رویداد۲۴ روز گذشته مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد معافیتهای نفتی ایران تمدید نخواهد نشد. بدین ترتیب با تصمیم آمریکا 8 کشور ترکیه، تایوان، کره جنوبی، ایتالیا، یونان، چین، هند و ژاپن از این پس نخواهند توانست نفت ایران را به صورت رسمی خریداری کنند.
واشنگتن پست در گزارشی که در این هفته درباره لغو معافیتها نوشته به این موضوع اشاره کرده که «آمریکا انتظار دارد کشورهایی همچون عربستان سعودی نقش مهمی در افزایش تولید داشته باشند تا جبران صادرات نفت ایران و اقدامی برای جلوگیری از افزایش قیمت نفت باشد.» این در حالی است که برخی کارشناسان سناریوی دیگری برای آینده بازار نفت پیشبینی کردهاند.
مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه به عنوان کشوری که روزانه کمتر از ۱۰۰ هزار بشکه نفت از ایران میخرد، در توئیتر خود به تصمیم آمریکا واکنش نشان داده و گفته است که این اقدام به صلح و ثبات در منطقه کمکی نمیکند.
به جز ترکیه، چین نیز در مقابل این تصمیم موضعگیری کرده و «گنگ شوانگ» سخنگوی وزارت خارجه چین که کشورش یکی از خریداران اصلی نفت ایران است، در پاسخ به سوالی درباره احتمال پایان صدور معافیت آمریکا برای خرید نفت ایران گفت که «چین همواره مخالف تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه ایران است.» او با انتقاد از مواضع آمریکاییها گفته همکاری دوجانبه چین با ایران مطابق با قوانین بینالمللی است و ناقض این قوانین نبوده است.
هند با ۲۵۸ هزار بشکه در روز یکی از خریداران عمده نفت خام ایران است. روزنامه تایمز هند در گزارشی نوشته مقامات رسمی دولت هند و کمپانیهای پالایشگاهی این کشور منابع آلترناتیو دیگری را برای جایگزینی نفت ایران بعد از ماه میپیدا کرده است.
وزیر نفت هند در بیانیهای که امروز منتشر شده گفته دولت طرحی برای اطمینان از وجود منابع لازم نفت خام برای پالایشگاههای نفتی هندی از ماه میسال ۲۰۱۹ به بعد در نظر گرفته که اجرایی خواهد کرد.
در این بیانیه آمده «قرار است تولید نفت از سوی دیگر کشورهای نفت خیز برای جبران کسری نفت ایران افزایش یابد. پالایشگاههای هندی آمادهاند که بدون هیچ مشکلی نیازشان به نفت و گاز و محصولات نفتی را تامین کنند.»
یکی از مدیران عامل شرکتهای نفتی در هند گفته هیچ اخلالی در مسیر تامین نفت ایجاد نخواهد شد. تنها تاثیر این تصمیم بر قیمت هاست که آنها را به طرز محسوسی افزایش خواهد داد.
بر اساس گزارش این روزنامه هندی، ایندین اویل که بزرگترین وارد کننده نفت هند از ایران است، به دنبال منبع دیگری برای تامین نفت خود از طریق کویت، ابوظبی، عربستان سعودی، آمریکا و مکزیک است.
پیش از این اعلام رسمی، قیمت نفت در واکنش به زمزمههایی که در این رابطه وجود داشت، روند صعودی در پیش گرفت و قیمت نفت برنت از مرز ۷۴ دلار برای هر بشکه عبور کرد.
ابراهیم العساف وزیر خارجه عربستان سعودی، از تصمیم ایالات متحده برای عدم تمدید معافیت خریداران نفت از ایران استقبال کرد و آن را گامی لازم برای مقابله با سیاستهای جمهوری اسلامی در منطقه دانسته است. وزیر انرژی عربستان سعودی هم پس از اعلام تصمیم ایالات متحده برای عدم تمدید معافیتهای نفتی ایران، اعلام کرده بود که این کشور با همکاری متحدان خود برای تامین نفت در بازارهای جهانی تلاش خواهد کرد. این در حالی است که اگر عربستان دست به چنین اقدامی بزند، در اوپک با مشکل مواجه خواهد شد. گر چنین اتفاقی بیفتد، عربستان سعودی قدرت خود را در میان اعضای اوپک از دست خواهد داد و در آستانه ماه ژوئن و برگزاری نشست اوپک قدرت تاثیرگذاری خود را خواهد کاست. با این وجود آمریکا قصد دارد به هر ترتیبی ایران را تحت فشار قرار دهد.
کارشناسان گفته بودند دو راه پیش پای ترامپ و تیم امنیت ملی او وجود دارد: او میتواند معافیت کشورهایی که از این امتیاز استفاده نکردهاند را تمام کند و مدعی شود که مواضعش را علیه ایران سختتر کرده در حالی که در واقع هیچ تغییری در جریان فروش نفت ایجاد نکرده است. در عین حال معافیت برای شش کشور دیگر را تمدید کند و تنها فشارش را به کشورهایی نظیر کره جنوبی و ژاپن که ممکن است تقاضایشان را افزایش دهند بیشتر کند. راه دوم اینکه به تلاش برای افزایش تولید نفت توسط دیگر اعضای اوپک یعنی عربستان و سایرین ادامه دهد. سعودیها از افزایش تولید در ازای افزایش فشار به رقیبشان خوشحال خواهند شد، اما تمایلشان به چنین اقدامی نسبت به سال گذشته کمتر شده است.
پیش از این نیز بلومبرگ در گزارشی نوشته بود «ترامپ در شرایط حساسی به سر میبرد؛ از یک سو قصد دارد تحریمها علیه ایران را تشدید کند و از سوی دیگر با این مشکل روبروست که در صورت لغو معافیتهای نفتی ۸ کشور، قیمت سوخت را افزایش خواهد داد.» با اینهمه ترامپ پی افزایش قیمت نفت را به جان خرید و تصمیم خود را عملی کرد.