رویداد۲۴ نصرت‌الله تاجیک، با اشاره به راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی اتحادیه اروپا (اینستکس) گفت: باید واقع‌بین بود. ما باید چالش‌ها، ظرفیت‌ها و موقعیت خود را در نظر بگیریم و با توجه به این شرایط مسائل‌مان را حل و فصل کنیم.
بیان تغییر رفتار ایران از سوی آمریکا شوخی است
وی با بیان اینکه ما با توجه به آسیب پذیری‌هایی که داریم و مخصوصا چالش‌های سیاسی اجتماعی خود که هم ناشی از مشکلات داخلی و سوءمدیریت و هم تلنبار شدن مسائل حل نشده و هم اغراض و فشار‌های خارجی، قدرت بازی چندان زیادی با توجه به افزایش فشار‌ها و تحریم‌های ترامپ که روزبه روز سخت‌تر خواهد شد نداریم، اظهار داشت: اثرات تحریم‌ها اندک اندک در حال نشان دادن خود هستند و کشور را با چالش‌های اقتصادی و در نتیجه بحران‌های سیاسی - اجتماعی روبه‌رو ساخته که می‌تواند ابعاد سیاسی، اجتماعی و امنیتی در پی به همراه داشته باشد.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه دونالد ترامپ می‌گوید به دنبال تغییر رفتار ایران هستیم و نه تغییر رژیم، ولی این شوخی و برای فرار از مسئولیت و تبعات حقوقی اهداف واقعی امریکا علیه ایران است، تصریح کرد: امریکا در دوران ترامپ به چیز کمتری جز فروپاشی نظام و تجزیه ایران رضایت نمی‌دهد و به همین دلیل، بازی دقیقی را علیه ایران طراحی کرده‌اند. در چنین شرایطی بازی ما هم باید دقیق باشد و ما باید بدانیم چه می‌خواهیم و چه باید بکنیم و فرصتی برای آزمون و خطا نیست.
اینستکس می‌تواند سکویی برای خروج ایران از شرایط تحت فشار باشد
تاجیک با بیان اینکه اینستکس هر چند یک سازوکار حداقلی است، ولی می‌تواند اهرم و سکویی برای خروج ایران از شرایط تحت فشار باشد، خاطرنشان کرد: ما با مشکلات زیرساختی روبرو هستیم. اقتصاد ما نه تنها تک‌محصولی است و متکی به نفت است بلکه نفت ارتباط مستقیمی هم با سفره مردم پیدا کرده و در صورتی که تحریم‌ها بتواند موجب کاهش فروش نفت شود و امکان حصول عواید ناشی از فروش نفت نیز امکان‌پذیر نباشد، ایران با مشکلات اساسی روبرو خواهد شد. مخصوصا در یکی، دو سال آینده که ذخیره و اندوخته ارزی به سمت صفر میل پیدا کند.
وی ادامه داد: ما باید در چهارچوب همین سازه حداقلی از امکاناتی که اروپا می‌تواند یا می‌خواند پای کار بیاورد، استفاده کرده و شرکت‌های متوسط و کوچک که اتفاقا مناسب اقتصادی و اوضاع سیاسی اجتماعی ما است را با شرکت‌های نظیر ایرانی مرتبط و اجازه ندهیم تداوم سیاست انقباضی بنیه اقشار آسیب پذیر و از جمله کارگران را اینچنین نحیف و تضعیف کند.
درخصوص مسائل قابل مذاکره هم با اورپا گفتمان‌سازی کنیم
سفیر اسبق ایران در اردن با تاکید بر اینکه ما نه تنها باید از هر فرصت حداقلی استفاده و تهدیدات را به فرصت تبدیل کنیم بلکه اصولا هنر دیپلماسی تاثیرگذار این است که فرصت‌سازی کنیم و نگذاریم که آن فرصت به تهدید تبدیل شود، ابراز داشت: این سه کشور اروپایی برای حفظ منافع خود این سازوکار ویژه پشتیبانی تجارت با ایران را اجرایی کرده و به دنبال کسب بیشترین منفعت برای خود هستند.
تاجیک با بیان اینکه در چنین شرایطی، ایران باید چند استراتژی را در رابطه با اروپا در دستورکار قرار دهد، عنوان کرد: یک استراتژی باید همکاری در مسائل دوجانبه و گفتگو در رابطه با مسائل مختلف به منظور برطرف کردن دغدغه‌های دو طرف باشد. حتی درخصوص مسائلی که ما فکر می‌کنیم قابل مذاکره نیستند، باید درباره آن‌ها گفتمان‌سازی و حتی گفتگو کرده و حرف‌هایمان را بزنیم تا آن‌ها استدلالات ما را مستقیم بشنود. استراتژی دیگر هم باید درباره برجام و خواص آن و خطرات از بین رفتن آن باشد.
همکاری با اروپا را به عنوان کار دیپلماتیک در دستورکار قرار دهیم و نه کف خیابانی
وی افزود: ما نباید از راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی اروپا غش کنیم، ولی با توجه به شرایط و موقعیتی که در آن قرار داریم و حداقل تا زمان آنکه ترامپ رئیس‌جمهور امریکا است، نباید کسان دیگری را پشت سر او بفرستیم یا آن‌ها را از اردوگاه خود جدا کنیم بلکه باید به دور از جناح‌بندی‌های سیاسی و اختلافات داخلی، همکاری و گفتگو با اروپا به عنوان یک کار دیپلماتیک و نه کف خیابانی در دستورکار سیاسی خود قرار دهیم.
این دیپلمات سابق کشورمان با بیان اینکه اینستکس سازه مشخصی ندارد بلکه به عنوان یک اتاق تسویه عمل می‌کند، یادآور شد: این مسئله هم به ما فرصت می‌دهد تا استاندارد‌های مالی و بانکی خود را افزایش دهیم و هم موجب می‌شود تا نیاز‌های پایه‌ای ایران رفع شود و، چون حالت ژله‌ای دارد هم از نظر طولی و هم از نظر عرضی قابل افزایش است؛ هم طولی از این جهت که کشور‌های عضو آن قابل افزایش هستند هم در اروپا و هم آسیا و عرضی از این جهت که می‌توان به کالاها، دستورکار‌ها و نوع همکاری‌ها افزود.
راه‌اندازی اینستکس، ایجاد ترک در نظام تحریم‌های ترامپ تلقی می‌شود
تاجیک در پاسخ به این سوال که استراتژی احتمالی دولت امریکا در قبال سازوکار ویژه مالی این سه کشور اروپائی چیست، بیان کرد: خروج از پیمان INF، پنجمین خروج دولت ترامپ از توافقات بین‌المللی است که موجب کاهش مشروعیت دولت کنونی امریکا در میان متحدین خود از جمله اروپایی‌ها شده است. ترامپ هم از نظر داخلی و هم از نظر خارجی مشکلاتش روزبه‌روز در حال افزایش است.
وی افزود: اختلافات میان اروپا و امریکا افزایش یافته است. البته ما هم با اتحادیه اروپا و همچنین بعضی کشور‌های اروپائی کم مشکل نداریم، ولی این اقدام حداقلی در راه‌اندازی اینستکس، ایجاد یک ترک در نظام تحریم‌های ترامپ تلقی می‌شود.
جنگ اروپا و آمریکا درباره برجام زرگری نیست
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با اشاره به برخی از ارزیابی‌ها مبنی بر تقسیم کار میان اروپا و امریکا گفت: برخی‌ها می‌گویند اروپا و امریکا تقسیم کار کرده‌اند و اروپایی‌ها نقش پلیس خوب را بازی می‌کنند در حالی که این طور نیست. اگر امریکا می‌توانست اروپایی‌ها را با خود همراه کند، حتما آن‌ها نیز به تبع امریکایی‌ها از توافق هسته‌ای خارج می‌شدند و این کار، اثرات روانی منفی بیشتری بر ایران داشت.
تاجیک اضافه کرد: اروپایی‌ها با ایالات متحده در رابطه با برجام تاکنون همراه نشده اند. ممکن است نتیجه تبعی این اقدام ترامپ و اروپا این باشد که تقسیم کار نشان دهد یا حتی چنین بنمایاند که این دو در این تقسیم کار نفعی مشترک دارند، ولی این جنگ زرگری نیست.
اروپایی‌ها نمی‌خواهند رودرروی ایران قرار بگیرند
وی به نگرانی اتحادیه اروپا از برهم خوردن و افزایش تنش‌ها در خاورمیانه اشاره کرد و اظهار داشت: اروپایی‌ها می‌دانند ایران چه نقش موثر و ثبات‌بخشی را در خاورمیانه دارند و به همین خاطر، نمی‌خواهند ایران را از دست بدهند یا آنکه رودرروی تهران قرار بگیرند.
این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: از سوی دیگر اروپا اگرچه حلقه اول تمدنی خاورمیانه و ما است، اما از طرف دیگر همین اروپا از تبعات ناامنی در خاورمیانه نیز در امان نیست؛ لذا هم اروپا قائل به قدرت تاثیرگذاری ما هست و هم نمی‌خواهد اوضاع خاورمیانه غیرقابل کنترل و تنش‌ها افزایش پیدا کند. آنگونه که در بند دوازدهم جمع بندی بیانیه دوازده بندی اتحادیه اروپا آمده است.
بهمن تحولات سیاسی اجتماعی در سد دولت باقی نمی‌ماند
تاجیک با بیان اینکه ما نباید عکس العملی و منفعل شویم، تصریح کرد: باید هم در زمین ترامپ بازی نکنیم و هم خودمان طراحی کنیم و به دنبال حوادث کشیده نشویم. اوضاع سیاسی اجتماعی کشور نیاز به ثبات و آرامش برای برنامه ریزی مدون و دقیق دارد. اقشار آسیب پذیر که فشار‌های اقتصادی بر سطح زندگی آن‌ها تاثیر فراوان دارند به راحی قابل تحریک هستند. زیرا هم اندوخته‌ای ندارند و هم بعضا از آستانه تحمل عبور کرده اند.
وی افزود: نه تنها مهمترین وظیفه دولت ایجاد حداقل شرایط اقتصادی برای گردش چرخ شرکت‌های تولیدی و خدماتی است بلکه حاکمیت هم باید به اثرات دومینوئی تنش‌های اجتماعی توجه داشته باشد که بهمن تحولات سیاسی اجتماعی در سد دولت باقی نمی‌ماند.