رویداد۲۴ کروم و کرومیوم، شباهت اسمی زیادی با هم دارند. با وجود شباهت اسمی، آن‌ها دو مرورگر مجزا از گوگل هستند که در برخی حوزه‌ها، با هم اشتراک دارند. یکی از آن‌ها موجب ساخت و توسعه‌ی دیگری شد. به‌علاوه یکی متن‌باز و دیگری نه‌چندان متن‌باز است. تفاوت دیگر در پایگاه کاربران این دو مرورگر دیده می‌شود. یکی فرمانروای دنیای مرورگر‌های وب نام دارد و دیگری، آماری کمتر از یک‌ششم درصد کاربران وب را به خود اختصاص می‌دهد.
در این مطلب زومیت قصد داریم تفاوت‌های کروم و کرومیوم را شرح داده و همچنین، کاربرد‌های کرومیوم و نحوه‌ی تأثیر توسعه‌ی آن روی مرورگر کروم را توضیح دهیم.
مرورگر کرومیوم چیست؟
کرومیوم نه‌تن‌ها یک مرورگر، بلکه نام پروژه‌ی متن‌بازی است که کد منبع کروم را تولید می‌کند. گوگل به‌عنوان پشتیبان اصلی پروژه‌ی کرومیوم شناخته می‌شود. پروژه‌ی مذکور، در زمان رونمایی از کروم در سپتامبر سال ۲۰۰۸، به جهانیان معرفی شد. از آنجایی که کد پروژه به‌صورت متن‌باز در اختیار همه قرار دارد، دیگر توسعه‌دهنده‌ها در خارج از گوگل هم به توسعه‌ی کرومیوم می‌پردازند. به‌عنوان مثال، چندی پیش مایکروسافت تصمیم گرفت تا از کرومیوم به‌عنوان موتور مرورگر اج استفاده کند.
مرورگری که درحال حاضر از کامپایل کردن کد منبع پروژه‌ی کرومیوم حاصل می‌شود، همان کرومیوم نام دارد. درمقابل توسعه‌ی کروم با کرومیوم شروع می‌شود، اما به آن محدود نخواهد بود. گوگل، کد‌های اختصاصی خود را به مرورگر کروم اضافه می‌کند که از میان آن‌ها می‌توان به کد‌های به‌روزرسانی خودکار اشاره کرد. به‌علاوه، کد شرکت‌های دیگر نیز مانند فلش از شرکت ادوبی به کروم اضافه می‌شود.
کرومیوم را می‌توان پدربزرگ کروم نامید. به‌بیان ساده‌تر، DNA کرومیوم و کروم با هم اشتراکات زیادی دارد.
تفاوت کروم و کرومیوم در چیست؟
کرومیوم را می‌توان زیرمجموعه‌ی کروم نامید. گوگل قسمت‌های متنوعی را به کرومیوم اضافه می‌کند تا کروم را بسازد. به‌بیان دیگر، هرچه در کرومیوم است، در کروم هم وجود دارد؛ اما هرچه در کروم هست، لزوما در کرومیوم نیست.
تفاوت‌هایی از کروم و کرومیوم به‌راحتی قابل تشخیص هستند. سرویس‌هایی که گوگل برای مقاصد مختلف همچون به‌روزرسانی خودکار کروم، ادوبی فلش و قسمت‌های مدیریت کپی‌رایت (DRM) برای نمایش محتوای تحت کپی‌رایت به مرورگر اختصاصی‌اش می‌افزاید، موجب تفاوت این دو می‌شود.
با وجود تفاوت‌های مشهود، فرق اصلی کروم و کرومیوم در فهرست قابلیت‌ها یا پشتیبانی از سرویس‌های مختلف نیست. تفاوت بنیادی را می‌توان در پایداری یا ناپایداری ذاتی آن‌ها جست‌وجو کرد. کرومیوم مرورگری زمخت و نه‌چندان جذاب محسوب می‌شود. منظور از زمخت بودن نه‌تن‌ها طراحی، بلکه ویژگی‌های کاربردی نیز هست. آخرین نسخه‌ی کرومیوم همیشه باگ‌های زیادی دارد و کار کردن با آن حتی از قدیمی‌ترین نسخه‌های کروم هم دشوارتر خواهد بود. گوگل هم در صفحه‌ی دانلود کرومیوم به کاربران هشدار می‌دهد که احتمالا با مرورگری پر از باگ روبه‌رو خواهند بود.
گوکل، ۴ نسخه از مرورگر اختصاصی کروم عرضه کرده که یکی از آن‌ها به‌نام Canary، کمترین بهینه‌سازی‌ها را از لحاظ پایداری دریافت می‌کند. حتی همین نسخه از کروم هم، پایداری بیشتری نسبت به کرومیوم دارد.
تفاوت دوم کروم و کرومیوم دلیل اصلی انتخاب کرومیوم توسط بسیاری از کاربران است. آن‌ها اعتقاد دارند مرورگر ناپایدارتر، اطلاعات کمتری را به گوگل ارسال می‌کند. کروم، آمار اشکالات اساسی و استفاده‌ی کاربر را به گوگل می‌فرستد، اما کرومیوم چنین قابلیتی ندارد. البته در کروم هم قابلیت ارسال اطلاعات به‌صورت پیش‌فرض غیرفعال است، اما کرومیوم به‌طور کامل چنان قابلیتی ندارد. اطلاعاتی که توسط کروم جمع‌آوری می‌شود، از سیستم‌عامل مورد استفاده‌ی کاربر تا محل کلیک کردن او را پوشش می‌دهد.
چگونه کرومیوم را دانلود کنیم؟
سریع‌ترین راه برای دانلود مرورگر کرومیوم، با ورود به صفحه‌ی مورد نظر، سیستم‌عامل شما به‌صورت خودکار شناسایی می‌شود و نسخه‌ی مناسب برای دانلود، ارائه خواهد شد. اگر سیستم‌عامل به‌صورت خودکار شناسایی نشد، از فهرست پایین صفحه آن را انتخاب کنید.
آخرین نسخه از کرومیوم در صفحه‌ی مورد نظر برای دانلود ارائه می‌شود که احتمالا عمری کمتر از چند دقیقه هم خواهد داشت. مرورگر کرومیوم با سرعت بالایی توسط توسعه‌دهنده‌ها به‌روزرسانی می‌شود. به‌علاوه، کاربران ویندوز و لینوکس می‌توانند با کلیک روی لینک Last Known Good Revision، پایدارترین نسخه را دانلود کنند که احتمالا عمری نزدیک به یک سال داشته باشد.
برای اطلاعات کامل‌تر درباره‌ی روند دانلود و پیدا کردن بهترین نسخه از کرومیوم، وبسایت خود پروژه به‌عنوان بهترین منبع پیشنهاد می‌شود. صفحه‌ی اختصاصی دانلود و آموزش‌های مربوطه‌ی کرومیوم، منبع مناسبی برای دریافت تکمیلی است.
آیا امکان اجرای هم‌زمان کروم و کرومیوم وجود دارد؟
کرومیوم را می‌توان به‌صورت هم‌زمان در سیستم مجهز به کروم نصب و اجرا کرد. درواقع، نیازی به پاک کردن کروم برای نصب نسخه‌ای از کرومیوم نخواهید داشت. چنین رویکردی، شبیه به قابلیت نصب نسخه‌های مختلف کروم روی یک سیستم‌عامل است. درواقع یک کاربر می‌تواند نسخه‌ی Canary کروم را درکنار نسخه‌ی پایدارتر به‌راحتی نصب و اجرا کند.
چه مرورگر‌های دیگری مبتنی بر کرومیوم هستند؟
مرورگر‌های دیگری در دنیای وب وجود دارند که از پروژه‌ی متن‌باز کرومیوم در بخش‌هایی از فرایند توسعه استفاده کرده‌اند. استفاده از پروژه‌ی متن‌باز به آن‌ها امکان داد تا مراحل اولیه را با سرعت بیشتری اجرا کرده و به‌نوعی قدم‌های اولیه برای توسعه‌ی پایه‌های مرورگر را سریع‌تر بردارند. برخی از مرورگر‌های مذکور آن‌چنان شناخته‌شده نیستند یا برای کاربرد‌های خاص استفاده می‌شوند. برخی دیگر نیز نام‌های آشنا و از ستون‌های دنیای مرورگر‌ها محسوب می‌شوند. در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
Opera: مرورگری که زمانی به نروژی‌ها تعلق داشت و امروز گروهی چینی مالکیت آن را در دست گرفته‌اند. آن‌ها موتور اختصاصی Presto در رندر را در سال ۲۰۱۳ کنار گذاشتند و از موتوری به‌نام Blink استفاده کردند که بر پایه‌ی کرومیوم توسعه یافت. همین موتور در مرورگر کروم هم استفاده می‌شود. طبق گزارش‌های منتشرشده از آمار کاربران، اپرا بیشترین سهم کاربران را در میان مرورگر‌های مبتنی بر کرومیوم پس از کروم دارد که تنها برابر با ۱.۶ درصد است. مرورگر اپرا را می‌توانید برای سیستم‌عامل‌های مختلف از این لینک دریافت کنید.
Yandex: یاندکس در سال ۲۰۱۲ رونمایی شد و مانند کروم، به یک شرکت موتور جست‌وجو تعلق دارد. موتور جست‌وجوی روسی یاندکس، این مرورگر را مانند کروم بر پایه‌ی موتور Blink توسعه داد و در نتیجه، از پروژه‌ی متن‌باز کرومیوم استفاده می‌کند. یاندکس طبق آخرین آمار ۰.۶ درصد از کاربران مرورگر‌های کرومیومی را به خود اختصاص می‌دهد. مرورگر روسی را می‌توانید از این لینک برای سیستم‌عامل‌های متفاوت دریافت کنید.
Vivaldi: گروهی از مهندسان سابق اپرا، مرورگر ویوالدی را توسعه دادند که در سال ۲۰۱۶ به‌صورت رسمی معرفی شد. مدیرعامل گروه ادعا می‌کند که ویوالدی، بازگشتی به دورانی محسوب می‌شود که مرورگر‌ها به استفاده از طراحی‌های مینی‌مالیستی اصرار نداشتند. این مرورگر تا ماه ژانویه ۰.۰۸ درصد از کاربران را به خود اختصاص داده بود. ویوالدی را می‌توانید از این لینک برای سیستم‌عامل مورد نظر خود دانلود کنید.
از دیگر مرورگر‌هایی که از کرومیوم استفاده می‌کنند می‌توان به Brave، Comodo، Dragon و Epic اشاره کرد که آمار کاربران بسیار پایینی دارند. در میان آن‌ها، Brave به استفاده از توکن‌های مبتنی بر بلاک‌چین شهرت دارد که به‌جای نمایش تبلیغات برای کسب درآمد کاربرد دارند.
مایکروسافت اج و کرومیوم
مهم‌ترین خبر سال‌های اخیر پیرامون کرومیوم، در ماه‌های پایانی سال ۲۰۱۸ منتشر شد. مایکروسافت اعلام کرد که از پروژه‌ی متن‌باز کرومیوم برای بازسازی مرورگر اختصاصی خود یعنی اج استفاده می‌کند. طی همین تصمیم، موتور‌های رندر مبتنی برا کد‌های مایکروسافت و موتور‌های جاوااسکریپت مرورگر اج با موتور‌های Blink و V۸ از کرومیوم جایگزین خواهند شد.
مایکروسافت با اشاره به همکاری‌هایی که در توسعه‌ی کرومیوم داشت، مزایای تغییر رویه‌ی اساسی به سمت موتور متن‌باز را برای کاربران شرح داد. اخیرا مدیران اجرایی ردموندی‌ها تأکید زیادی روی نقش توسعه‌دهنده‌هایشان در بخش‌هایی همچون اسکرول صفحات و مدیریت انرژی مصرفی در کرومیوم داشته‌اند. به‌هرحال، نمایش ضعیف اج در ۴ سال ابتدایی هم یکی از دلایل بحث روی جایگزینی موتور آن بود که درنهایت ردموندی‌ها را به کوچ به سمت کرومیوم ترغیب کرد.
مایکروسافت نمونه‌های اولیه از مرورگر اج مبتنی بر کروم را برای دانلود در ویندوز ۱۰ عرضه کرد و به‌زودی، نسخه‌های ویندوز ۷ و ۸.۱ هم عرضه خواهند شد. تمامی نسخه‌ها ازطریق وبسایت جدید Edge Insider قابل دریافت هستند.
کرومیوم کدام قابلیت‌های کروم را ندارد؟
قابلیت‌های متنوعی در کروم هست که کرومیوم آن‌ها را ندارد. از میان برترین‌ها و مهم‌ترین قابلیت‌های کاربردی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
به‌روزرسانی کروم توسط گوگل و سرویس به‌روزرسانی به‌صورت مکانیزمی در داخل مرورگر پیاده‌سازی می‌شود که اپلیکیشن را در هربار ارائه‌ی بسته‌های امنیتی یا قابلیت‌های جدید، به‌صورت خودکار به‌روز می‌کند. کرومیوم، به‌روزسانی اتومانیک ندارد. به‌همین دلیل اگر مهندسان گوگل بسته‌های امنیتی جدیدی عرضه کنند، خود کاربر باید به‌صورت دستی اقدام به نصب نسخه‌ی جدید کند.
ادوبی فلش پلیر به‌صورت داخلی در کروم قرار دارد و همراه‌با به‌روزرسانی‌های کلی، به‌روز می‌شود. کاربران کرومیوم می‌توانند افزونه‌ی فلش را به‌صورت دستی از وبسایت ادوبی دریافت کنند. همان روندی که توسط کاربران فایرفاکس یا سافاری اپل هم انجام می‌شود. البته، به‌رورزرسانی افزونه باید به‌صورت دستی توسط خود کاربران انجام شود.
پشتیبانی از ماژول مدیریت محتوای کپی‌رایت (DRM) قابلیت دیگری است که به‌صورت پیش‌فرض در کروم وجود دارد و کرومیوم مجهز به آن نیست. به‌همین دلیل کاربران کرومیوم نمی‌توانند محتوایی همچون شبکه‌ی نتفلیکس را مشاهده کنند. البته، افزونه‌هایی برای حل این مشکل در کرومیوم وجود دارد که باز هم مشکلات خاص خود را به همراه دارند.
آیا کرومیوم مشکلات امنیتی دارد؟
آسیب‌پذیری‌هایی که توسط مهندسان خود گوگل یا محققان امنیتی مستقل گزارش داده می‌شوند، به‌صورت دوره‌ای با پچ‌های امنیتی کرومیوم رفع می‌شوند، در نتیجه این مرورگر نیز همان سطح از امنیت کروم را دارد.
در سطوح جزئیاتی، مشخص نیست که در جریان توسعه‌ی سریع و همیشگی کرومیوم، مهندسان چه زمانی بسته‌های امنیتی را اضافه می‌کنند. نسخه‌ی پایدار کروم، بسته‌های امنیتی را در دوره‌های دو یا سه‌هفته‌ای دریافت می‌کند، در نتیجه کاربر نیز باید مرورگر کرومیوم را حداقل طی همین دوره‌ی زمانی، به‌روزرسانی کند. البته، رفع مشکل باگ‌های کروم، ابتدا روی نسخه‌های کمتر پایدار انجام می‌شود. درنتیجه، کد منبع کرومیوم باید پیش از ارائه‌ی مرورگر کرومیوم و در ادامه، نسخه‌ی ناپایدار کروم بهینه‌سازی شود.
متاسفانه، کرومیوم سازوکار به‌روزرسانی خودکار ندارد. به‌همین دلیل، بهینه‌سازی‌های امنیتی آن به‌صورت خودکار به کاربران عرضه نمی‌شوند. درواقع کاربر کرومیوم باید به‌صورت دستی به‌روزرسانی را انجام داده و خودش، نگران بسته‌های امنیتی باشد. درنهایت همین نبود سیستم به‌روزرسانی خودکار را می‌توان مهم‌ترین تهدید امنیتی کرومیوم دانست.
درباره‌ی تهدید امنیتی کرومیوم باید بدانید که مجرمان سایبری، برخی اوقات کد‌های بدافزار را به آن تزریق می‌کنند یا نسخه‌هایی دیگری از مرورگر را به کاربران عرضه می‌کنند که کد مخرب در آن جانمایی شده است.
چگونه کرومیوم را حذف کنیم؟
اگر کرومیوم به‌صورت صحیح و از منبع معتبر روی سیستم‌عامل نصب شود، پاک کردن آن تفاوت زیادی با برنامه‌های دیگر نخواهد داشت. به‌عنوان مثال در ویندوز ۱۰ تنها با توشتن عبارت Uninstall در منوی جست‌وجو وارد پنجره‌ی Add or remove programs می‌شوید. از فهرست نمایش‌داده‌شده، روی سطر Chromium کلیک کرده و Uninstall را انتهاب کنید. پنجره‌های هشدار برای تأیید فرایند لغو نصب نمایش داده می‌شوند که با تأیید آن‌ها، کرومیوم به‌صورت کامل از ویندوز حذف می‌شود.
در سیستم‌عامل مک، پوشه‌ی اپلیکیشن را در Finder پیدا کنید و با کلیک راست روی Chromium، گزینه‌ی Move to Trash را انتخاب کنید.
اگر کرومیوم نصب‌شده حاوی کد‌های مخرب باشد، فرایند پاک کردن کمی دشوارتر می‌شود. همان‌طور که گفته شد، مجرمان سایبری با دزدیدن نام مرورگر از آن برای تزریق کد‌های مخرب استفاده می‌کنند. نسخه‌های آن‌ها یا برای نمایش تبلیغات بی‌شمار یا اجرای بدافزار‌های دیگر در سیستم‌عامل کاربر استفاده می‌شوند. چنین نسخه‌هایی از کرومیوم عموما در ویندوز دیده می‌شوند.
به‌هرحال مقابله با بدافزار‌هایی که با استفاده کرومیوم ساخته می‌شوند یا حتی به‌نام آن مرورگر در سیستم‌عامل وجود دارند، کار آسانی نیست. به‌خاطر گستره‌ی وسیع بدافزار‌هایی که به‌خاطر بی‌احتیاطی کاربر نصب می‌شوند، نمی‌توان راهکاری واحد برای حذف آن‌ها ارائه داد. تنها راهکار، جست‌وجو در اینترنت خواهد بود و پس از آن نیز می‌توان به نرم‌افزار‌های ضد ویروس یا ضد بدافزار متکی شد. البته، تلاش برای حذف بدافزار از مسیر اولیه‌ی پاک کردن نرم‌افزار‌ها در سیستم‌عامل هم پیش از هر اقدامی پیشنهاد می‌شود.
گزینه‌های جایگزین کرومیوم
برای افرادی که علاقه‌مند به تجربه‌ی اولین بهینه‌سازی‌های پروژه‌ی کرومیوم هستند، بهترین جایگزین، نسخه‌ی Canary مرورگر کروم است. البته، آن‌ها باید خود را برای تجربه‌ای تقریبا ناپایدار آماده کنند. این نسخه از کروم برخلاف کرومیوم به‌روزرسانی‌های خودکار را دریافت می‌کند و البته، به همه‌ی قابلیت‌های کروم مانند هماهنگ‌سازی بین دستگاه‌ها مجهز است. canary هم مانند کرومیوم تقریبا هرروز به‌روزرسانی می‌شود و به‌نوعی، نمایی از آینده‌ی کروم پایدار را به کاربر می‌دهد.
گوگل در صفحه‌ی اختصاصی Canary در وبسایتش می‌نویسد:
این نسخه، جدیدترین نسخه‌ی کروم است که بدون تست و آزمایش، به‌محض آماده شدن منتشر می‌شود.
گوگل برای کاربران لینوکس نسخه‌ی Canary عرضه نمی‌کند. آن‌ها می‌توانند نسخه‌ی Dev کروم را دریافت کنند که در وبسایت گوگل، قابل دسترسی است.