رویداد۲۴ زلزله در پایتخت، این خبری است که سالها تهران‌نشین‌ها با وحشت انتظارش را می‌کشند و حالا نتایج یک مطالعه جدید نشان داده که شاید به زودی تهران با این بحران مرگبار روبرو شود.
شواهد علمی منتشر شده سال‌های گذشته نشان داده که احتمال وقوع یک زلزله بزرگ در تهران بسیار زیاد است و متخصصان بار‌ها نسبت به این موضوع هشدار داده‌اند. یکی از این شواهد وضعیت گسل شمال تهران است، این گسل هر ۳ تا ۳هزار ۵۰۰ سال در تهران لرزیده و اکنون در این بازده زمانی قرار داریم.
از سویی بررسی وضعیت آماری لرزه‌خیزی در منطقه تهران هم چنین موضوعی را نشان می‌دهد. مهدی زارع استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی در این رابطه به خبرآنلاین توضیح داد: «آخرین اتفاق مهمی که در منطقه تهران رخ داده برای سال ۱۸۳۰ است که در شعاع ۱۰۰ کیلومتری تهران زلزله‌ای شدید آمد. به لحاظ آماری اگر این موضوع را بررسی کنیم هر ۲۰۰ سال زلزله‌ای حدودا ۷ ریشتری این منطقه را می‌لرزاند و حالا ۱۸۹ سال از آخرین بار گذشته است. البته این چنین معنایی ندارد که دقیقا هر ۲۰۰ سال یکبار چنین زلزله‌ای تهران را بلرزاند.»
بین ۶ تا ۱۲ سال دیگر به احتمال زیاد، زلزله‌ای قوی تهران را می‌لرزاند.
اما مطالعه جدید استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی، نشان می‌دهد که این وضعیت حالا در حالت بسیار خطرناکتری نسبت به گذشته قرار گرفته و احتمال وقوع زلزله شدید در تهران بالا است. در این مطالعه برای بازه زمانی ۶ تا ۱۲ سال آینده احتمال رخداد زلزله‌ای شدید در نواحی پیرامون تهران، به شعاع ١٠٠ کیلومتری از مرکز شهر کنونی تهران، بررسی احتمالی رخداد زلزله انجام شد.
مطالعه جدید استاد مهدی زارع، نشان می‌دهد که این ناحیه پتانسیل بالایی برای یک زلزله شدید قرار دارد. چنین وضعی کمابیش در پیرامون شهر‌های پرجمعیت کرج، تبریز، مشهد و قم نیز وجود دارد. تمام این نواحی از نظر ضریب تغییرات پارامتر‌های لرزه خیزی ایران در بازه ٤٢ سال اخیر، در حالت سکون لرزه‌ای هستند. تحلیل داده‌ها برای ٣٢ سال اول همین بازه (١٣٥٥-١٣٨٧) نشان داد که تمام نواحی که در بازده زمانی (١٣٨٧-١٣٩٧) در آن زلزله با بزرگای بیش از شش رخ داده، با دقت نسبتا بالای در پهنه‌های با کمترین تغییرات ضرایب لرزه خیزی قرار داشته اند، و در بازه ٦ تا ١٢ سال بعد نواحی پیرامون شهر‌های پرجمعیت یادشده از نواحی مهمی هستند که همچنان و احتمال وقوع زلزله شدید در آن‌ها بالا است.
مهدی زارع که تاکید داشت نتایج این مطالعه احتمالی است و نمی‌توان پاسخ قطعی در رابطه با زمان وقوع زلزله تهران و شهر‌های پرجمعیت دیگر پیشبینی کرد، در رابطه با نتیجه مطالعاتش روی زلزله تهران گفت: «پیشبینی میان‌مدت این بررسی که وضعیت رخداد زلزله شدید را در بازده‌زمانی ۶ سال بررسی می‌کند نشان می‌دهد که احتمال زلزله نسبتا قابل ملاحظه‌ای را برای منطقه پیرامون تهران در پنجره زمانی ۶ تا ۱۲ سال آینده وجود دارد. برآورد ما این است که آن احتمال قابل ملاحظه چیزی بین ٤٠ تا ٧٠ درصد است.»
او افزود: «این چنین معنایی ندارد که حتما در این بازده چنین اتفاقی رخ بدهد، ممکن است تا ۵۰ سال دیگر هم چنین اتفاقی رخ ندهد، اما محاسبات چنین احتمالاتی را به ما ارائه می‌دهد.».
اما نتایج این مطالعه نشان می‌دهند که به جز تهران مناطق دیگری هم در خطر هستند.
مناطق دیگر هم در خطر هستند
در این مطالعه که ضریب لرزه‌خیزی مناطق مختلف ایران بین سال‌های ۱۹۷۶ تا ۲۰۰۸ بررسی شده و این نتیجه‌گیری انجام شده که در مناطقی که کمترین ضریب لرزه‌خیزی را داشتند در ۱۰سال گذشته شدیدترین زلزله‌ها آمده؛ زلزله‌های ورزقان در سال ۱۳۹۱، مکران، بشاگرد و سراوان در ۱۳۹۲، مورموری در سال ۱۳۹۳، ازگله در سال ۱۳۹۶ رویداد‌هایی هستند که این موضوع را تایید می‌کنند.
اما از این مناطق، که میزان ضریب لرزه‌خیزی در آن‌ها پایین بود فقط بخشی از مناطق در این چند سال درگیر زلزله‌های شدید شده‌اند و این وضعیت در برخی از مناطق رخ نداده. این موضوعی است که باعث شده تا برخی پیشبینی‌ها نسبت به وقوع زلزله در آینده در برخی مناطق کشور صورت بگیرد.
زارع در این رابطه توضیح داد: «ما برای انجام پیشبینی میان‌مدت و بلندمدت وضعیت زلزله‌ها، ضریب تغییرات لرزه‌خیزی را بین سال‌های ۱۹۷۶ تا ۲۰۰۸ در مناطق مختلف ایران بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که در ۱۰ سال اخیر لرزه‌های شدید ایران همه در مناطقی رخ دادند که ضریب لرزه‌خیزی آن‌ها تا سال ۲۰۰۸ حداقل بود. این یک تفسیری را برای ما درست می‌کند که ما بتوانیم تصویر مکانی مناطقی که احتمال خطر وقوع زلزله در آن‌ها در آینده بالاتر است را به دست آوریم. یعنی می‌توانیم در یک بازده زمانی از حالا تا ۶ سال دیگر خطر وقوع زلزله شدید، یعنی زلزله بالا ۶ ریشتر را در مناطق مختلف کشور بررسی کنیم.»
در واقع مناطق سبزرنگ روی نقشه بالا، مناطقی هستند که استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی به عنوان مناطقی که احتمال وقوع زلزله در آن وجود دارد اشاره کرده است.
او در این رابطه توضیح داد: «البته تعداد این نواحی زیاد است، اما می‌توانیم بیشتر تمرکز را روی مناطقی که جمعیت قابل ملاحظه‌ای دارند بگذاریم به طور کلی برای ۶ سال روبرو باید دقت و توجه بیشتری به مناطقی مثل کرج، تهران، تبریز، شرق البرز و نواحی شرقی مازندران داشت.»