رویداد۲۴ سوالی که اخیرا مطرح شده این است که بازار متشکل ارزی اساسا چیست؟
این بازار ابتدائا یک اتاق تسویه (clearance house) بین صرافهاست. جایی که صراف‌ها بصورت پیوسته بین خودشان معامله عمده اسکناس ارز انجام میدهند. با تقریب خوبی نسبت بازار متشکل ارزی به بازار ارز مثل نسبت بازار بین بانکی به بازار پول است.
بازار متشکل ارزی یک نرخ جدید به نرخ‌های دلار اضافه می‌کند؟
خیر. همین حالا هم بصورت روزانه تسویه‌های کلان نقدی روزانه بصورت پیوسته، ولی غیر متشکل و پشت تلفنی بین صراف‌ها انجام میشود. این نرخ صرفا شفاف میشود.
نیما و سنا و ... که بودند، دیگر چه نیازی به بازار متشکل ارزی است؟
نیما یک پلتفرم انتقال حواله است و ذاتا نمیتواند متشکل باشد، چون در دنیای حواله یک ارز واحد مثل یوان بسته به محل، فروشنده، ریسکها، ... میتواند قیمت‌های مختلف داشته باشد. بنا براین اساسا نیما اولا ربط مستقیمی به بازار نقد ندارد ثانیا نمیتواند نقش شاخص قیمت گذاری رو داشته باشد. اونچه به اسم نرخ نیمایی میشنوید میانگین موزون بین محصولات مختلف است. حتی در ارز توافقی هم نرخ روی یک طیف از زیر قیمت نیما تا نزدیک قیمت سنا میتواند متغیر باشد (برای یک ارز واحد در یک روز واحد)
سنا هم اساسا یک سامانه ثبت خرده فروشی بین صراف و مشتری است.
هدف بازار متشکل ارزی چیست؟
✅ایجاد کارایی اطلاعاتی معاملات عمده برای صرافان
✅تامین بخشی تسویه صرافان در مقابل مداخلات قضایی داخلی و تحریم خارجی به ازای شفافیت ان (کاهش صرف ریسک معاملات)
✅کاهش واریانس نرخ نقدی
✅امکان مداخله (خرید و فروش) منظم و بی فساد و پیوسته بانک مرکزی در نرخ بدون نیاز به افراد مشخص (یک جور عملیات بازار باز ارزی)
✅در بلند مدت جداسازی نحوه محاسبه نرخ دلار تهران از درهم در دبی (که ابزار اصلی تحریم امریکا در ١٣ ماه گذشته بوده است)
چرا از نیما به عنوان راهبر نرخ گذاری در تهران استفاده نمیشود؟
نرخ آزاد (اعم از حواله و نقد) همیشه از نرخ بازار نقد (با تعدیل نسبت به صرف ریسکها البته) محاسبه میشود. علت ان است که در بازار نقد ارز به ازاد‌ترین و در دسترس‌ترین و قابل انتقال‌ترین وجه خودش (اسکناس) مبادله میشود و تنوع محصولات هم اندک و به تعداد عناوین ارزی موجود است. (فقط یک جور اسکناس یوان داریم بر عکس عالم حواله)
الان بازار "نقد" درهم هست که نرخ را تعیین می‌کند.
واقعیت دیگر این است که با تشدید فشار تحریم تنوع محصولات حواله هم (بسته به صرف ریسک مبدا ارز) بیشتر شده و ناکارایی نیما برای نرخ سازی مشخصتر شده است. در حالی که در بازار نقد تهران اساسا ریسک تنوع و نکول بدلیل تحریم وجود ندارد.
بازار متشکل نرخ رو کاهش میدهد؟
بازار متشکل برای کاهش یا افزایش نرخ نیست. بلکه برای کشف قیمت است. اما چون اینجا کشف قیمت واقعی انجام میشود و، چون کارایی اطلاعاتی در اختیار صراف‌ها بهتر از حالت سنتی است و، چون افراد متعهد به تسویه معامله‌ای که کردن هستند (نه صرفا لفظ بیان)، واریانس نرخ بسیار کمتر از وضعیت سنتی است. در صورت راهبر نرخ شدن بازار (که یک شبه هم رخ نمیدهد) واریانس نرخ بازار ازاد (خرده فروشی) هم بسیار کاهش پیدا می‌کند.