یاحقی، اسطوره اکثر ویولنیست‌ها

رویداد۲۴ محمدرضا زاعی از خوانندگان و نوازندگانی است که به تازگی گام در وادی نوازندگی و خوانندگی نهاده و البته خواندن را بیشتر از نواختن دوست دارد. این هنرمند جوان متولد همدان و بزرگ شده بوشهر است. در میان ساز‌ها علاقه‌اش بیشتر به سمت ویولن است و حتی اعتقاد به «مادر بودن» ساز ویولن دارد. در کارنامه‌اش، سابقه همکاری با محمد اصفهانی و محسن یگانه دیده می‌شود؛ اما بازنشر یکی از قطعاتش در اینستاگرام شادمهر عقیلی نام او را بر سر زبان‌ها انداخت. وی به ادبیات نیز علاقه بسیاری دارد و سراینده اشعار آثارش کسی نیست جز خودش. با این حال، طی گفت‌وگویی که با او داشتیم آینده هنری‌اش را به دلایل شرایط حوزه موسیقی نامشخص می‌بیند.

 

من در همدان به دنیا آمدم، اما از دوم دبستان در شهر بوشهر زندگی و رشد کرده‌ام. از دوازده سالگی کار با ساز ویولن را آغاز کردم. با وجود اینکه علاقه‌مند به ساز گیتار بودم، اما به اجبار پدرم کار با ساز ویولن را شروع کردم. ابتدای کارم با ویولن در محضر استاد اسکندری در بوشهر به مدت دو سال از ایشان آموختم؛ اما پس از وقفه‌ای کوتاه کلاس‌هایم را در شیراز ادامه دادم. در شیراز استادم خاوند بودند که با پرواز از فرانسه به شیراز می‌آمدند و به ما آموزش می‌دادند.

مقطع کارشناسی را در رشته مهندسی مکانیک سپری کردم، اما دوره ارشدم را در رشته موسیقی در دانشگاه تهران بطور حرفه‌ای گذراندم.

 

بله. ابتدای کار نوازندگی‌ام با جبر پدرم بود، اما امروز خدا را هزار بار شکر می‌کنم که از همان ابتدا ویولن را آموختم و نواختم. علت اصلی‌اش این است که وقتی کسی ویولن می‌نوازد، بر ساز‌های دیگر نیز اشراف دارد. در واقع، ساز مادر پس از پیانو، ویولن است. حتی به باور من، ساز مادر در اصل ویولن است تا پیانو. از طرف دیگر هم می‌توان با تمام زبان‌های جهان، با این ساز نواخت و موسیقی را با همه زبان‌ها تنظیم کرد. به همین علت، زندگی موسیقیایی خود را مدیون پدرم که باعث شد، ویولن را برگزینم و اکنون بتوانم ساز‌های دیگر را به سهولت بنوازم. اضافه بر اینها، هنگامی که دوره کارشناسی ارشدم را آغاز کردم، چون لاجرم بایستی ساز‌های دیگر را نیز می‌نواختیم، به علت سابقه قبلی‌ام در ویولن، به راحتی قادر بودم، گیتار و پیانو را در دوره ارشدم یاد بگیرم و بنوازم.

 

از همان ابتدا که شروع به آموختن ساز ویولن کردم، از سبک موسیقی سنتی و نیز ویولن ایرانی به مدت پنج سال استفاده کردم؛ اما بعد از پنج سال به سمت موسیقی کلاسیک روی آوردم.

 

برای اینکه بتوانم در حوزه ویولن کلاسیک رشد و ترقی کنم، سبک نوازندگی کلاسیکم را مشابه کار شادمهر عقیلی تقویت کردم تا فنون پایه‌ای کارم را قوی کنم. ضمن آنکه بتوانم با تمرین موسیقی کلاسیک محدوده قطعاتم را گسترده نمایم. چونکه موسیقی سنتی تکنیک‌های گسترده‌ای ندارد و اغلب کار حرفه‌ای با استعداد و تخصص در بداهه نوازی هویدا می‌شود. به همین علت، این مهم با تمرین و تقویت سبک کلاسیک انجام شدنی بود.

 

از همان لحظه‌ای که شروع به نوازندگی کردم علاقه‌ام به خوانندگی بود. منتها برایم مقدور بود که نواختن ساز را شروع کنم. طبیعتاً وقتی که علم نوازندگی را آموختم، توانستم که به تدریج با دانش و تمایل بیشتری به سمت خوانندگی بروم. با وجود اینها، از بین نوازندگی و خوانندگی قطعاً خوانندگی را بیشتر دوست دارم، چون واژه‌ها بهتر می‌توانند احساسات انسان را برانگیخته کنند و نشان دهند تا نت‌های ویولن، چون با کلمات احساساتم را بیشتر ادا می‌کنم.

 

به همراه آموختن ویولن در دوران نوجوانی، مدتی ساز نی انبان را نیز آموختم، اما اینکه بطور حرفه‌ای بخواهم تمرین کنم خیر. تمرکزم را بیشتر بر ویولن و پیانو گذاشتم. با این حال، یکی از ایده‌هایم این است که بتوانم اثری با همین سبکی که اکنون دارم، موسیقی محلی بوشهر را با آن بصورت تلفیقی منتشر کنم.

 

تمام آثارم شخصاً با هزینه خودم تولید و منتشر می‌کنم و تحت هیچ اسپانسر یا پوشش مالی شخص یا نهاد خاصی نیستم.

 

تا الان که با شما صحبت می‌کنم، پنج تک ترانه منتشر کرده‌ام و در صددم که تا اواسط سال بعد آلبوم کاملی تولید و منتشر کنم. به موازات انتشار آلبوم تلاشم بر این است که بتوانم اجرای کنسرت نیز بطور مستقل داشته باشم.

 

تا به امروز با خواننده‌هایی نظیر محمد اصفهانی، مهدی مقدم و مهدی یغمایی ویولن و گیتار نواختم. اخیراً نیز، سلیس ارکست محسن یگانه هستم.

 

اشعار کلیه کار‌هایی که تاکنون منتشر کردم، خودم سروده‌ام. تنها عامل اساسی در سرودن اشعار، علاقه‌ام به ادبیات بوده و همچنین کتاب‌های ادبی زیادی که در این حوزه مطالعه کرده‌ام. همه این‌ها بر سرودن اشعارم بسیار مؤثر بوده‌اند و با یاری این‌ها توانسته‌ام، احساس و کلمات احساس برانگیز را بسرایم.

در حوزه شعر، در بین شاعران کلاسیک اسطوره من حافظ بوده و تاکنون بسیاری از غزل‌های حافظ را خوانده‌ام. در میان شاعران معاصر، سهراب سپهری و نیما یوشیج را خیلی می‌پسندم. با وجود این، هیچ شاعری را برای خودم بت نکرده‌ام و تلاشم این بوده است که از اشعار اکثر شاعران بهره ببرم.

 

از ابتدایی که موسیقی سنتی را آغاز کردم، الگویم در نوازندگی ویولن زنده یاد پرویز یاحقی بود. یاحقی اسطوره اکثر کسانی است که ساز با ویولن ایرانی را مستمر کار می‌کنند، بخصوص جوانان این عرصه. با این حال، از زمانی که علاقه‌مند به سبک پاپ شدم و تمایلم بر ادامه ویولن نوازی بصورت حرفه‌ای بود، کار‌های بیژن مرتضوی و شادمهر عقیلی را دنبال می‌کردم و مبدل به الگو‌های نوازندگی‌ام شدند. بر همین اساس، کوششم این بود که تقریباً همه الزامات و اصول ساز ویولن را که این دو نوازنده برجسته، بکار می‌برند، منم در آثارم پیاده کنم و از آنان الگوبرداری کنم.

 

حس خوانندگی در وجود من همیشه در جریان است و هر موقع کلیه شرایط و امکان خواندن و نواختن فراهم باشد، برای انتشار آثارم دریغ نمی‌کنم. منظور از شرایط: شرط مالی، شرط سلیقه انتخاب نوع موزیک و خواندن و همچنین سطح کاری که می‌خوانید، در انتشار اثر موثرند. همه این‌ها باید جمع باشند تا قادر به تولید باشم.

 

کنسرت شخصی خوانندگی تنها در استان بوشهر برگزار کردم؛ اما برای اینکه بتوانم در استان‌های دیگر کنسرت برگزار کنم، لازم است که تعداد کارهایم به حد نرمالی برسد؛ اما در حوزه نوازندگی اجرای آثار مستقلم را بیشتر در تهران، بوشهر و همدان برگزار کردم. با ارکست محسن یگانه نیز توانستم تقریباً کمابیش پانزده کشور اروپایی و در ایران هم تقریباً نود درصد استان‌ها اجرا داشته باشم.

 

معمولاً برای انتشار آثارم مخاطب خاصی را در نظر نمی‌گیرم. هنگامی هم که شعری را می‌نویسم، تمام کوششم این است که هر حس و علاقه‌ای که در درونم نهفته استف قلمی کنم. موضوعات کارهایم نیز عمدتاً اجتماعی هستند و در حقیقت تاکنون مستقل از موضوع اجتماعی کاری را تجربه نکردم.

 

همانطور که می‌دانید، تمایل غالب و گذارندن اوقات فراغت مردم بیشتر در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی سپری می‌شود؛ بنابراین، رویه تغذیه هنری خیلی از مردم به فضای مجازی متمایل است. طبیعتاً با وجود اینها، مخاطبان کارهایم اکثراً در شبکه‌های اجتماعی خودشان را نشان می‌دهند.

 

متأسفانه لازم است بگویم که در کشور ما وضعیت به گونه‌ای است که امکان پیش‌بینی آینده خیلی دشوار است. سلایق هنری مردم بطور لحظه‌ای تغییر می‌کند و ما نیز لاجرم بایستی مطابق با سلایق مردم حرکت کنیم، ولی تمام سعی‌ام بر این است که آنچه علاقه و خواست و احساس درونی خودم را منطبق با خواست و چهارچوب کلی که در اجتماع پذیرفته می‌شود، منتشر کنم. به همین ترتیب، امیدوارم ببینم در آینده اتفاقات بهتری برایم رقم می‌خورد یا خیر.