رویداد۲۴سیل یک پدیده طبیعی است و حتی خرابی‌های ناشی از آن هم تا حدی طبیعی است، اما عواملی باعث می‌شود که ویرانی‌های ناشی از سیل‌ها گسترده‌تر شود. در این باره مسعود باقرزاده کریمی متخصص حوزه منابع آب و مدیر کل دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست در گفت: وگو با ایسنا آنچه خرابی بیشتری به بار می‌آورد گل آلودگی سیل است، نه حجم سیل.
چرا سیل‌های اخیر ایران گِل آلود بود؟
وی با این توضیح که، چون هر چه آب گل‌آلودتر باشد، طبق قانون ارشمیدس غلظت آب بالا می‌رود و در این صورت جریان آب به راحتی می‌تواند اجسام حتی سنگین را شناور کرده و با خود ببرد، در مورد چرایی گل آلودگی سیلاب‌های ایران، گفت: در اثر فرسایش خاک سیل گل آلود می‌شود. این فرسایش هم نتیجه تخریب اراضی بالادست رودخانه ها، نابودی جنگل ها، ساحل سازی و تخریب حواشی رودخانه‌ها به دلیل ساخت و ساز‌های غیر مجاز است. متاسفانه در کشور ما به همین دلایل خاک فرسایش یافته و با جریان آب شسته می‌شود و به حرکت در می‌آید و باعث گل آلودگی سیل می‌شود.
نادیده گرفتن بستر سیلابی رودخانه‌ها
این متخصص حوزه منابع آب در ادامه با بیان اینکه دومین مشکل که باعث می‌شود سیل‌ها ویرانگرتر باشند؛ نادیده‌گرفتن بستر سیلابی رودخانه‌ها است، تصریح کرد: وقوع سیلاب در مناطق خشک و نیمه خشک مثل ایران امری طبیعی است و حتی درچنین اقلیمی احتمال وقوع سیلاب‌های با دوره بازگشت طولانی‌تر (۱۰۰، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ ساله)، نسبت به مناطق مرطوب بالاتر است.
وی ادامه داد: نوسانات کم آبی و پر آبی در مناطق خشک و نیمه خشک به مراتب بیشتر از مناطق مرطوب است با این حال می‌بینیم که در کشور‌های توسعه یافته اروپایی برای جلوگیری از اثرات مخرب بارندگی‌های شدید و سیل، حریم رودخانه‌ها حتی برای سیل‌های با دوره بازگشت طولانی نیز حفظ می‌شود.
باقرزاده کریمی تاکید کرد: بی توجهی به حریم و بستر سیلابی رودخانه‌ها به ویژه برای سیل‌های با دوره‌های بازگشت موضوع مهمی است که طبق قوانین موجود کشور نیز، حریم رودخانه‌ها برای چنین سیل‌هایی باید آزاد گذاشته شود، اما متاسفانه این قوانین نادیده گرفته شده و شاهدیم که بستر رودخانه‌ها با ساخت و ساز‌ها کوچک و کوچک‌تر شده است.
ساخت پارکینگ در رودخانه قم
این مقام مسئول در سازمان محیط زیست گفت: بدتر از همه این‌ها آن است که بستر رودخانه را تبدیل به پارکینگ کنیم، اتفاقی که برای رودخانه‌ای که از قم عبور می‌کند؛ افتاده است. یا در بستر رودخانه‌ای که از تبریز رد می‌شود؛ جاده ساخته شده است. متاسفانه ساخت تونل، راه، پارک و ... در بستر رودخانه صورت گرفته است.
تاثیر شکل حوضه‌های آبی در وقوع سیل‌های مخرب
مدیرکل اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست در ادامه با اشاره به اینکه عامل سوم ویرانگر بودن سیل‌ها بی توجهی به نکات فنی مربوط به شکل حوضه‌های آبی است، در این باره تصریح کرد: برخی حوضه‌ها مثل حوضه بالادست شیراز که به تنگه سرخ معروف است، یک حوضه گرد به حساب می‌آید و شاخه‌های مختلف رودخانه‌ها همزمان یا با فاصله زمانی اندکی به نقطه تمرکز یا خروجی می‌رسند که در نتیجه در چنین حوضه هایی، جریان سیلاب از حجم زیادی برخوردار است و خطرات ناشی از آن بسیار وحشتناک است.
تفاوت حوضه آبی گرد با کشیده
وی در مورد ویژگی‌های حوضه آبی کشیده گفت: در حوضه‌های کشیده، انشعابات و رودخانه‌های فرعی که به خروجی یا نقطه تمرکز نزدیک هستند؛ ابتدا تخلیه می‌شوند در حالیکه آب رودخانه‌های بالادست هنوز به خروجی نرسیده است و این تاخیر باعث می‌شود که حجم سیلاب پایین‌تر باشد.
به گفته باقرزاده کریمی، از طریق آمایش سرزمینی، در اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و ساخت و ساز‌ها حتما باید شکل حوضه‌های آبی مورد توجه قرار گیرد که متاسفانه همواره مورد بی توجهی قرار گرفته است.