رویداد۲۴از عصر چهارشنبه هشتم اسفندماه ۹۷ ، اپلیکیشن‌های پرکاربرد ایرانی در گوشی‌های اپل از دسترس خارج شدند. با این اتفاق بحث‌های زیادی درباره این مسدودسازی در شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده است. دلیل اصلی این اختلال چه بوده است؟ امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات در یادداشتی به علت این اتفاق پرداخته است.
مسدودشدن اپ‌های ایرانی و توسعه!/ داستان یک مسدودسازی
مسدودسازی اپلیکیشن‌های ایرانی در محصولات اپل تبدیل به سرفصل خبری ایرانیان شده است. این مسدودسازی از ۳ گام ایجاد شده است:
تحریم‌ها: شرکت اپل هم‌زمان با تحریم‌های آمریکا تحریم‌هایی را علیه شرکت‌های ایرانی آغاز کرد. تحریم‌هایی که در عمل اپلیکیشن‌های ایرانی را هدف قرار داد.
به زبان ساده یک کاربر برای نصب اپ‌ها بر روی گوشی هوشمند اپل خود ۳روش عملی دارد: اول آن‌که به بازار بزرگ برای خرید اپ‌ها مراجعه کند؛ نام این بازار App Store است. اما عرضه‌ی اپلیکیشن در این بازار برای ایرانیان مسدود شد. راه دوم آن است که اپ در یک سایت عرضه شود (مانند اپ بانک‌ها در سایتشان). در این روش عرضه‌کننده اپ از یک امکان شرکت اپل که برای کدنویسان ایجاد شده است، استفاده می‌کند. راه سوم نیز تشکیل یک بازارچه محلی است. مثلا سیب‌اپ یا سیبچه نمونه‌هایی از این بازارچه‌های محلی بودند که ایرانیان برای خود تشکیل داده بودند.
به این ترتیب تحریم‌ها امکان عرضه در بازار بزرگ را از ایرانیان گرفته بود و آنان در عمل مجبور به انتخاب روش ۲ یا ۳ شده بودند.
تغییر سیاست اپل: واقعیت آن بود که در زمان عرضه اپ در بازار AppStore این بازار بررسی‌هایی بر روی اپ‌ها انجام می‌داد، مثلا از لحاظ حریم خصوصی ارزیابی می‌شد؛ اما اپ‌های عرضه‌شده در سایت‌ها یا بازارچه‌ها می‌توانست حریم شخصی یا حقوق مالکیت فکری را نقض کند. به همین دلیل چند ماه پیش شرکت اپل تصمیم گرفت تا عرضه‌های خارج از AppStore را با محدودیت‌هایی روبه‌رو سازد.
نتیجه این سیاست‌ها که البته جهانی بود، می‌توانست منجر به آن شود که اپ‌هایی ایرانی که به دلیل تحریم از ورود به AppStore منع شده بودند، عرضه‌شان حتی در سایت‌ها و بازارچه‌های محلی نیز با مشکل روبه‌رو شود.
گرا دادن: با آن‌که شرکت اپل تغییر سیاست خود را اعلام و اعمال کرده بود، همچنان اپ‌ها ایرانی مشغول کار بودند. یک خبرنگار متعلق به شبکه‌ای ماهواره‌ای که طرفدار تحریم علیه ایران است، یادداشتی خطاب به شرکت اپل تهیه می‌کند و در آن فهرستی از اپ‌های ایرانی که علیرغم سیاست اپل مشغول فعالیت هستند را معرفی می‌کند و این پرسش را طرح می‌کند که چرا اپل آن‌ها را مسدود نکرده است!
چند روز بعد، شرکت اپل اقدام به مسدودسازی اپ‌های آن فهرست می‌کند؛ و اپ‌های خارج از فهرست همچنان به فعالیت ادامه می‌دهند! حالا تحریم‌ها زندگی ایرانیان را هدف قرار می‌دهند.
حقیقت قربانی‌شده/ نتیجه‌ی ۳ رویداد بالا آن شد که اپ‌های ایرانی ۵شنبه از دسترس کاربران خارج شوند
اما چند نکته قابل توجه:
۱️پیچیدگی: واقعیت آن است که مسائل دنیای امروز پیچیده هستند. پیچیدگی از آن‌جایی ناشی می‌شود که نه می‌توان برای مسدودسازی یک دلیل ساده معرفی کرد و نه راه‌حلی ساده.
۲️پاسخ‌های متفاوت: نخستین خبرنگار ظهر ۵شنبه با من تماس گرفت: «چرا اپلیکیشن‌ها مسدود شده‌اند؟» و پاسخ من توضیح بخش دوم از داستان بالا، یعنی تغییر سیاست اپل بود. اما اگر پرسش این‌گونه تغییر یابد که «چرا این اپلیکیشن‌ها حذف شده‌اند و باقی نه؟» پاسخ بخش سوم از داستان است و اینکه اینچنین یک ایرانی زندگی هم‌وطنان خود را تحت فشار قرار می‌دهد(که توییت زدم). اگر پرسش آن باشد که «آیا تحریم‌ها موثر بوده است؟» نه مستقیم؛ اما اگر تحریم هم نبود ایرانیان با عرضه اپ‌ها خود در AppStore با چنین مشکلی روبه‌رو نمی‌شدند!
چگونه تغییر پرسش می‌تواند بخشی از داستان مسدودسازی را پررنگ‌تر کند و بازیگران مختلف سیاسی روایت‌های مختلفی از آن را بیشتر ترجیح می‌دهند.
۳️مقصریابی: در این میانه بیش از هر چیز عادت ناسزا و مقصریابی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های ایرانی پررنگ است. هر گروهی با توجه به علایق سیاسی‌اش دوست داشت انگشت خود را بر بخشی از داستان بگذارد و ناسزاها را به سمتی سوق دهد.
۴️روایت عجیب: اما در این میان صداوسیما شاید غیرملی‌ترین روایت را داشت: تاکید بر ناکارآمدی دولت! صداوسیمایی که شاید انتظار می‌رود داستان را روایت کند، بر خلاف انتظار بر هیچکدام از ۳بخش داستان تاکید نکرد! صداوسیما یک روایت داشت: دولت ناکارآمد است!
قربانی‌گاه حقیقت
مسائل پیچیده بهترین قربانی‌کنندگان حقیقت هستند. پیچیدگی این فرصت را به بازیگران می‌دهد تا تنها بر بخشی از حقیقت تمرکز یابند و مطلوب‌های خود را در قالب روایتی دلخواه به دیگران بفروشند.
توسعه اما نیازمند درک پیچیدگی و اقدامات پیچیده است؛ به همین دلیل شاید ضرورت دارد تا توسعه‌ی ادراک عمومی به عنوان یک مسوولیت اجتماعی برای تمامی ایرانیانی که دغدغه‌ی توسعه دارند، پررنگ‌تر شود.