رویداد۲۴ بودجه مهمترین موضوع سیاسی و اقتصادی کشور در ماه‌های پایانی سال است که همواره ردیف‌های اختصاص بودجه مخالفان و موافقان خود را داشته است، اما در بودجه ۹۸ با توجه به افزایش بودجه جاری دولت در کنار کاهش چشمگیر سایر ردیف‌های بودجه و همچنین نگاه درآمدی دولت به دارائی‌های‌اش که سرنوشت شوم خصوصی سازی را در مواردی، چون هفت تپه، دشت مغان، هپکو به وجود آورد و تعطیلی برخی کارخانه‌ها و افزایش بیکاری را به وجود آورد باعث شد که بیشتر مورد توجه افکار عمومی قرار بگیرد در این رابطه با ابراهیم رزاقی، کارشناس اقتصادی و استاد اقتصاد دانشگاه تهران به گفتگو پرداخته‌ایم.
وی با بیان اینکه بودجه یک ابزار اقتصادی برای مشخص کردن نحوه هزینه کرد مخارج یکساله کشور است گفت: همانگونه که هر انسانی بر اساس اهداف خود از ابزارهایش استفاده می‌کند دولت‌ها نیز بر اساس مبانی، اهداف و جهان بینی خود بودجه را طراحی ریزی می‌کند.
این استاد دانشگاه تهران با ابراز اینکه همه مقوله‌های اقتصادی با جهان بینی، مبنایی و مکتبی که به آن نگاه می‌شود معنی پیدا می‌کند گفت: مثلا خصوصی سازی، اقتصاد مقاومتی به عنوان مصادیقی از مقوله‌های اقتصادی است که در مکتب‌های سوسیالیسم و سرمایه‌داری نیز وجود دارد.
* عملکرد اقتصادی مسئولان نشئت گرفته از نگاه مکتبی آن‌ها
رزاقی افزود: بنابراین قبل از بررسی جزئیات بودجه بایستی این سؤال پرسیده شود که بودجه بر اساس چه مکتبی نوشته شده است که به جای نقد جزئیات، آن جهان بینی حاکم بر تصمیمات اقتصادی مورد نقد و ارزیابی قرار بگیرد؛ زیرا عملکرد اقتصادی مسئولان نشئت گرفته از نگاه مکتبی آن‌ها است.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه ابتدا بایستی تطبیق نگاه مسئولان بر قانون اساسی بررسی شود چرا که نگارش قانون اساسی بر اساس دیدگاه اقتصاد الهی بوده است گفت: در بخشی از اصل ۳ قانون اساسی به پی ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه برطبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه‌های تغذیه و مسکن و کار و بهداشت و تعمیم بیمه تأکید شده است.
* طرح مسائلی، چون FATF و SPV فرار به جلو حامیان برجام
وی با تصریح بر اینکه روح قانون اساسی توجه به عدالت اجتماعی و استقلال اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است گفت: اکنون به جای اینکه دولت در بودجه نسبت به بی توجهی به این مسأله مهم پاسخگو باشد و بحث روز اقتصادی کشور زیر سؤال رفتن روح قانون اساسی در بودجه باشد دولت اصرار دارد با طرح مسأئلی، چون FATF و SPV این میزان بی توجهی‌اش به قانون اساسی را در هیاهو‌ها گم کند و به جای اینکه پاسخگوی بدهکاری خود نسبت به وضعیت ایجاد شده برای طبقه محروم باشد اکنون بدهکار هیاهو‌های ایجادی است.
* افزایش خاموش حقوقهای نجومی زیر سایه هیاهوی FATF
رزاقی با یادآوری وظایف دولت بر اساس قانون اساسی که باید برای تأمین مسکن، خوراک و پوشاک تمام مردم ایران برنامه داشته باشد گفت:، اما در این رابطه دولت هیچ برنامه‌ای مشخص و عملیاتی ندارد و به جای آن در بحرانی‌ترین شرایط نیز بودجه‌ی هزینه‌های جاری دولت روند افزایشی دارند و حقوقهای نجومی در بودجه هر ساله نجومی‌تر می‌شوند بنابراین در این شرایط طرح مسائلی، چون FATF آدرس غلط دادن به مردم است.
این استاد دانشگاه با انتقاد از تفاوت میزان حقوق در کشور گفت: آیا یک مدیر حقوق و مزایایش باید بیش از ۱۰ برابر حقوق و مزایای ۶۰ درصد افراد جامعه باشد این میزان تفاوت بر اساس چه آئین و مکتبی درست است.
* ورشکستگی شرکت‌های دولتی خصوصی شده نتیجه دنباله‌روی از مبانی اقتصاد سرمایه‌داری
رزاقی با تصریح بر اینکه مهمترین مسأله در سیاست‌های اقتصادی مبانی آن است و بدون مبانی هیچ سیاست اقتصادی بروز و ظهور ندارد گفت: خصوصی‌سازی بر اساس مبانی غربی اقتصاد کشور را فلج کرده است چرا که براساس نظام سرمایه‌داری حد اکثر سود است و دولت بر اساس این مبنا در واگذاری‌های شرکت‌های دولتی به هیچ چیز جز سود خود فکر نمی‌کند؛ نتیجه آن می‌شود صنایع نیشکر هفت تپه که باعث بدبختی هزاران کارگر می‌شود.
وی با انتقاد از نحوه پیاده سازی خصوصی‌سازی گفت: دولت در راستای پیاده سازی تام اقتصاد لیبرال به دنبال کنار کشیدن از اقتصاد است در حالی که این بر خلاف اصل ۴۴ قانون اساسی است.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه تنها مشکل اقتصاد کشور پیروی از اقتصاد لیبرالی نیست گفت: در حالی که اکثر کشور‌های دینا تولید حرف اول را می‌زند، اما در ایران استخراج نفت، پتروشیمی و گاز حرف اول را می‌زند.
* مدیریت راحت طلبانه اقتصاد کشور اساسی‌ترین معضل اقتصادی کشور
رزاقی با هشدار بر اینکه اساسی‌ترین معضل اقتصادی کشور مدیریت راحت طلبانه اقتصاد کشور است گفت: مدیریت یک اقتصاد وابسته‌ی خام فروش هنر نیست بلکه دولت گزارش بدهد ۵ سال گذشته چقدر از اقتصاد کشور را از وابستگی به نفت خارج کرده و چقدر توانسته نظام مالیاتی را عادلانه کند تا نه به تولید کنندگان فشار وارد شود و نه ثروتمندان بتوانند از مالیات فرار کنند.
وی با انتقاد از اینکه در سال‌های اخیر دولت در رابطه با کاهش وابستگی بودجه به نفت و ارائه نظام مالیاتی کارآمد اقدام عملیاتی انجام نداده است گفت: متأسفانه در این رابطه هیچگاه شاهد الزامی از سوی مجلس به دولت برای خروج از اقتصاد متکی به نفت نبودیم.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اثرات سوء نداشتن نظام کارآمد مالیاتی بر اقتصاد کشور گفت: اختلاف طبقاتی شدید که اکنون شاهدیم نشأت گرفته از چنین رویکردی است که نه دولت و نه مجلس در این زمینه احساس تکلیف نمی‌کند تا با یک نظام مالیتاتی کارآمد برای همیشه مالیات مواردی، چون هزاران خانه خالی که در کشور وجود دارد مشخص شود.
* هزینه‌کرد دو سوم بودجه به وسیله دولت در بی خبری مجلس
رزاقی با انتقاد از نحوه نگارش، تصویب و اجرایی سازی بودجه گفت: بایستی نظام بودجه نویسی و نظارت بر بودجه تغییر پیدا کند چرا که نمایندگان مجلس از چگونگی هزینه‌کرد دولت در دو سوم بی خبرند و فقط آن را تصویب می‌کنند.
وی با هشدار نسبت به اینکه چنین رویکردی در بودجه نویسی گفت: دولت با استفاده از این میزان، بودجه را به هر سمتی که می‌خواهد می‌برد و وقتی اقشار ضعیف جامعه نماینده‌ای در دولت نداشته باشند حقوقشان ضایع می‌شود.
این استاد دانشگاه با تذکر به اینکه مسأله اول اقتصاد امروز باید حمایت از تولید و کار باشد گفت: از جمعیت ۶۶ میلیون نفری که در سن کار هستند تنها ۲۳ میلیون کار می‌کنند.
وی افزود: دغدغه‌های دولت در بودجه باید ایجاد شغل، جلوگیری از ورشکستگی کارخانه‌ها و بیکاری کارگران و جلوگیری از تورم باشد، اما اکنون تنها دغدغه دولت نحوه فروش نفت و پتروشیمی که بتواند از درآمد آن استفاده کند و در این راه حتی حفظ استقلال اقتصادی کشور نیز اهمیت ندارد.
رزاقی با تصریح بر اینکه باید به دغدغه‌های مردم در بودجه توجه اساسی شود گفت: چرا نباید برای دولت اهیمت داشته باشد که ۶۰ درصد مردم علی رغم داشتن اشتغال زیر خط فقر هستند.
این استاد اقتصاد دانشگاه با تصریح بر اینکه به اروپایئان و SPV نیز نباید خوش‌بین بود گفت: اگر مسئولان اقتصادی کشور گمان می‌کنند اروپائیان برای اقتصاد کشور کاری خواهند کرد بر آن‌ها واجب است که یک دروه تاریخ ایران را بخوانند تا با نقش منفی اروپا و دشمنی تاریخیش با ملت ایران پی ببرند و متوجه شوند برای کشور‌هایی که خوی سرمایه‌داری دارند و استعمارگر هستند برای منافع خود دست به هر کاری می‌زنند.