گزارشی از تثبیت نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی؛
نگاهی به پایه پولی در دولت حسن روحانی نشان از افزایش ۱۴۰ هزار میلیاردی این شاخص طی ۵ سال دارد؛ مساله‌ای که برخی کارشناسان دلیل آن را شخص رئیس جمهوری می‌دانند و خود روحانی آن را بر گردن بانک‌ها می‌اندازد.
رویداد۲۴ یکی از مواردی که در عملکرد اقتصادی دولت روحانی مشاهده می‌شود و موافقان و مخالفان بر مشکل‌دار بودن آن صحه می‌گذارند، مساله پایه پولی و رشد آن است. آنطور که آمار‌ها نشان می‌دهد، ۱۴۰ هزار میلیارد طی ۵ سال به پایه پولی کشور اضافه شده است. استناد آن هم صحبتی است که یکی از اقتصاددان‌ها داشته است: «پایه پولی ۹۶ هزار میلیاردی در سال ۹۲ را به ۲۴۰ هزار میلیارد رساندند.»
گزارش‌ها نشان می‌دهد که
پایه پولی و نقدینگی در هر سال به صورت متوسط و به ترتیب، ۲۰ و ۲۷ درصد افزایش می‌یابد؛ یعنی شاید بتوان گفت که با این رشد یک آهنگ متوسط و منطقی را می‌توان برای این بخش تصور کرد؛ اما رشد پایه پولی در دولت روحانی همان چیزی است که هم خودش به آن انتقاد دارد و هم منتقدان بار‌ها آن را بیان کرده‌اند.
رئیس جمهور یک بار در جلسه با مدیران و معاونین وزارت اقتصاد گفته بود که «نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها خیلی ضعیف است و باید افزایش یابد. ممکن بود زمانی دولت نقدینگی ایجاد کند، اما امروز اینگونه نیست و این افزایش نقدینگی، کار بانک‌هاست، بانک باید از بنگاهداری خارج شود تا بتواند عادلانه رفتار کند.» روحانی در این نشست عنوان کرده بود که ۲۵۰ هزار میلیارد تومان از نقدینگی امروز به خاطر خیانت برخی از موسسات بود.
نوک پیکان انتقاد روحانی به عملکرد بانک‌ها در این حوزه بود. او از مدت‌ها قبل بار‌ها گفته بود که باید نظارت بیشتری بر کار بانک‌ها صورت گیرد چرا که متهم ردیف اول، همین بانک‌ها هستند.
سایت‌های اقتصادی هم بار‌ها مساله افزایش پایه پولی را بیان کردند، اما متهم ردیف اول از نظر آنها، شخص رئیس جمهور است. مساله انتقاد به رئیس جمهور بر سر، اما و اگر‌های افزایش پایه پولی، از آبان ماه شدت گرفت. سایت نود اقتصادی در آن زمان نوشته بود: «رئیس جمهور در اظهاراتی گفته است «اصلاح امور بانک‌ها باید به نحوی باشد که به دولت کمک کنند. نقدینگی موجود فعلی و غول نقدینگی از کجا می‌آید؟ ممکن بود در یک زمانی دولت آن را ایجاد و استقراض می‌کرد و پایه پولی را بالا می‌برد، ولی امروز اینگونه نیست و در دولت تدبیر و امید رشد نقدینگی به ضریب فزاینده مربوط می‌شود و به پایه پولی مربوط نیست و عمدتا بانک‌ها در این بخش نقش دارند.» حال که پایه پولی با رشد متوسط سالیانه حدود ۲۰ درصدی و نقدینگی با رشد متوسط سالیانه ۲۷ درصدی در پنج سال اخیر رکورد همه دولت‌ها را شکسته است و به ترتیب ارقام حدود ۲۴۰ هزار میلیارد تومان برای پایه پولی و عدد ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومان (نقدینگی) را پشت سر می‌گذارد، اظهارنظر آقای رئیس جمهور درباره اصلاح نظام بانکی و کنترل‌های آتی مقداری عجیب و دیر به نظر می‌رسد.»
این سایت خبری عنوان کرده بود: «آیا آقای روحانی می‌دانند با این روندی که دولتشان در ۵ سال اخیر پیش رفته است، کارشناسان ثبت رقم ۲۰ هزار میلیارد ریال
نقدینگی در ماه‌های آینده را پیش بینی کرده‌اند؟!».
اما آمار‌ها چه می‌گویند؟ نگاهی به آمار‌هایی که بانک مرکزی در حوزه اقتصادی منتشر کرده، مساله افزایش سرسام‌آور رشد پایه پولی به خصوص در بازه زمانی مهر و آبان ماه را تایید می‌کند.
آنطور که نمودار فوق نشان می‌دهد، در فاصله مهر تا آبان ماه سال ۹۷، پایه پولی به یکباره و با رشد بسیار زیادی روبرو شده به طوری که نمودار هم آن را به عنوان بیشترین نوسان افزایشی نشان می‌دهد، هرچند که این روند در آذر ماه ترمز کشید و به یک ثبات نسبی رسید. حال مشخص نیست انتقادات تند حسن روحانی به بانک‌ها درباره مقصر بودن آن در افزایش پایه پولی، عامل این تثبیت بوده یا عوامل دیگری در این باره دخالت دارند.
اینکه پایه پولی در طور یک سال به این میزان بی‌سابقه افزایش یابد، هم در نمودار قابل مشاهده است و هم در صحبت کارشناسان. اما مساله مهم‌تر این است که بانک مرکزی به عنوان نهادی که خروجی کار خود را در این شاخص نشان می‌دهد، چه کاری برای کنترل آن انجام داده است؟