسبی است که آسیب‌شناسی داشته باشیم.
وی افزود: باید ببینیم چرا انقلاب شد؟ برای سرنگونی رژیم فساد و وابسته. رهبری انقلاب یک مرجع بودند. مهمترین پیام انقلاب استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی بود. دستاوردهای ارزشمندی را در این چهار دهه داشتیم. آنچه مهم است آسیب‌شناسی این چهار دهه است تا بتوانیم به راه درستی برسیم.
رئیس فراکسیون امید با بیان اینکه باید در آسیب‌شناسی توافقات را کنار بگذاریم، باید پروسه‌ها و روندها را بررسی کنیم، گفت: امروز باید بررسی کنیم کجاها اشتباه داشتیم و چه کاستی‌هایی داشته‌ایم. چیزی که ما بر آن اصرار داریم این است که ما جمهوری اسلامی ایران هستیم و حضرت امام هم بر این جمله تاکید داشتند. امام دید عمیق و جایگاهی بسیار رفیع برای مردم قائل بودند.
عارف یادآور شد: امام در بدو ورود در بهشت زهرا گفتند که من به نمایندگی از مردم تصمیم می‌گیرم نه رهبر مردم. امام گفتند جمهوری اسلامی نه یک کلمه بیشتر نه یک کلمه کمتر که اگر این جملات را از کشور جدا کنیم هیچ چیز نخواهیم داشت. اگر به شعارهای مردم بازگردیم هیچ راهی جز اتکا به مردم نداریم، نباید از مردم عبور کنیم. فصل سوم قانون اساسی بهترین گزینه برای این موضوع است.
وی افزود: شعارها و وعده‌هایی که به مردم دادیم یادمان هست. امروز ما نیاز به یک نقد جدی داریم. چند نکته وجود دارد که ما بتوانیم گام چهارم را بهتر برداریم، مشاهده کردید که برای برداشتن سه گام نخست علاوه بر رقبا در خارج از کشور چه هجمه‌ها بر اصلاح‌طلبان آوردند آنان درست تشخیص دادند که اگر می‌خواهند به نظام ضربه بزنند باید به اصلاح‌طلبان بزنند. آنان فهمیدند که برای فاصله بین حکومت و مردم باید به اصلاح‌طلبان ضربه بزنند.
رئیس شورای عالی سیاست گذاری اصلاح‌طلبان تاکید کرد: ما تعهدهایی به مردم دادیم در قبال مجلس باید فراکسیون گزارش دهد که چه کرده است. فراکسیون امید میثاقی با مردم داشتند که باید گزارش دهند. اعضای شورا نباید فراموش کنند چه تعهدی به مردم و فراکسیون امید داده‌اند ما باید به مردم گزارش دهیم.
وی با اشاره به اینکه شورای شهر جای مسائل سیاسی نیست، گفت: شورای شهر جای مشکلات مردم است و باید به آن‌ها گزارش دهیم. همگان می‌دانند که ما چه نقشی در روی کار آمدن دولت تدبیر و امید داشتیم، مخصوصا در سال ۹۶ می‌دانید چه کردیم. گله‌ها زیاد است. ما نمی‌گوییم گزارش کار دولت را می‌دهیم. ما از وزرای اصلاح‌طلب گله داریم، اتقاقا وزرایی که اصلاح‌طلب نیستند با ما هماهنگی بیشتری دارند.
عارف خاطرنشان کرد: باید به خاطر داشته باشیم که ما باید به مردم گزارش دهیم. شورای عالی سیاست‌گذاری بعد از چندماه توقف کار خود را آغاز کرده است. این ساختار دستاورود ارزشمندی برای اصلاحات بود و در ادامه باید تقویت شود. وزرا باید به تعهدات و قول‌های خود عمل کنند زیرا به مردم قول داده‌اند.
وی افزود: به آقای بطحائی گفتیم اگر موضع شما تهاجمی است وارد دولت شوید اگر می‌خواهید با ادب و فرهنگ پیش بروید جواب نمی‌دهید. باید در دهه چهار انقلاب جریان اصلاح‌طلبی را مورد ارزیابی قرار دهیم. بحث بعدی ما حقوق معلمان است باید به آن رسیدگی شود. ما در فرهنگستان علوم بررسی داشتیم که نگرانی‌هایی برای ما به وجود آورده است ما یک افت در علوم پایه داشتیم که فرهنگستان و مجلس باید یک بازنگری در این موارد داشته باشند.